Morgunblaðið - 25.04.2001, Blaðsíða 45

þrautir og amma neitaði okkur aldrei
um pönnukökur og spil. Þeim fannst
gaman að dekra við barnabörnin og
við sóttum í návist þeirra.
Þau voru ólík í skapferli en sam-
hent í lífsgöngunni. Afi var maður
augnabliksins, ást þeirra varð við
fyrstu sýn og hann skipulagði ferðir
til Grímseyjar til að sjá miðnætur-
sólina „dansa“, skoðunarferð á
hvalaslóðir, áratugum áður en það
komst í tísku og svo mætti lengi
telja. Amma var raunsærri og með
ríkulegt skopskyn. „Iss, þetta er nú
ekki hægt,“ sagði hún gjarnan og hló
að hugmyndum maka síns, en ljóm-
aði við ferðalok og þannig lifðu þau
saman í lífi lystisemda þótt ekki væri
það endilega í peningalegum skiln-
ingi.
Við óvænt andlát afa árið 1983
varð veruleg breyting á högum
ömmu. Hún var hins vegar fljót að
aðlagast nýjum aðstæðum. Glugga-
póstinn greiddi hún umsvifalaust
þegar hann birtist, stundaði hann-
yrðir í vinnunni sinni á Dalbraut og
hún virtist laða að sér fólk nánast
hvar sem hún kom. Þegar amma
Abbí hélt uppá 75 ára afmælið fyrir
rúmum áratug þótti við hæfi að
fagna tímamótunum á stórsýningu á
Hótel Íslandi. Þar dansaði afmælis-
barnið fyrstu sporin á gólfinu í gleði-
glaum, brosmild, glæsileg og með
mikilli reisn. Og óhætt er að segja að
þannig hafi hún lifað alveg fram á
síðasta dag, höfðingleg með sína
ljúfu framkomu, gylltu lokkana og
kvaddi lífið með reisn.
Egill, Karl og Snæfríð.
Að morgni 18. apríl sl. er við hjón-
in vorum stödd í New Orleans í lok
dásamlegrar ferðar með vinum okk-
ar Dóru Egilson og Þór Þorsteins og
fleirum vorum við vakin og okkur
færðar þær fréttir að móðursystir
mín (Orra) og vinkona (Hebu) hefði
látist þá um nóttina. Kvöldið áður
höfðum við glaðst saman yfir því hve
dagurinn hefði verið yndislegur en
næsta morgun breyttist allt skyndi-
lega í sorg og söknuð. Það var
nístandi sárt að skynja örvæntingu
Dóru yfir því að vera svona langt í
burtu en í faðmi góðra vina fundum
við að hún fékk mikinn styrk. Þá átti
vel við ljóðið „Leiðumst gegnum líf-
ið“ eftir eina úr ferðahópnum okkar
þar sem segir eitthvað á þessa leið:
Gleðjumst saman, grátum saman,
syngjum söngva lífsins, syrgjum
saman.
Við hjónin fórum að rifja upp
minningar um Abbí eins og hún var
jafnan kölluð í fjölskyldunni. Ég,
Orri, man svo vel hve þau Þorsteinn
voru ástfangin og rómantísk þegar
hann var að draga sig eftir henni og
eru þær minningar bundnar við
Skólavörðustíg hjá ömmu Halldóru
og Davíð afa. Heba var fljót að
reikna það út að þau hljóti að hafa
verið gift og búin að eignast Gunn-
ar, því ég hafði verið svo ungur þeg-
ar þau kynntust en þau hafi bara
alltaf verið svona ung og ástfangin.
Ég, Heba, man ekki eftir henni öðru
vísi en blíðri og brosandi og alltaf
var stutt í hláturinn þegar við Dóra
vorum að segja frá einhverju uppá-
tæki okkar. Þannig var hún alla tíð.
Hún var einstaklega jákvæð og
jafnlynd.
Svo kom að því að ég giftist syni
Margrétar systur hennar. Þá sagði
hún mér frá ýmsu úr æsku sinni sem
tengdist fjölskyldu þeirra. M.a. þeg-
ar hún fór suður til að ganga í
Kvennaskólann og bjó hjá „Möggu
systur“ og Hjalta og einnig til að að-
stoða Valgerði móðursystur þeirra
sem bjó hjá þeim. Hún var lömuð og
þurfti mikla aðstoð. Þannig var sam-
heldnin í fjölskyldunni. Snæbjörn
Hjaltason var þá ungbarn og alla tíð
síðan hafa verið miklir kærleikar
þeirra á milli.
Það var mannbætandi að kynnast
og verða vitni að því hve innilega
börnum hennar þótti vænt um móð-
ur sína. Þau sýndu henni mikla virð-
ingu og hugsuðu um hana, ekki ein-
göngu hennar vegna heldur einnig
sín vegna; eins og Dóra sagði: „Hún
gaf okkur svo mikið.“
Við vottum Þorsteini, kærum
bróður hennar, börnum hennar og
fjölskyldum þeirra okkar innilegustu
samúð.
Heba og Orri.
Amma Snæfríð lést að morgni
síðasta vetrardags og mig langar til
að minnast hennar í nokkrum orð-
um. Ég hef aldrei verið í neinum
vafa um að amma mín væri einstök.
Það er þó fyrst núna þegar hún er
farin sem ég heyri æviágrip hennar
tekið saman. Ég hafði þó heyrt úr
því ýmsar glefsur og mér fannst
alltaf að mikill ævintýrablær ein-
kenndi líf ömmu. Hún hafði farið til
landa eins og Búlgaríu sem maður
hafði aldrei heyrt minnst á fyrr, tal-
aði um kreppuna og gömlu dagana
og sagði sögur af Langanesi. Hún
notaði líka stafsetningu og ýmis orð
sem voru framandi fyrir mér. Hún
var alltaf einstaklega glæsileg og
var ólík öllum öðrum ömmum. Einn
minnisstæðasti atburður úr
bernsku minni var þegar ég varð
vitni að því að systir vinkonu minnar
hreytti ónotum í ömmu sína. Ég
varð fyrir áfalli og gat ekki skilið
hvernig hægt væri að koma þannig
fram. Amma mín var svo hlý og
tignarleg að við því var ekkert ann-
að svar en ást og virðing. Það duld-
ist engum að okkur barnabörnunum
þótti einstaklega vænt um ömmu.
Við kepptumst við að heilla hana,
montuðum okkur við hana ef við
stóðum okkur vel í skólanum, létum
teikningum og öðrum listaverkum
rigna yfir hana og hún safnaði þeim
samviskusamlega í stóran konfekt-
kassa. Amma var mikil veislukona
og naut sín afar vel í fjölmenni. Hún
var viðstödd alla stóratburði í lífi
okkar hinna og það var eins og jólin
og nýárið gætu ekki hafist fyrr en
hún var komin. Í endurminningunni
þykir mér samt vænst um þær
stundir sem ég átti ein með ömmu
og afa í Gnoðarvoginum. Þau tóku
mig oft í pössun og buðu mér að
dveljast hjá sér um helgar. Það var
ómetanlegt að fá að kynnast þeim í
friði og ró á þeirra eigin heimili. Ég
man hvernig tíminn virtist kyrr
þegar maður lá í risastóra hjóna-
rúminu á milli þeirra og hlustaði á
daufan niðinn frá Suðurlandsbraut-
inni. Ég átti líka margar góðar
stundir hjá ömmu í Sólheimunum
og þar var gott að eiga afdrep til
próflestrar og annars þegar lífið
virtist erfitt. Þó að amma virtist
hafa átt langa og viðburðaríka ævi
fannst mér hún aldrei verða gömul.
Það var eins og hún hefði tekið
ákvörðun um að eldast ekki og hún
talaði um gamla fólkið eins og hún
ætti ekkert skylt með því. Hún
sagðist vera að fara í vinnuna þegar
hún fór í dagvist aldraðra á Dal-
braut og þegar hún var á Eir talaði
hún eins og hún leigði þar bara her-
bergi. Hún var alltaf jafn glæsileg
og bar af hvar sem hún var þó að
heilsu hennar hefði hrakað síðustu
árin. Hún sannaði fyrir mér að mað-
ur er það sem maður vill vera.
Amma Snæfríð skilur eftir sig
stóran hóp afkomenda sem minnist
hennar með mikilli ástúð og virð-
ingu. Ég veit ekki hvað gæti lýst
henni betur en hugur okkar í hennar
garð.
Snædís.
Hún amma mín hafði fjölskylduna
í fyrirrúmi. Hún hafði ávallt tíma
fyrir fólkið sitt og umkringd því leið
henni best. Hjartahlý og góð hafði
hún dyr sínar opnar öllum þeim sem
til hennar leituðu, en þeir voru fjöl-
margir. Minningarnar um ömmu
leita á mig frá mismunandi tímum og
ótal myndir skjóta upp kollinum.
Mér er minnisstætt þegar ég kom
við hjá henni á Sólheimunum eftir
kóræfingu og við ræddum málin og
spiluðum rommí. Hún ávallt að
reyna að kenna mér rússa og ég að
reyna að kenna henni kleppara. Ég
man jafnvel örlítið eftir Gnoðavog-
inum. Tignarleg og fín var amma
alltaf, jafnvel eftir að hún veiktist
fyrir tæpum fimm árum. Þrátt fyrir
veikindi og breyttar aðstæður var
hún alltaf jákvæð og hélt reisn sinni
og stillingu, ákveðin í því að verða
engum byrði. Og það tókst svo sann-
arlega, hún var ávallt gleðigjafi og
elskuð af öllum sem hana þekktu. En
minningarnar sem eru mér kærastar
ná enn lengra aftur í tímann, til sum-
arsins sem ég eyddi sem lítil stelpa
hjá Gunnari frænda mínum á Grund.
Þangað fór ég til að fara á hestbak og
amma var þar með mér. Við áttum
þar yndislegar stundir saman og
þessar minningar varðveiti ég vel.
Ég vil enda á lítilli bæn eftir Matth-
ías Jochumsson sem hún amma
kenndi mér sumarið sem við eyddum
saman á Grund.
Ó, sólarfaðir syngdu nú hvert auga,
en sér í lagi þau sem tárin lauga.
Og sýndu miskunn öllu því sem andar,
en einkum því sem böl og voði grandar.
Hrafnhildur G. Kvaran.
Það er draumurinn um lífið að fá
tækifæri til langrar, góðrar ævi og
sofna í sátt áður en gangverk líkam-
ans er farið hökta of mikið úr takti
við eðlilega meðvitund.
Í þessum skilningi hefur amma
náð farsælum leiðarlokum þó manni
finnist fráfall afa fyrir átján árum,
skömmu eftir sjötugsafmæli hans,
hafa verið í hæsta máta ósanngjarnt.
Ég upplifði ömmu alla tíð sem
óvenju sterka og hlýja konu með ríka
réttlætiskennd. Hún var sannur
jafnaðarmaður og á margan hátt
mikill aristókrat, eins og ég skil það
hugtak. Hún var einstök selskaps-
dama og alltaf fannst manni hún
vera drottningin í hópnum, fín, keik
og glöð með hrífandi útgeislun sem
enga lætur ósnortna. Það eru ekki
miklar ýkjur að þannig var það nán-
ast til hinztu stundar.
Flestum karlmönnum finnst þeir
geta bent á eina konu í þeirra lífi sem
skilur þá alveg. Ef ég verð í einhvern
tíma spurður þá mun ég trúlega
benda á ömmu. Við vorum sannir
trúnaðarvinir. Það kom t.d. í hennar
hlut að fylgjast með mér eftir fyrstu
refilstigum ástarinnar þegar maður
á hverjum degi var ýmist upptekinn
af gleði eða sorg. Reyndar kvartaði
ég sjaldan eða aldrei beint. Amma
kom hins vegar alltaf með réttu
spurninguna, rauf þannig þagnar-
múrinn á svipstundu og tilfinningin
var sú að hún hefði hinn fullkomna
skilning. Og þó hún héldi ekkert sér-
staklega með mér í viðkomandi
stríði, þá var það léttvægara.
Það hefur alltaf svifið hátt í mín-
um huga að ég á ömmu og afa mennt-
un mína að þakka. Ekki einungis
kostuðu þau skólagöngu mína eftir
skyldunám og langveginn að mínu
fyrsta háskólaprófi heldur höfðu þau
einnig mikil áhrif á almenna við-
horfsmótun hjá mér. Menning, listir,
menntun og skop voru áhrifamiklir
þættir í umhverfi þeirra. Trúlega er
fátt mikilvægara vaklandi unglingi,
sem leitar staðar í samfélagi mann-
anna, en traustur og opinn, hlýr
faðmur og hugur þeirra sem reynzl-
una bera. Það er mér ómetanlegur
arfur að hafa notið fósturs afa og
ömmu og með mér munu þau óhjá-
kvæmilega lifa á meðan ég dreg and-
ann með einhverri rænu.
Það fylgir því mikill söknuður að
sjá á bak elskulegri ömmu. Sem bet-
ur fer er það í sátt við sköpunarverk-
ið eins og það birtist mér og minn-
ingin um frábæra ömmu verður
okkur í fjölskyldu hennar ótæmandi
gleðibrunnur.
Þorsteinn Egilson,
Grund.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2001 45
áttræðisafmæli sitt með myndarskap
fyrir hálfu öðru ári og bauð til fjölda
ættingja og vina. Það var svo fyrir
rúmum mánuði að byrjaði að halla al-
varlega undan fæti. Síðustu vikurnar
fékk hún fyrirtaks umönnun og að-
hlynningu á líknardeild Landspítal-
ans í Kópavogi þar sem hún lést í
svefni að morgni annars páskadags.
Einar Stefánsson.
Lóa, hrein og bein, glaðbeitt og
réttsýn. Há og grönn, frjálsleg í fasi,
létt í spori og teinrétt. Glæsileg með
bjart yfirlit. Tók því sem lífið rétti
henni af eðlislægri skynsemi og með
rökréttum úrlausnum. Frábær hús-
móðir og gestgjafi. Hannyrðakona af
lífi og sál. Ákveðin og snögg að fram-
kvæma það sem hún ætlaði sér. Sá
alltaf kjarna hvers máls og skoðunum
sínum kom hún tæpitungulaust á
framfæri þannig að ekki varð misskil-
ið. Ástríðufull spilamanneskja alla tíð,
hvort sem það var brids, vist eða
barnaspil af ýmsu tagi, já eða púslu-
spilin. Alltaf tilbúin að taka þátt í því
sem best átti við á hverjum tíma með
fjölskyldu eða vinum.
Takk fyrir okkur.
Grétar og Katrín.
Elsku besta amma mín, nú er
kveðjustundin runnin upp. Eftir rúm-
lega þrjá áratugi sem ég fékk að njóta
þess að vera eitt af barnabörnum þín-
um er erfitt að kveðja þig. Þrátt fyrir
það er ég glaður, amma mín, því
minningar um þig vara að eilífu. Ég
mun aldrei gleyma þér, þinni hóg-
værð, fórnfýsi, hörku og þeirri sterku
réttlætiskennd sem einkenndi þig.
Við fæðingu lífs fylgir ávallt andlát.
Þá stund milli þessara tveggja atvika
er í okkar höndum að njóta. Þú gerðir
það mjög vel, amma mín, og þess
vegna fyllir andlát þitt, þrátt fyrir þá
sorg að kveðja þig, mig mikilli ham-
ingju þegar ég hugsa til þín.
Í mínum huga má skipta samskipt-
um okkar í tvo meginkafla. Ég sem
ungur drengur og þú að setja mér
leikreglur lífsins og í seinni tíð náið
samband, „amma-barnabarn“. Ofar-
lega í minningunni er eitt sumar á
fyrrihluta tíunda áratugarins þar sem
ég fékk að vera hjá þér að sinna verk-
efnum og skóla. Það var svo notalegt
þegar þú varst að bera í mig heitar
kleinur og kaffi og oftar en ekki liðu
stundirnar hratt þegar við vorum að
spjalla um það sem á daga okkar
hafði drifið. Einnig þegar við fórum
eina helgi til Flateyjar og þú fórst á
kostum í leikaraspilinu, þá að nálgast
áttrætt.
Þessar stundir verða mikilvægari
eftir því sem árin líða og eru mér
gulls ígildi í dag.
Eftir að þú veiktist þakkaðir þú
ávallt innilega fyrir hvern einasta dag
sem þú fékkst að njóta við góða
heilsu. Þú óskaðir þess að þurfa ekki
að búa lengi við kvalir. Almættið hef-
ur hlustað, þökk sé þakklæti þínu við
lífið, og óskir þínar hafa nú verið upp-
fylltar.
Elsku amma Lóa, megir þú hvíla í
friði.
Þórður Birgir Bogason.
Elsku amma Lóa. Ég trúi því ekki
að þú sért farin frá okkur. Þú sem
varst alltaf svo hraust og sterk. Ég
hélt alltaf að þú myndir lifa enda-
laust, ekkert biti á þig. Þú varst ekk-
ert gömul, bara smá gráhærð og
hress. Þegar ég var lítill fannst mér
þú alltaf svo stór og sterk kona sem
vissi hvað hún vildi, ekki það að mér
hafi ekki fundist allir aðrir risar líka,
en eftir að ég varð eldri fannst mér þú
ennþá vera jafnsterk sem áður.
Þess vegna finnst mér að þessir
síðustu dagar hafi bara verið draum-
ur og þú sért ennþá heima að spila
eða úti einhvers staðar.
Þegar þú veiktist tókstu því svo
vel, þú sagðir að þú værir búin að lifa
löngu góðu lífi og værir sátt við hvern
dag sem þú fengir. Þessu dáðist ég að
í sambandi við þig, þú nenntir ekkert
að velta þér upp úr hlutunum, þú
bara gerðir það sem þig langaði til að
gera. Eins og t.d. það að þú varst allt-
af einhvers staðar úti og nenntir ekk-
ert að hanga heima.
Ég get ekki skrifað þessa grein án
þess að minnast aðeins á matar-
venjur þínar. Þú varst mjög ákveðin
í því hvað þú vildir borða og hafa það
nógu feitt, það var að þínu skapi. Það
var ósjaldan að þú gerðir grín að
okkur Jönu fyrir að vilja ekki fisk
eða eitthvað annað en þegar minnst
var á fuglakjöt þá var það allt annað
mál, það var óætt. Þú stóðst fast á
því.
Þegar ég, þú, mamma og pabbi fór-
um saman í ferðina vorum við saman í
herbergi. Miðað við að setja 16 ára
strák og eldri borgara saman í her-
bergi og láta þau meira að segja
stundum deila með sér rúmi gekk
þetta mjög vel, nema hvað þú hraust
frekar hátt og það þýddi ekkert að
láta þig snúa þér, þú hraust á öllum
hliðum. Þetta fannst þér fyndið og þú
sagðir þá: ,,Þetta er nú ekkert, eitt
skiptið hraut ég svo hátt að ég vakn-
aði sjálf við það!“ Þetta minntir þú
mig á nokkrum dögum áður en þú
lést þegar þú sagðir að pabbi hefði
erft ættarhroturnar.
Mér finnst mjög erfitt að kveðja
þig amma mín, þú varst meira en
amma, þú varst vinur minn. Það var
alltaf svo gott að koma í heimsókn til
þín og fá eitthvað gott að borða og
spjalla um hvað væri að gerast. Ég er
ánægður að hafa fengið að kynnast
þér og eiga þig sem ömmu. Þú kennd-
ir mér margt um lífið.
Hvíldu í friði.
Þinn
Einar Þór.
Ólöf Guðbrandsdóttir frá Hrafn-
kelsstöðum á Mýrum lést aðfaranótt
annars páskadags.
Er við kvöddum hana, áður en við
héldum erlendis 9. apríl sl., var ljóst
að hverju stefndi. Undanfarin ár var
hún nærri stöðugt undir lækniseftir-
liti og fékk lyfjameðferð vegna sjúk-
dóms síns, en framvindan varð sú að
sjúkdómurinn gekk hægar að henni
en búist var við og átti hún því góðar
stundir á milli. Þær nýtti hún vel, m.a.
hélt hún uppá áttatíu ára afmæli sitt
með pomp og prakt fyrir hálfu öðru
ári, en síðustu mánuðir voru henni
erfiðir, þó að góða skapið brygðist
ekki.
Lóa, eins og hún var ætíð kölluð af
ættingjum og vinum, var fædd á
Hrafnkelsstöðum á Mýrum 2. októ-
ber 1919 og ólst þar upp í stórum
systkinahópi. Á heimilinu var mann-
margt, ekki síst á sumrin þegar ungt
fólk úr Reykjavík bættist við til sum-
arstarfa og kynntist hún þá mörgu
góðu fólki sem urðu vinir hennar æ
síðan. Sem ung stúlka réðst Lóa í vist,
sem kallað var, í Reykjavík á vetrum
og lærði hún fatasaum jafnhliða. Varð
hún fær í hverskonar saumaskap og
hannyrðum og prýða margir fagrir
munir er hún hefur unnið heimili
hennar, sem og ættingja og vina.
Ung giftist hún sómamanninum
Þórði Bogasyni frá Flatey á Breiða-
firði og eignuðust þau tvö börn, Boga
tæknifræðing, kvæntur Ólöfu Ein-
arsdóttur hárgreiðslumeistara, og
Bryndísi félagsráðgjafa, gift Einari
Stefánssyni yfirlækni. Lóa átti sex
barnabörn og voru þau öll indæl
ömmubörn, sem hún sat oft hjá þegar
á þurfti að halda. Þórður átti soninn
Grétar, skipstjóra á Ísafirði, áður en
hann giftist með Kristjönu Hjartar-
dóttur frá Hnífsdal og hafa þau Grét-
ar og Katrín kona hans reynst Lóu
frábærlega vel, nánast sem sonur og
tengdadóttir og leit hún á þau sem
slík.
Lóa og Þórður voru meðal okkar
besta vinafólks til margra ára og
reyndust þau okkur frábærlega vel.
Sem spila- og ferðafélagar vorum við
ákaflega samrýnd og hélst það við
eftir að Þórður dó og allt fram á síð-
ustu vikur, þar sem við tókum okkar
seinasta spil í Kópavoginum. Sást
henni varla bregða í spilamennskunni
frekar en endranær enda hafði hún
bæði leikni og yndi við spilaborðið og
spilaði víða annars staðar.
Á árum áður meðan Þórður lifði
fórum við sexmenningarnir nokkrum
sinnum saman í sumarbústaði aðild-
arfélaga vítt um land og var þá stund-
um rennt fyrir fisk hjá körlunum
meðan konurnar fóru í skoðunarferð-
ir á aðrar slóðir og indælar kvöld-
stundir á eftir. Og hélst þetta eftir að
Þórður dó, allt fram á seinasta sumar
í nýjum sumarbústað í Kiðjabergs-
landi. Allar þessar samverustundir
voru okkur mikils virði, vel heppn-
aðar og nutum við þeirra í ríkum
mæli. Lóa var einstaklega ráðholl og
úrræðagóð er borin voru undir hana
vandamál.
Seinustu árin, nokkru eftir að Lóa
varð ekkja, bjó hún í notalegri íbúð á
Skúlagötu 20 hér í borg, þar sem hún
undi hag sínum vel, jákvæð og æðru-
laus til hinsta dags.
Kæra vinkona, við þökkum þér
ánægjulega samfylgd í gegnum tíðina
og sendum fjölskyldu þinni innilegar
samúðarkveðjur.
Díana og Ari.
Unnur og Ingólfur.