Morgunblaðið - 25.04.2001, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MIKIL ásókn hefur verið íbyggingarlóðir undan-farin misseri á höfuð-borgarsvæðinu og ekki
óalgengt að fleiri en tíu sæki um
hverja lóð sem úthlutað er. Síðast
þegar úthlutað var í Garðabæ sóttu
t.d. tæplega 500 einstaklingar auk
ríflega 100 byggingaraðila um 40 lóð-
ir og er svipaða sögu að segja í flest-
um öðrum sveitarfélögum á höfuð-
borgarsvæðinu.
Sveitarstjórnir hafa farið ólíkar
leiðir við úthlutun lóða og sett um-
sækjendum mismunandi skilyrði og
ekki hafa allir verið á eitt sáttir um
tilhögun við lóðaúthlutanir. Reykja-
vík er eina sveitarfélagið sem hefur
það vinnulag að draga úr hópi þeirra
umsækjenda sem uppfylla ákveðin
skilyrði um fjárhagslegt bolmagn til
að byggja. Í Hafnarfirði hafa menn
horfið frá þeirri aðferð að draga um
umsækjendur og í Garðabæ hefur
það ekki þótt ákjósanlegur kostur.
Bæði bæjarfélögin leggja áherslu á
fjárhagslegan bakgrunn umsækj-
enda. Í Kópavogi hafa menn leitast
við að útvega öllum lóðir sem stand-
ast greiðslumat en engar skriflegar
reglur eru til varðandi það hverjir
ganga fyrir við hverja úthlutun.
Fyrir skemmstu úrskurðaði
félagsmálaráðuneytið í tveimur
stjórnsýslukærum á hendur bæjar-
stjórn Mosfellsbæjar vegna lóðaút-
hlutana þar sem bæjarstjórn gerði
m.a. kröfu um að umsækjendur
þyrftu að eiga lögheimili í Mos-
fellsbæ. Komst ráðuneytið að þeirri
niðurstöðu að með ákvörðun um bú-
setuskilyrði hefði bæjarstjórnin
„farið langt út fyrir þær heimildir
sem hún hafði til að ákveða hvernig
staðið skyldi að úthlutun lóðanna“.
Í samtali við Morgunblaðið sagði
Jóhann Sigurjónsson, bæjarstjóri í
Mosfellsbæ, þetta tímamótaúrskurð
að því leyti að sveitarstjórnum væri
nú óheimilt að setja sér viðmiðunar-
reglur varðandi lóðaúthlutun og
jafnframt óheimilt að láta bæjarbúa
ganga fyrir varðandi lóðir í sveitar-
félaginu. Jóhann taldi að Mosfells-
bær fengi þessar stjórnsýslukærur á
sig fyrir að vera fyrsta sveitarfélagið
sem opinberar þær vinnureglur sem
beitt er við úthlutun lóða.
Orkar tvímælis að gera kröfu
um lögheimili umsækjenda
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri segir alla borgara á EES-
svæðinu hafa rétt til að sækja um
lóðir í Reykjavík og sitja við sama
borð og Reykvíkingar hvað úthlutun
varðar. „Kröfurnar sem við gerum
eru að menn geti sýnt fram á að þeir
hafi fjárhagslega burði til að byggja.
Þá styðjumst við við þær reglur sem
gilda um greiðslumat sem m.a.
Íbúðalánasjóður notast við. Hafi
menn fjárhagslega burði eru þeir
einfaldlega settir í pott og síðan hef-
ur verið dregið úr þeim potti, meira
að segja að viðstöddum fulltrúa frá
fógeta.“
Að sögn Ingibjargar á þetta fyr-
irkomulag aðeins við um einbýlis-
húsalóðir. Byggingarréttur varðandi
fjölbýlishús og raðhús er seldur til
byggingaraðila í útboði samkvæmt
útboðsreglum Innkaupastofnunar.
Einbýlishúslóðir hafa ekki verið
seldar á uppboði, nema hugsanlega
einstaka lóðir í eldri hverfum sem
seldar hafa verið í gegnum fast-
eignasölur.
Aðspurð sagði Ingibjörg orka
mjög tvímælis að setja skilyrði um
lögheimili við úhlutun lóða. „Ég hef
litið svo á að við getum ekki sett slík-
ar reglur. Auðvitað á fólk að geta
flutt sig á milli sveitarfélaga, þetta er
eitt íbúðarsvæði og eitt atvinnu-
svæði. Hins vegar koma þessar kröf-
ur oft fram hjá íbúum sveitarfélag-
anna, þeim finnst að séu þeir búnir
að búa þar lengi og borga sína skatta
og skyldur eigi þeir að hafa einhvern
rétt umfram þann sem er nýlega
fluttur. Það er þrýstingur á sveitar-
stjórnarmenn að passa upp á sitt
fólk, ef svo má að orði komast, en
mér finnst að það gangi ekki hér á
höfuðborgarsvæðinu vegna þess að
við verðum að gera ráð fyrir að þetta
sé einn húsnæðismarkaður og fólk
flytji sig til hér milli svæða.“
Í fyrra var úthlutað lóðum í
Reykjavík fyrir 425 íbúðir á nýjum
byggðarsvæðum í Grafarholti. Einn-
ig urðu um 200 lóðir byggingarhæfar
á þéttingarsvæðum í borginni, s.s.
Kirkjutúni, Bryggjuhverfi og víðar.
Í byrjun næsta mánaðar hefst út-
hlutun lóða fyrir um 550 íbúðir í
Grafarholti. Því til viðbótar verður
líklega úthlutað lóðum fyrir 200
íbúðir á þéttingarsvæðum og vega
Kirkjutún og Bryggjuhverfi þyngst í
því sambandi, að sögn borgarstjóra.
Meginreglan að Hafnfirðingar
gangi fyrir við úthlutun lóða
Magnús Gunnarsson, bæjarstjóri
Hafnarfjarðar, segir það ekkert
launungarmál að sú meginregla hafi
gilt við lóðaúthlutun í Hafnarfirði að
Hafnfirðingar hafa verið látnir
ganga fyrir. Bæjarráð tekur endan-
lega ákvörðun um úthlutun lóða til
umsækjenda sem uppfylla ákveðin
skilyrði varðandi greiðslumat. Það
þarf að hljóða upp á að umsækjend-
ur ráði við að byggja einbýlishús,
parhús eða raðhús og er sett fram
ákveðin fjárhæð í því sambandi.
Uppfylli umsækjandi þessi skilyrði
er tekið tillit til aðstæðna, fjölskyldu-
stærðar og hvort viðkomandi hafi
fengið úthlutað áður eða sótt um áð-
ur og ekki fengið úthlutað. „Þetta
verður svo auðvitað alltaf ákveðið
mat þegar taka þarf ákvörðun á end-
anum. Það er þá bara tvennt í stöð-
unni, að halda þessu áfram eða fara
bara í einn pott og hafa tiltölulega fá
atriði sem menn þurfa að komast í
gegnum og síðan bara að draga. Og
ég er ekki viss um að menn séu til-
búnir að kyngja því.“
Við fyrstu úthlutun í Áslandi var
aftur á móti dregið um umsækjend-
ur, þ.e. Hafnfirðinga, sem uppfylltu
ákveðin skilyrði en að sögn Magn-
úsar mæltist það ekki nægilega vel
fyrir og því fóru menn aftur í gamla
farið, að láta bæjarráð velja.
„Það eru mjög skiptar skoðanir
um þessa niðurstöðu félagsmála-
ráðuneytisins og maður setur fram
ýmsar spurningar í því sambandi. Til
dæmis hvort það sé í sjálfu sér óeðli-
legt að eitthvað sé horft til þess að
fólk býr í ákveðnu sveitarfélagi og
hefur alið allan sinn aldur þar, borg-
að þar skatta og skyldur
jafnvel mann fram af man
kemur að því að unga fólk
grasi og hyggst fara að byg
kemur fólk með umsókn
staðar annars staðar frá m
mikinn rétt og fólk sem tald
öðlast ákveðinn rétt me
sinni og þátttöku í upp
samfélagsins. Þetta er nú
sónulega skoðun á málin
Magnús.
Hann segir stöðuna ólík
arfirði miðað við önnur svei
höfuðborgarsvæðinu að þv
bærinn standi á gömlum g
því nái tengsl manna og æ
aftur, en Hafnarfjörður he
bæjarfélag frá árinu 1908
arfirði er búið að úthluta ló
um 600 íbúðir í fjölbýlishú
býlishúsum, raðhúsum og p
frá árinu 1998. Í haust verðu
að lóðum fyrir 150–170 íbú
völlum, á nýju svæði sunnan
byggingaráfanga í Áslandi.
Kappkostað að hafa lóð
alla sem vilja bygg
Sigurður Geirdal, bæ
Kópavogsbæjar, segir eng
legar reglur gilda varðandi
lóða í Kópavogi. Hins vega
stefna verið tekin árið 19
mennt ættu allir sem vildu
Kópavogi rétt á að fá lóð og
lögheimili ekki máli.
„Við höfum jafnan kappk
hafa handbærar byggingar
ir þá sem vilja byggja. Þ
menn verið í kapphlaup
kannski ekki haft alveg u
getað orðið flestum að liði.
Það er alveg ákveðin lína
að þetta er ekki bara fyrir b
það er enginn bisness í því
bæjarbúa á milli hverfa. Ég
ei skilið þá stefnu.“
Frá árinu 1990 hafa 8.000
ar bæst við í Kópavogi, mik
aðkomufólk úr nágranna
sem ekki hefur fengið lóðir
svæðum, að sögn Sigurða
segir að meginhugsunin
sveitarfélaginu beri skylda
að reyna að hafa land han
sem þar vilja búa. „Við re
meta efnahag og hvort m
fengið úthlutað áður og síð
þeim liggur á eða liggur ek
hefur yfirleitt náðst sam
Ég held að ég viti ekki um n
getur sagst hafa sótt um lóð
aftur og ekki fengið.“
Varðandi lóðir fyrir ei
gildir sú þumalputtaregla
Mismunandi áherslur við úthlutun lóða á hö
Einungis Reykjav
ur úr hópi umsæ
Morgunblaðið/Árn
Miklar framkvæmdir standa nú yfir í Salahverfi í Kópavo
Erfitt getur verið að fá úthlutað lóð á
uðborgarsvæðinu. Ekki gilda alls sta
sömu reglur hjá sveitarfélögunum va
andi úthlutanir. Eiríkur P. Jörundss
ræddi við forsvarsmenn sveitarfélag
höfuðborgarsvæðinu um reglur varð
lóðaúthlutanir.
VARÐVEISLA LEIKMINJA
SKATTALÆKKANIR
Í UNDIRBÚNINGI
Tveir forustumenn ríkisstjórn-arinnar, Davíð Oddsson for-sætisráðherra og Geir H.
Haarde fjármálaráðherra, hafa að
undanförnu gert skattalagabreyt-
ingar að umtalsefni og gefið til
kynna að skattalækkanir séu fram-
undan um næstu áramót. Hvorugur
ráðherrann hefur þó kveðið upp úr
um það, hvaða skattar muni lækka,
enda eiga bæði ríkisstjórn og þing-
flokkar hennar eftir að taka ákvarð-
anir um næstu skref. Af ummælun-
um má þó ráða, að fyrst og fremst sé
stefnt að lækkun skattabyrðar fyr-
irtækja, þótt jafnframt séu fyrirhug-
aðar breytingar, sem koma einstak-
lingum til góða.
Þenslan í efnahagslífinu síðustu
misserin hefur ekki verið réttur tími
til lækkunar skatta, því það hefði að-
eins aukið á vandann. Nú horfir hins
vegar betur við, þar sem augljós
merki hafa komið fram um minnk-
andi þenslu. Skattalækkanir geta því
unnið gegn þeirri þróun og auðveld-
að svonefnda „mjúka lendingu“ í
efnahagsmálum.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði í viðtali við Morgunblaðið í
gær, að fjallað hafi verið um mögu-
legar skattalækkanir í ríkisfjármála-
nefnd ríkisstjórnarinnar og þar væri
einkum horft til lækkunar eignar-
skatta, bæði fyrirtækja og einstak-
linga, svo og lækkunar tekjuskatts
fyrirtækja, jafnvel niður fyrir 20%.
Þá hefur forsætisráðherra einnig
orðað breytingu á svonefndum há-
tekjuskatti í þá átt að hækka gólfið
verulega, því sá skattur er orðinn
skattur á meðaltekjur og varla það.
Röksemdir fyrir lækkun skatta á
fyrirtækjum, þ.m.t. álögur eins og
stimpilgjöld, eru byggðar á því, að
samkeppnisstaða íslenzkra fyrir-
tækja hafi versnað undanfarin ár
vegna lækkunar fyrirtækjaskatta í
samkeppnislöndum. Forskotið er
horfið, sem íslenzk fyrirtæki nutu í
kjölfar verulegrar lækkunar tekju-
skatts fyrir nokkrum árum. Eignar-
skattar og stimpilgjöld eru víða ekki
lögð á fyrirtæki og rýrir það enn
stöðu íslenzkra fyrirtækja.
Forsætisráðherra kveðst sann-
færður um, að skattalækkun fyrir-
tækja muni auka tekjur ríkisins með
sama hætti og gerðist síðast, auka
líkur á flutningi fyrirtækja til Ís-
lands og skapa skilyrði til styrkingar
hlutabréfamarkaðarins. Bætt staða
fyrirtækjanna bæti og möguleika
þeirra til að rísa undir kaupmáttar-
aukningu launþega.
Þessi rök fyrir skattalækkunum
fyrirtækja eru að sjálfsögðu gild. En
ríkisstjórnin þarf einnig að fram-
fylgja lækkun eignarskatta einstak-
linga og helzt afnema þá alveg eins
og reyndar á einnig við um hátekju-
skattinn svonefnda. Eins og svo oft
hefur gerzt, þá hafa þessir skattar
endað með því að leggjast af þunga á
þá, sem upphaflega áttu að vera und-
anþegnir. Eignarskatturinn leggst
orðið á íbúðarhúsnæði og hann
leggst ekki sízt af fullum þunga á
ekkjur, sem sitja í óskiptu búi, og
þurfa á gamals aldri jafnvel að selja
húsnæðið sitt til að uppfylla skatta-
skyldur sínar. Ekki má gleyma því,
að fasteignagjöld sveitarfélaganna
hafa hækkað síðustu árin eins og
reyndar eignarskattsgrunnurinn
með hækkuðu fasteignamati.
Það er sannarlega fagnaðarefni,
að ríkisstjórnin hyggst nota aðstæð-
ur í efnahagslífinu til að létta skatt-
byrði atvinnulífsins og einstaklinga,
þótt í minna mæli sé nú. Skiljanlegt
er, að umfangsmiklar breytingar á
skattalögum þurfi að gera í áföngum
og ekki má gleyma því að tekjuskatt-
ur einstaklinga hefur verið lækkaður
umtalsvert á undanförnum árum.
Saga íslenskrar leikritunar teygirsig að minnsta kosti aftur á
átjándu öld en íslensk leikhús-
menning verður hins vegar varla til
fyrr en undir lok þeirrar nítjándu
er Leikfélag Reykjavíkur var stofn-
að. Á tuttugustu öld þróast íslenskt
leikhús svo með gríðarlega örum
hætti og er nú orðið umfangsmeira
og fjölbreyttara en búast mætti við
í þessu litla samfélagi.
Það er mikið fagnaðarefni að nú
skuli hafa verið stofnuð samtök um
leikminjasafn sem ætlað er að skrá
og varðveita þessa sögu og minjar
um hana. Að stofnun samtakanna
stóðu 26 félög, samtök og stofnanir
á sviði leiklistar, kvikmyndagerðar,
tónlistar og lista- og menningarlífs
almennt.
Vegna þess hversu leikhússaga
Íslands er stutt má gera ráð fyrir
því að talsvert hafi varðveist af
munum frá fyrstu árum hennar.
Vafalaust hefur margt farið í glat-
kistuna en sennilega er enn ein-
stakt tækifæri til þess að safna
merkilegum munum saman á einn
stað sem varpað geta ljósi á sögu
og þróun íslenskrar leiklistar.
Skráning þessara muna er fyrsta
skrefið og hefur menntamálaráð-
herra lagt fé til þess að hefja það
verk en stefnt er að stofnun safns
þar sem mununum yrði safnað sam-
an á einn stað til varðveislu. Yrði
slíkt safn mikilvægt íslenskri
menningarsögu en á vissan hátt
endurspeglar íslensk leiklist sögu
þjóðarinnar síðustu tvær aldir. Hún
vex úr grasi undir áhrifum þjóðern-
ishyggju nítjándu aldarinnar og
tekur með sínum hætti þátt í göng-
unni til sjálfstæðis. Stofnun Þjóð-
leikhúss á miðri tuttugustu öldinni
var mikilvægt tákn um nýfengið
sjálfstæði og hið blómlega leiklist-
arlíf síðustu áratuga endurspeglar
gróskulegt menningarlíf landsins.
Samtökunum um tilvonandi safn
hefur þegar borist stór gjöf frá
Sveini Einarssyni leiklistarfræð-
ingi, sem samanstendur af öllu leik-
ritasafni hans, bókum og tímaritum
um leiklist og ýmsum öðrum mun-
um, sem tengjast íslenskri leiklist-
arsögu. Er þar kominn góður vísir
að því safni sem vonandi kemst
undir eitt þak áður en langt um líð-
ur.