Morgunblaðið - 25.04.2001, Blaðsíða 31

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2001 31
VETURINN 1942-43, var háð ein
afdrifaríkasta orrusta síðari heims-
styrjaldarinnar í borginni Stalingrad
á Volgubökkum. Að lokum tókst
Rauða hernum að umkringja þýska
innrásarherinn í borginni og neyða til
uppgjafar. Urðu þar með þáttaskil í
styrjöldinni, framrás nasista stöðvuð
á austurvígsstöðvunum og við tók
undanhald sem endaði í uppgjöf
Þjóðverja, röskum tveimur árum síð-
ar.
Þessi sögufræga barátta er bak-
grunnur nýjustu myndar Jeans-
Jacques Annaud. Gerist að mestu
leyti í einskismannslandinu á milli
hinna stríðandi herja. Tvær aðalper-
sónurnar, leyniskytturnar, sá sovéski
Vassili (Jude Law) og Þjóðverjinn
Konig (Ed Harris). Þeir Vassili og
Danilov (Joseph Fiennes), mennta-
maður af gyðingaættum, nú yfirmað-
ur í hernum, lenda hlið við hlið á blóð-
vellinum og verður Danilov vitni að
því er Vassili banar 5 óvinum úr laun-
sátri. Þar sem baráttuhugur Rauða
hersins fer hrakandi, kemur Danilov
það snjallræði í hug að gera Vassili að
hetju, tákni hins óbugandi sigurvilja
félaganna í Rauða hernum. Hug-
myndin hlýtur hljómgrunn hjá Nikita
Khrústsjov (Bob Hoskins), yfirmanni
sovésku herjanna, sem sér þegar
áróðursgildið, og Vassili verður um-
svifalaust átrúnaðargoð. Konig, mað-
urinn sem Þjóðverjar setja Vassili til
höfuðs, er fræg skytta, og upphefst
langvinnt einvígi í borgarrústunum.
Átökin milli þessara manna, eru
útaf fyrir sig áhugaverð, en verða
langdregin þrátt fyrir að persónurn-
ar séu bestu smíðisgripir höfundann,
ólíkar og táknrænar. Ein afdrifarík-
asta orrusta mannkynssögunnar fer
fyrir ofan garð og neðan, er óljós
skuggi í bakgrunninum. Þriðja aðal-
persónan, Danilov, er losaraleg í
höndum Joseph Fiennes. Ekki verð-
ur það heldur leikaranum til hjálpar
að persónan, sem berst við skyttuna
um ástir Tönju, fer í hring í lokakafl-
anum, verður hugumstór gagnrýn-
andi byltingarinnar og sér sig knúinn
til hetjudáðar á ögurstund. Jafnvel
verri er ótrúlega vemmileg hliðar-
saga af ástum sovéthetjunnar og
menntakonunnar og hermannsins
Tönju (Rachel Weisz), sem tekur með
sér heimsbókmenntirnar á vígstöðv-
arnar. Tanja er ekki aðeins ótrúverð-
ug og illa gerð persóna af hálfu hand-
ritshöfundarins, heldur er hún
gjörsamlega óþörf og skaðar heild-
armyndina. Lítill drengur kemur við
sögu, raunaleg saga hans fær litlausa
afgreiðslu. Sam Peckinpah gerði hlið-
stæðri persónu miklum mun eftir-
minnilegri skil í The Cross of Iron,
sem aldrei var sérstaklega lofsungin.
Verstur af öllu er þó dæmigerður
lukkuendir, sem Disney sálugi hefði
orðið stoltur af. Hvar er hið marg-
fræga evrópska raunsæi? Ekki í rúst-
um Stalingradborgar, svo mikið er
víst. Stríðsátökin í upphafi eru aðall
Enemy at the Gate, gefa lítið eftir
hinni mögnuðu byrjun Leitarinnar að
óbreyttum Ryan. Harris og Law og
Ron Pearlman, í litlu hlutverki, gera
það sem þeir geta og Hoskins af-
greiðir Khrústsjov einsog honum er
lagið. Leiktjöldin eru mögnuð, sömu-
leiðis tónlist James Horner. Stór-
brotnar umbúðir um undarlega til-
finningasnautt innihald, stórdrama
sem skilur lítið eftir.
Einvígi í einsk-
ismannslandi
„Verstur af öllu er þó dæmigerður lukkuendir, sem Disney sálugi hefði
orðið stoltur af. Hvar er hið margfræga evrópska raunsæi?“
KVIKMYNDIR
B í ó b o r g i n ,
L a u g a r á s b í ó
Leikstjóri Jean-Jacques Annaud.
Handritshöfundur Alain Godard og
Annaud. Tónskáld James Horner.
Kvikmyndatökustjóri Robert
Fraisse. Aðalleikendur Jude Law,
Joseph Fiennes, Ed Harris, Rachel
Weisz, Bob Hoskins, Ron Pearlman.
Sýningartími 130 mín.
Þýsk/Bandarísk/Bresk.
Paramount. Árgerð 2001.
ENEMY AT THE GATE
Sæbjörn Valdimarsson
ÁTTHAGAKÓRAR hafa allt frá
seinni hluta síðustu aldar verið einn
helsti merkisberi íslenskrar alþýðu-
menningar. Átthagakórarnir eru
ótalmargir og starfa eðlis síns vegna
flestir á höfuðborgarsvæðinu, þar
sem hinir „brottfluttu“ hafa tekið sér
bólfestu. Skagfirska söngsveitin hef-
ur verið starfrækt í 30 ár, og heldur
um þessar mundir afmælistónleika
sína af því tilefni. Skagfirska söng-
sveitin hefur líka verið einna dugmest
átthagakóranna; kórinn er stór og
virkur og hefur haft á að skipa ágætu
söngfólki. Það skiptir líka máli fyrir
velgengni kórsins að stjórnandinn,
Björgvin Þ. Valdimarsson, hefur ver-
ið ötull við að semja fyrir kórinn og
útsetja verk annarra, þannig að efnis-
skrá kórsins er blanda af vel þekktum
kórlögum og nýju efni úr smiðju
söngstjórans. Einn kórfélaga, Bjarni
Stefán Konráðsson, er augljóslega
eins konar hirðskáld kórsins og átti
ekki færri en fimm af þeim ljóðum
sem sungið var við, bæði frumsamin
og þýdd.
Skagfirska söngsveitin er prýðis
kór. Stærð kórsins gerir hljóm hans
mikinn og þéttan. Sópraninn þyrfti
hins vegar að vera öflugri til að vega
upp á móti neðri röddunum, en sópr-
aninn er oft flatur og hljómlítill á efsta
raddsviði. Góð raddþjálfun mun bæta
úr þessu, en nokkrir hljómmiklir og
bjartir sópranar til viðbótar myndu
einnig hafa sitt að segja til að bæta
hljóminn. Bassinn í kórnum er góður,
en altinn og tenórinn eru afbragðsfín.
Kórinn er líka vel sam-sunginn, – þ.e.
kórhljómurinn er heilsteyptur og
ræðst það vafalítið af því að kjarni
kórsins hefur sungið lengi saman.
Fjögur verk voru frumflutt á tón-
leikunum, öll eftir kórstjórann,
Björgvin Þ. Valdimarsson: Söngur
alla nærir við ljóð Maríu K. Einars-
dóttur, Börn, Hamingjan og Jörð, öll
við ljóð Bjarna Stefáns Konráðsson-
ar, en það síðastnefnda var flutt með
fulltingi lítillar kammersveitar. Lög
Björgvins eru misjöfn að gæðum, og
helsti ágalli þeirra hversu keimlík þau
eru í tónfræðilegri útfærslu. Flest
þeirra eru byggð á svokölluðum
sekvensum, þar sem stuttar hending-
ar eru endurteknar eftir ákveðnum
formúlum, tón hærra eða lægra. Lög-
in eru einnig nær eingöngu hómófón-
ísk, eða samhljóma, og vantar þá til-
breytingu sem pólýfónískt eða
fjölraddað ferli í tónvefnum gæti gef-
ið þeim. Af þessum lögum voru Börn
best. Þar söng Jóhann Friðgeir Valdi-
marsson með kórnum og gerði það
ákaflega vel. Af öðrum lögum sem
kórinn söng var lag Ísólfs Pálssonar,
Í birkilaut, mjög fallega sungið og
eins Vorljóð Jóns Björnssonar, þar
sem kammerkórinn söng á móti að-
alkórnum. Í Bikarnum eftir Eyþór
Stefánsson fór Jóhann Friðgeir á
kostum og söng lagið dæmalaust vel
með kórnum. Léttara yfirbragð var
yfir seinni hluta tónleikanna, þar sem
óperu-, óperettu og söngleikjatónlist
var alls ráðandi framan af. Syrpa af
lögum eftir Rodgers og Hammerstein
var prýðilega sungin og hin besta
skemmtun. Valsasyrpa úr Leðurblök-
unni eftir Johann Strauss var ekki
eins vel lukkuð. Hápunktarnir eftir
hlé voru tvö atriði úr La traviata eftir
Verdi; annars vegar Sígaunakórinn,
sem kvennaraddir (að mestu) Skag-
firsku söngsveitarinnar sungu afar
smekklega. Flutningur Öldu Ingi-
bergsdóttur og Jóhanns Friðgeirs
Valdimarssonar með kórnum á dúett-
inum Libiamo úr fyrsta þætti óper-
unnar var langglæsilegasta atriði tón-
leikanna. Einsöngvararnir voru
virkilega góðir. Spinto rödd Jóhanns
Friðgeirs er sem sköpuð fyrir hlut-
verk Alfredos og Alda var stórglæsi-
leg sem Violetta og söng afar fallega.
Píanóleikari kórsins Sigurður Mar-
teinsson stóð í ströngu og var kór og
einsöngvurum vel fylgispakur. Mest
reyndi á Sigurð í erlendu lagasyrp-
unum tveimur, og þar var leikur hans
fínn. Kórinn söng verk söngstjóra
síns Hamingju og Jörð, af mikilli inn-
lifun og krafti og sýndi þar sínar
bestu hliðar, en sem fyrr var sópr-
aninn veikasti hlekkurinn þar sem
hann átti ekki allskostar í fullu tré við
neðri raddirnar. Alltént var það
áhugavert að heyra nýju lögin sungin
af svo mikilli einlægni. Kammersveit
og einsöngvarar stóðu sig einnig með
mestu prýði í lögum Björgvins.
Bergþóra Jónsdótt ir
Átthagakór á
tímamótum
TÓNLIST
L a n g h o l t s k i r k j a
Skagfirska söngsveitin flutti
íslensk og erlend lög. Einnig komu
fram Kammerkór Skagfirsku
söngsveitarinnar og kammersveit.
Einsöngvarar voru Alda Ingibergs-
dóttir og Jóhann Friðgeir
Valdimarsson; píanóleikari var
Sigurður Marteinsson og stjórn-
andi Björgvin Þ. Valdimarsson.
Laugardag kl. 17.00.
KÓRTÓNLEIKAR
KARLAKÓR Eyjafjarðar er á
söngferð um Suðurland dagana 27.–
29. apríl. Kórinn mun syngja í Sel-
fosskirkju næstkomandi föstudag,
kl.20.30, og í Aratungu á laugardag
kl. 21.
Kórinn mun frumflytja ný lög
eftir eyfirsk tónskáld og flytja ýmis
þekkt hetjulög fyrir karlakóra. Með
í för er að venju fjögurra manna
hljómsveit sem spilar undir í nokkr-
um lögum, en píanóleikari er Daníel
Þorsteinsson. Stjórnandi er Björn
Leifsson.
Fjöldi kórfélaga hefur verið um
40–45, og er það nokkuð vel skipt
milli radda. Kórinn mun halda tón-
leika á heimaslóðum 4. og 5. maí.
Karlakór
Eyjafjarðar
á söngferð
i8, Klapparstíg 33
Sýningu á verkum Karin
Sander í i8 lýkur á laugardag.
Karin er fædd í Þýskalandi
1957 og er með virtari lista-
mönnum sinnar kynslóðar.
Þekktust eru líklega þau verk
þar sem hún pússar fleti á
máluðum veggjum, þar til eft-
ir standa háglansandi fer-
hyrningar.
En undanfarið hefur Sand-
er sýnt örlitlar styttur af fólki
sem ögra nánast öllum hliðum
þess sem hingað til hefur ver-
ið kallað fígúratív höggmynd.
Sýningin er í samvinnu við
OZ (www.oz.com).
i8 er opið þriðjudaga–laug-
ardaga frá kl. 12–17.
Sýningu
lýkur
URBAN connection, norskt djass-
tríó frá Þrándheimi, heldur tvenna
tónleika í stuttri heimsókn sinni
hingað til lands. Fyrri tónleikarnir
verða í Kaffileikhúsinu (Hlaðvarpan-
um) í kvöld, miðvikudagskvöld, kl.
21:30 og hinir síðari í Norræna hús-
inu nk. laugardag, kl. 20. Liðsmenn
sveitarinnar eru Frode Nymo á altó
saxófón, Steinar Raknes á kontra-
bassa og Hákon M. Johanssen á
trommur.
Þeir eru nokkurs konar framlínu-
menn ungra djassleikara í Noregi í
dag og eru allir „komnir frá“ djass-
línu skólans í Þrándheimi. Þeir hafa
starfað saman síðan 1996 og hafa
spilað vítt og breitt um heiminn, t.d.
á helstu djasshátíðum í Evrópu og
voru sendir fyrir hönd Noregs til
Frakklands, Tékklands og Færeyja
á djasshátíðir þar. Þeir voru valdir
ungdjasstónlistarmenn Noregs árið
1998.
Þeir segjast spila móðins djass
sem á rætur sínar að rekja til
bebopsins sem var að þróast í New
York á 6. áratugnum.
Gestur þeirra á tónleikunum verð-
ur Davíð Þór Jónsson sem leikur á
píanó.
Tónleikar
ungra
framlínu-
djassista
Í HÁRLIST.IS stendur yfir sýning
Sigurrósar Stefánsdóttur. Þar sýnir
hún nokkrar myndir unnar með
blandaðri tækni og eitt olíumálverk.
Hugmyndin á bak við sýninguna er að
tengja saman menningu og atvinnulíf.
Sigurrós lauk myndlistarnámi vorið
1997 og hefur unnið við listsköpun síð-
an. Hún hefur haldið nokkrar einka-
sýningar og tekið þátt í samsýning-
um. Sýningin stendur til 15. maí.
Myndlist í
Hárlist.is
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦