Morgunblaðið - 17.05.2001, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á RÁÐSTEFNUNNI voru saman
komnir fulltrúar menningarmála
velflestra sveitarfélaga landsins
ásamt stjórnendum ýmissa menn-
ingarstofnana á landsbyggðinni og
var greinilegt að samningar Aust-
firðinganna kveiktu von í brjósti
allra viðstaddra um nýjar og auknar
áherslur í menningarmálum á lands-
vísu.
Hugur fylgi máli
Umræðan fyrri daginn tók nokk-
urt mið af þessum tímamótum, en
tímamót eru það sannarlega þegar
sveitarfélög heils landshluta samein-
ast um menningaráætlun, og orð
menntamálaráðherra urðu síst til
þess að draga úr bjartsýninni en
hann sagði þetta vera fyrirkomulag
sem aðrir gætu nú horft til ef þeir
ynni heimavinnuna sína jafnvand-
lega og Austfirðingarnir hefðu gert.
Upphæðirnar sem um ræðir eru
kannski ekki svo ýkja háar þegar
grannt er skoðað. Ríkið ætlar að
leggja sveitarfélögunum 16 til 25
milljónir króna á næsta ári og skuld-
binda heimamenn sig til að mótfram-
lag þeirra verði ekki lægra. Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
segir aukninguna af hálfu ríkisins
vera allt að 15 milljónir króna þar
sem sambærilegt framlag ríkisins til
menningarmála á Austurlandi hafi
verið um 10 milljónir. „Mikilvægast
er þó að nú eru það heimamenn sjálf-
ir sem ákveða hvernig fjármununum
skuli varið,“ segir ráðherrann.
Sveitarfélögin hafa að sjálfsögðu
lagt meira til menningarmála árlega
en sem nemur 25 milljónum en sam-
kvæmt tölum frá skrifstofu Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga námu
útgjöld sveitarfélaga á Austurlandi
vegna menningarmála árið 1999
tæpum 80 milljónum króna. Áætluð
útgjöld sveitarfélaganna samkvæmt
fjárhagsætlunum fyrir yfirstandandi
ár nema ríflega 95 milljónum. Smári
Geirsson, formaður Sambands sveit-
arfélaga á Austurlandi, kvaðst ekki
geta staðfest að 25 milljóna skuld-
bindingin yrði hrein viðbót við fyrri
áætlanir en hann kvaðst þó sann-
færður um að mikill hugur fylgdi
máli hjá öllum aðilum.
Samstarf landsbyggðar
og höfuðborgar
Grundvöllur ráðstefnunnar á
Seyðisfirði var ítarleg skýrsla starfs-
hóps um menningarmál sem
menntamálaráðherra skipaði í árs-
byrjun árið 2000 og skilaði hópurinn
af sér skýrslunni í vetur. Þar er ein-
mitt lögð sérstök áhersla á mikil-
vægi stefnumótunar í menningar-
málum bæði vettvangi sveitarstjórn-
ar sem og í samskiptum ríkisvalds-
ins við sveitarfélögin.
Samstarf hinna stærri menning-
arstofnana þjóðarinnar, sem flestar
eru í Reykjavík, við íbúa lands-
byggðarinnar, bar einnig nokkuð á
góma. Björn Bjarnason gerði þetta
að umtalsefni í erindi sínu og benti á
að með auknum alþjóðlegum skuld-
bindingum, kröfum um tryggingar
og ástand húsnæðis, ásamt kjara-
samningum við listamenn yrði sífellt
erfiðara fyrir stofnanir á borð við
Þjóðminjasafn, Listasafn Íslands og
Þjóðleikhúsið að senda sýningar og
muni frá sér út á land.
Hann benti einnig á að með sífellt
bættum samgöngum væri íbúum
landsbyggðarinnar ekki síður en
höfuðborgarsvæðisins einna mestur
fengur að glæsilegum sýningum
þessara stofnana í eigin salarkynn-
um. Undir þessi orð tók Stefán Bald-
ursson þjóðleikhússtjóri en hann
vakti máls á því að þrátt fyrir hina
ljúfu skyldu Þjóðleikhússins að fara í
leikferðir um landið væri það sífellt
kostnaðarsamara og einnig væru
kröfur um tæknibúnað leiksýninga
orðnar svo margbrotnar að fæst
samkomuhús á landsbyggðinni risu
undir þeim. Það væru einungis ein-
faldar og fámennar sýningar sem
hægt væri að fara með úr húsi.
Þessi orð urðu síðan tilefni til
vangaveltna um hvort samstarf rík-
isstofnananna við einstaklinga og
menningarstofnanir á landsbyggð-
inni gæti ekki farið fram með öðrum
hætti. Hvort listamenn og starfs-
menn gætu ekki farið tímabundið út
á land með ýmiss konar listfræðslu
og kynningar. Slíkt gæti í mörgum
tilfellum alið af sér mjög skapandi
samstarf.
Skólar verði miðstöðvar
menningaruppeldis
Tinna Gunnlaugsdóttir, forseti
Bandalags íslenskra listamanna, tók
upp þennan þráð að nokkru leyti þar
sem hún fjallaði um listmenntun
barna. Hún sagði að íslensk stjórn-
mál hefðu hingað til ekki gert menn-
ingu að forgangsverkefni. „Hlutur
hennar er rýr í almennri pólitískri
umræðu og hún á ekki heima í
kjarna opinberrar stjórnsýslu, enda
vegur hún ekki þungt sem stefnu-
mótunartæki.
Ég vil nota tækifærið til að árétta
mikilvægi þess að tryggja þátttöku
listamanna í slíku starfi (stefnumót-
un) og raunar er þátttaka þeirra í
ákvarðanatöku sem víðast í stjórn-
sýslunni mikilvæg. Sveitarstjórnir
ættu þannig til dæmis að flétta
menningarleg sjónarmið inn í áætl-
anir um skipulagsmál, samgöngu-
mál, umhverfismál. atvinnumál,
félagsmál og ferðamál – og síðast en
ekki síst menntamál.“
Tinna sagði síðar í erindi sínu að
„nauðsynlegt er að umbreyta um-
hverfi hinna almennu (grunn)skóla
þannig að listum og menningu verði
skipað þar í öndvegi og skólarnir
verði ekki bara miðstöðvar fræða og
upplýsingamiðlunar, heldur jafn-
framt miðstöðvar menningaruppeld-
is. Til að svo megi verða þarf hug-
arfarsbreytingu, þar sem gildi
menningaruppeldis er viðurkennt í
raun. Áherslurnar á hverju aldurs-
stigi verða að vera ljósar og listirnar
verða að koma inn sem miklu meira
afgerandi þáttur og gegna lykilhlut-
verki í öllu námi barna á fyrstu stig-
um skyldunáms.
Það er ríkjandi tilhneiging að
leggja áherslu á að veita nemendum
þekkingu, með þeim hætti að þeir
séu meira og minna óvirkir móttak-
endur sem nýtist þeim ekki í sam-
keppni á vinnumarkaði þegar fram í
sækir. Þar þurfa að koma til fleiri
þættir sem sífellt eru að verða mik-
ilvægari í nútímasamfélagi, svo sem
virkni og hæfileikinn til að vinna
sjálfstætt og vera skapandi og leið
hæfileikinn til að tjá hugsanir sínar
og tilfinningar.“
Þessu til stuðnings vísaði Tinna til
skýrslu starfshópsins þar sem segir:
Framboð á menningu og afþreyingu
fyrir börn og ungt fólk á stóran þátt í
vali fjölskyldna um búsetu. Rann-
sóknir sýna að menningarstarf, sem
og annað tómstundastarf, hefur for-
varnagildi. Því er mikilvægt að
tryggja nægjanlega fjölbreytni og
stöðugt framboð menningarstarfs og
listmenntunar sem höfðar til bara og
ungmenna í hverju byggðarlagi.
Nauðsynlegt er að ríki, sveitarfélög,
félagasamtök og einkaaðilar taki
höndum saman um þetta verkefni.
Skorað er á hið opinbera að auka
listmenntun og listkynningar ungs
fólks innan skólakerfisins sem utan,
í samræmi við þá stefnu sem mótuð
er með nýjum námskrám í listgrein-
um.“
Íslandsleikhús
unga fólksins
Það reyndist svo vera ung stúlka
frá Ísafirði, Dóra Hlín Gísladóttir,
sem vann hug og hjarta ráðstefnu-
gesta með einarðlegu erindi sínu um
skapandi starf ungs fólks á Ísafirði.
Þar hefur um nokkurra ára skeið
verið rekin markviss stefna í mál-
efnum unga fólksins og sérstaka at-
hygli vekur að frumkvæðið og öll
nánari útfærsla hefur verið í hönd-
um þess sjálfs. Þar er um að ræða
rekstur sumarleikhúss þar sem ung-
lingar á vinnuskólaaldri hafa fengið
laun frá Ísafjarðarbæ fyrir að leika
fyrir börn á leikskólaaldri, ferða-
menn og aldraða. Ráðinn hefur verið
leikstjóri til að halda utan um verk-
efnið. Þá hefur unga fólkið haft
frumkvæði að opnun og rekstri
félagsmiðstöðvarinnar Gamla apó-
tekið með stuðningi Rauða krossins
og fleiri aðila. Dóra Hlín kynnti hug-
mynd þeirra Greips Gíslasonar um
Íslandsleikhús þar sem sumarleik-
húsið er útfært á landsvísu. Þar er
gert er ráð fyrir að unglingar frá
sveitarfélögum í öllum landshlutum
skipi leikhópinn sem síðan ferðist á
milli staða með sýningar og laun
þeirra séu greidd af heimasveitar-
félagi hvers og eins. Lagt er til að
menntamálaráðuneytið útvegi Ís-
landsleikhúsinu leikstjóra. Stefán
Baldursson þjóðleikhússtjóri greip
hugmyndina á lofti og sagði að Þjóð-
leikhúsið gæti sem hægast komið
þarna inn og lagt fram leikstjórann í
nánara samráði við ráðuneytið ef úr
yrði. Var greinilegt að kraftur unga
fólksins á Ísafirði þótti eftirbreytni-
verður.
Ráðstefnugestir voru sammála
um að ekki skorti hugmyndir eða
frumkvæði. En jafnframt var rétti-
lega bent á að ekki væri hægt að
treysta í blindni á frumkvæði og eld-
móð einstaklinga og áhugamanna-
félaga. Sigrún Elín Þórðardóttir frá
Byggðastofnun, sagði það hafa verið
með vilja sem skýrslan sneiddi að
miklu leyti hjá hlut einstaklinga og
frjálsra félagasamtaka í menningar-
starfi á landsbyggðinni. „Á því hefur
menningarstarfið að miklu leyti
byggst, en okkur þótti rétt á þessum
tímapunkti að leggja áherslu á
skyldur hins opinbera í mótun
menningarstefnu á landsbyggðinni.“
Ráðstefnuna Menningarlandið – stefnumótun í menningarmálum sóttu fulltrúar víða af landinu.
Framtíð íslenskr-
ar menningar
Á ráðstefnunni Menningarlandið – menning-
arstefna á landsbyggðinni ríkti talsverð
bjartsýni eftir hið vænlega upphaf þar sem
16 austfirsk sveitarfélög undirrituðu sam-
starfssamning við ríkið og annan samning sín
á milli um samstarf í menningarmálum.
Hávar Sigurjónsson fylgdist með umræðum.
Tinna Gunnlaugsdóttir, forseti BÍL, og Dóra Hlín Gísladóttir nemi.
ÞÁ er þriðja Pokémon-myndin
komin í bíósali landsins og öll börnin
verða glöð. Að venju byrjar sýningin
á stuttmynd þar sem Pikachu er í
aðalhlutverki. Í þetta sinn lendir
hann í ævintýrum ásamt Pichu
bræðrum sem eru lítil furðudýr af
svipaðri tegund og vinur okkar, en
mun meiri prakkarar. Hér er bara
talað á furðumáli og flestar aðstæð-
ur hinar afstæðustu.
Langa myndin fjallar að vanda
um Pokémon þjálfarann Ash og vini
hans Misty og Brokk. En fyrir þá
sem ekki vita, þá eiga Pokémon
þjálfarar litla bolta, ekki ólíka billj-
arðkúlum. Úr þeim geta þeir
galdrað fram Pokémona (sem eru
furðudýr ýmis konar, sambland af
dýrum, jurtum og leikföngum). Svo
keppa þjálfararnir með því að láta
Pokémonana sína berjast.
Jæja, nú er sagan sú að prófessor
nokkur týnist í leit sinni að goðsagn-
arkenndum Pokémon. Ung dóttir
hans Mollý, er því munaðarlaus í
kastalanum þeirra. Pokémoninn
Entei kemur og gengur henni í föð-
urstað og uppfyllir allar leyndar
óskir hennar. Um leið fyllir hann
akra og allt umhverfi kastalans him-
inháum kristallaborgum svo næst-
um ómögulegt er að komast til
þeirra. En Ash og félagar taka málin
í sínar hendur og leysa vandamálin.
Það er varla að það þurfi að dæma
þessa kvikmynd því hún er alveg
einsog hinar tvær nema að sagan er
örlítið öðruvísi, öll grundvallaratriði
eru þau sömu, enginn nýr boðskap-
ur eða skilaboð, ekki frekar en í
fyrri myndunum. Í rauninni er sag-
an bara léleg afsökun til að koma
Pokémon slagsmálum og öðru of-
beldi á framfæri. Á tímabili er það
svo mikið að Mollý litla hleypur
grátklökk til Enteis og faðmar hann:
„Gerðu það Entei, ekki meira of-
beldi.“
Jessie, James og kettinum þeirra
ber fyrir að vanda, svona rétt til að
fá smá húmor í myndina, sem er
fínt, jafnvel þótt krakkarnir fatti
hann ekki alltaf, og svei mér ef tón-
listin hefur ekki skánað.
Það verður að segja höfundum
Pokemón-fyrirbærisins til hróss að
það er ólíkt öllu því sem maður hef-
ur áður séð. Hins vegar er það ger-
sneitt allri smekkvísi hvernig sem á
er litið.
Pokémon enn og afturKVIKMYNDIRB í ó h ö l l i n , K r i n g l u -
b í ó o g R e g n b o g i n n
Leikstjórn: Michael Haigney.
Handrit: Norman J. Grossfeld
og Michael Haigney. 74 mín.
Warner Bros 2001.
POKÉMON 3 Hildur Loftsdótt ir