Morgunblaðið - 25.04.2001, Blaðsíða 22

ERLENT
22 MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
STJÓRNVÖLD í Kína fordæmdu í
gær harðlega ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar um að selja Taívönum ýmis
háþróuð vopn en varnarmálasér-
fræðingar segja, að þau muni efla
verulega hernaðargetu taívanska
hersins, einkum flotans. Bandaríkja-
menn urðu þó ekki við óskum Taív-
ana um tundurspilla, sem búnir eru
hinu háþróaða Aegis-ratsjárkerfi, en
sögðu, að sú ákvörðun yrði endur-
skoðuð eftir eitt eða tvö ár.
Talsmaður kínverska utanríkis-
ráðuneytisins sagði í gær, að kín-
verska stjórnin, sem lítur á Taívan
sem kínverskt land, teldi vopnasöl-
una óvirðingu við fullveldi Kína og
íhlutun í kínversk málefni. Vildi
hann ekkert segja um hugsanleg við-
brögð við vopnasölunni en sagði, að
það væri á ábyrgð Bandaríkjastjórn-
ar en spennan milli ríkjanna ykist.
Wu Xinbo, prófessor við þá deild
Fudan-háskóla í Shanghai, sem
fjallar um bandarísk málefni, spáði
því í gær, að stjórnin í Peking myndi
ekki láta sitja við orðin tóm, heldur
mótmæla vopnasölunni, einkum kaf-
bátasölunni, með áþreifanlegum
hætti og það heldur fyrr en seinna.
Munar mest
um kafbátana
Bandaríkjamenn ætla að selja
Taívönum fjóra tundurspilla af Kidd-
gerð, 12 P-3-flugvélar, sem notaðar
eru gegn kafbátum, þyrlur og ýmis
önnur árásarvopn. Þá munu Taívan-
ar fá átta dísilknúna kafbáta en um
þá hafa þeir lengi beðið. Eiga þeir
aðeins fjóra fyrir en Kínverjar 60 til
70 þótt fæstir þeirra séu raunar tald-
ir haffærir. Í þessum flota eru hins
vegar fjórir rússneskir kafbátar af
Kilo-gerð, sem gefa Kínverjum
mikla yfirburði á þessu sviði.
Kínverjar segja, að Bandaríkja-
stjórn hafi stigið yfir ákveðið „rautt
strik“ með því að selja Taívönum
kafbáta þar sem þeir séu árásarvopn
fremur en varnarvopn. Salan sé því
ekki í samræmi við þær skuldbind-
ingar Bandaríkjamanna, að þeir sjái
Taívönum fyrir varnarvopnum.
Villt um fyrir Kín-
verjum með Aegis?
Varnarmálasérfræðingar segja,
að með kafbátunum gætu Taívanir
gert að engu hugsanlegar tilraunir
Kínverja til að ráðast inn í Taívan og
auk þess, sem Kínverjum hugnast
enn verr, gætu þeir skotið stýri-
flaugum á Kína kæmi til styrjaldar.
Eins og fyrr segir urðu Banda-
ríkjamenn ekki við óskum Taívana
um Arleigh Burke-tundurspilla, sem
búnir væru Aegis-ratsjám, en tals-
maður Bandaríkjastjórnar sagði, að
það yrði tekið til endurskoðunar eftir
ár eða tvö. Raunar hefði Bandaríkja-
stjórn ekki getað afhent tundurspill-
ana fyrr en 2010 eða sjö árum eftir
afhendingu kafbátanna.
Sumir fréttaskýrendur og varnar-
málasérfræðingar geta sér raunar
til, að öllu talinu um Aegis-kerfið hafi
verið ætlað að villa um fyrir Kínverj-
um. Þeir hafi litið söluna á því mjög
alvarlegum augum og telji sig nú
hafa unnið nokkurn sigur en í raun
hafi umræðunni verið ætlað að
skyggja á kafbátasöluna til Taívana.
Hún sé í raun mikilvægari en Aegis-
kerfið.
Stjórnvöld á Taívan höfðu ekki
tjáð sig opinberlega um söluna síð-
degis í gær en þá var þess enn beðið,
að taívanskri sendinefnd yrði kynnt
hún formlega í bandaríska hermála-
ráðuneytinu. Steve Chou, taívanskur
þingmaður og uppgjafaherforingi,
kvaðst hins vegar vera mjög ánægð-
ur og einkanlega vegna kafbátanna.
Bandarískir þing-
menn ánægðir
Bandarískir þingmenn, jafnt
demókratar sem repúblikanar, lýstu
yfir stuðningi við ákvörðun stjórnar
George W. Bush forseta um vopna-
söluna en sumir töldu, að einnig
hefði átt að selja Taívönum Aegis-
kerfið.
Um er að ræða mestu vopnakaup
Taívana frá því snemma á síðasta
áratug er þeir keyptu 150 F-16-orr-
ustuþotur frá Bandaríkjunum og 60
Mirage 2000-5-orrustuþotur og sex
Lafayette-freigátur af Frökkum.
Kínverjar mótmæla harðlega vopnasölu Bandaríkjastjórnar til Taívans
Stóreflir varnir Taívana
gegn hugsanlegri innrás
Peking, Washington. AP, AFP, Reuters.
AP
Tundurspillir af Kidd-gerð. Taívanar fá fjóra slíka, átta kafbáta, 12 kafbátaleitarflugvélar og fleiri vopn.
EINN af þekktari þingmönn-
um breska Íhaldsflokksins,
Gerald Howarth, hvetur til
þess að kjósendur í Englandi
riti stjórnvöldum og krefjist
þess að fá að merkja við reit
með orðinu „enskur“ á eyðu-
blaði vegna væntanlegs mann-
tals hagstofunnar. „Það virð-
ist vera í lagi að vera skoskur,
velskur eða írskur en ekki
enskur,“ segir hann en reitir
eru fyrir Skota og Íra.
Wales-búar hafa ekki enn
sérstakan reit en hafa verið
hvattir til að tilgreina þjóð-
erni sitt undir reitnum „hvítur
af öðru þjóðerni en ofan-
greindu“. Verða þeir þá flokk-
aðir sérstaklega en ekki er
ljóst hvort Englendingarnir
sem nota reitinn fá slíka með-
ferð. Howarth segist ætla að
skrifa ensk-skoskur.
Byrjað var að setja reiti
fyrir þjóðerni á eyðublaðið
fyrir áratug og segja embætt-
ismenn að með því sé gert
auðveldara að beina fjárfram-
lögum til minnihlutahópa sem
þurfi aðstoð. Kannanir hafi
ekki gefið til kynna að margir
vilji fá réttinn til að mega
kalla sig enska og íbúar í
Englandi líti fremur á sig sem
breska.
Howarth er í hópi þing-
manna sem neita að undirrita
yfirlýsingu allra breskra
flokksleiðtoga sem beinist
gegn kynþáttafordómum en
er nú orðin umdeild.
Manntal í Bretlandi
Vill fá
að vera
enskur
London. The Daily Telegraph.
SHEIKH Abdul Aziz bin Abdullah-al-
Sheikh, múfti og æðsti embættismaður trú-
mála í Sádi-Arabíu, fordæmdi fyrir nokkr-
um vikum Pokémon-leikinn vinsæla á þeirri
forsendu að hann ýtti undir fjárhættuspil,
trú á þróunarkenningu Darwins og væri
þáttur í samsæri síonista gegn múslimum.
Var leikurinn formlega lýstur óalandi og
óferjandi í heimi íslams, gefin út svonefnd
„fatwa“ sem einnig getur þýtt dauðadóm ef
hún beinist gegn einstaklingi.
Múslimaleiðtogar í Dubai og Katar hafa
tekið undir með Sheikh Abdul og gefið út
„fatwa“ í krafti embætta sinna um að dygg-
ir stuðningsmenn íslams eigi ekki að taka
þátt í Pokémon-æðinu með börnum sínum.
Sheikh Abdul segir að á flestum Pokémon-
spilum séu „sex arma stjörnur, tákn hins al-
þjóðlega síonisma og Ísraels“ og einnig
„krossar með ýmiss konar lögun“.
Höfundur Pokémon er Japani, Satoshi
Tajiri. Vildi hann að sögn tímaritsins News-
week á sínum tíma búa til leik þar sem
hann gæti rifjað upp eftirlætisviðfangsefni
sín í æsku: að horfa á skrímslamyndir í
sjónvarpinu og veiða skordýr. Mikið er um
óvæntar myndbreytingar persónanna eins
og í fleiri teiknimyndasögum og mun það
vera ástæðan fyrir tilvísun í þróunarkenn-
inguna af hálfu trúarleiðtogans sádi-
arabíska.
Tajiri kynnti leikinn árið 1996 og síðan
hefur hann farið sigurför um allan heim.
Auk spilanna eru framleiddir hvers skyns
smáhlutir í tengslum við persónurnar, gerð
myndbönd og sjónvarpsþættir og nokkrar
kvikmyndir í fullri lengd.
Ævintýri Pikachu og félaga hennar eru
hvarvetna vinsæl og ekki síst í löndum
araba. Orðrómur hefur lengi verið á kreiki
í Jórdaníu og víðar um að orðið Pokémon
merki á japönsku „gyðinglegur“ en menn-
ingarfulltrúi við japanska sendiráðið í
Amman vísar því á bug. Gyðinglegur sé
„júdajajin“ á japönsku.
Aðrir heimildarmenn segja að um sé að
ræða þekkt fyrirbæri í Japan: enskuslettu.
Pokémon sé afbökun og stytting á enska
orðinu „pocket monster“ eða vasaskrímsli.
Sheikh Abdul hefur hvatt múslima til að
„gæta sín á þessum leik og hindra börn sín
í að taka þátt í honum til að vernda trú
þeirra og siði“.
Aðrir múslimaleiðtogar benda einnig á
að mikill kostnaður fylgi því að kaupa leik-
föngin og allt sem þeim fylgir. Pakki af
Pokémon-spilum getir kostað 16 dollara,
nær 1.500 krónur, í Egyptalandi þar sem
laun embættismanna eru oft ekki nema 60
dollarar eða um 5.500 krónur. Newsweek
vitnar í Meryat Samaha, móður í hverfi ve-
lefnaðs fólks í Kaíró, og hún er á vissan
hátt ánægð með yfirlýsingarnar um tengsl-
in við síonisma.
„Við höfum notað hatrið sem börnin okk-
ar arabísku hafa á Ísrael og fengið þau til
þess að hætta að taka þátt í þessu brjál-
æðislega Pokémon-spili,“ segir hún. Sums
staðar hefur andstaðan birst í lesendabréf-
um. „Ég ætla ekki að láta börnin mín borða
meira af kartöfluflögum með Pokémon-
mynt innan í vegna þess að við vitum öll að
í þeim er efni sem festist í kartöflunum, fer
þaðan í magann og veldur ófrjósemi,“ skrif-
aði eitt foreldrið í í dagblaðinu Al-Ahram.
Mörgum múslimum þykir trúarleiðtog-
arnir hafa farið langt yfir mörkin í for-
dæmingunni á Pokémon. Tímaritið News-
week segir í grein að fyrirrennari Sheikhs
Abduls í embætti hafi á sínum tíma lýst því
yfir að jörðin væri flöt en ekki hnöttótt í
laginu.
Bandarísk samtök sem berjast gegn gyð-
ingahatri hafa mótmælt ásökunum um að
Pokémon sé hluti af síonistasamsæri og
segja þær „fáránlegar“. Með þeim sé alið á
hatri og fordómum meðal araba gegn Ísra-
el og gyðingum.
Yfirmaður trúmála í Sádi-Arabíu sker upp herör
Pokémon-leikurinn sagður
ógna gildum íslams
New York. AFP.
Reuters
Sölumaður í leikfangaverslun í Aþenu
með Pikachu-brúðu en hún seldist best af
Pokémon-brúðunum í fyrra.
STJÓRN Ísraels kvaðst í gær vera tilbúin að
aflétta umsátri hersins um borgina Jeríkó á
Vesturbakkanum en dráp ísraelskra hermanna
á tveimur Palestínumönnum og sprengjuvör-
puárás Palestínumanna á byggð gyðinga á her-
numdu svæðunum drógu úr líkunum á því að
spennan minnkaði.
Palestínska lögreglan kvaðst hafa fundið lík
geðtruflaðs Palestínumanns við landamæri
Gaza og Ísraels. „Ísraelskir hermenn sáu
grunsamlegan Palestínumann fara yfir landa-
mæragirðingu í norðurhluta Gaza. Þeir hróp-
uðu til hans og skipuðu honum að nema staðar.
Hann gerði það ekki og þeir hleyptu af byssum
upp í loftið og skutu hann síðan til bana,“ sagði
talsmaður Ísraelshers.
Ísraelskir hermenn skutu annan Palestínu-
mann til bana í átökum við grjótkastara á Vest-
urbakkanum. Þrír Palestínumenn til viðbótar
særðust.
Herinn sagði að Palestínumenn hefðu skotið
þremur sprengjum á Gadid, byggð gyðinga á
Vesturbakkanum. Enginn hefði særst í árás-
inni.
AP
Palestínsk kona reynir að aðstoða konu
sem féll í yfirlið við heimili tólf ára drengs
sem ísraelskir hermenn skutu til bana á
Gaza-svæðinu á sunnudag.
Palestínu-
menn vegnir
Jerúsalem. Reuters.