Morgunblaðið - 19.10.2001, Page 37

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. OKTÓBER 2001 37
vera um skeið hjá Margréti og oft
höfum við hugleitt hvaða áhrif sú
samvera hefur haft á líf okkar. Þar
má margt nefna og skal nú þakkað.
Þegar við kynntumst Margréti
vann hún á saumastofunni Elísu,
oft langan dag. Hún hafði unnið
þar í um áratug og hóf störf
skömmu eftir að hún missti mann
sinn, Kristin Andrésson. Þá voru
erfiðir tímar. Hún sagði okkur
stundum frá líðan sinni og þeirri
baráttu sem hún háði í sorginni.
Þetta var athyglisvert fyrir okkur
sem þá höfðum ekki kynnst henni
að ráði.
Margrét var afar hlýleg í viðmóti
og tók vel á móti leigjendum sín-
um. Þeir fundu það strax að þeir
voru ekki venjulegir leigjendur í
þessa orðs skilningi, heldur vel-
komnir gestir til langdvalar. Leig-
an var lág og ótaldar þær máltíðir
og kaffi sem upp á var boðið. Allt
var gott sem á borðum var og mik-
ið upp úr því lagt að það væri fal-
lega fram borið. Það var ekki nóg
að fá fylli sína af mat, það varð að
neyta hans við réttar aðstæður. Í
smáu sem stóru kom fram einstök
smekkvísi, þroskað fegurðarskyn
og nákvæmni.
Margrét var mikil hannyrðakona
og eftir hana liggja margir fagrir
hlutir sem vekja ljúfar minningar.
Fyrir nokkrum árum færði hún
okkur dúk forkunnarfagran sem
hún keypti í og saumaði þegar hún
var ung stúlka í Kaupmannahöfn í
vist hjá Jóni Helgasyni prófessor.
Handbragð á honum er slíkt lista-
verk að eftir er tekið. Þetta er vin-
argjöf sem okkur er kærari en
margt annað og minnir okkur á all-
ar skemmtilegu sögurnar sem hún
sagði okkur frá dvöl sinni þar.
Garðurinn í Barmahlíð 23 var af-
ar fallegur og bar þess merki að
þar var á ferð sú sem kunni að
rækta garðinn sinn. Skipulag, um-
gengni og blómskrúð bar þessa
glöggt merki. Okkur hefur ætíð
þótt vera nokkurt samræmi í garð-
yrkju Margrétar og þeirri rækt-
arsemi sem hún sýndi fjölskyldu
sinni og vinum. Þar var á ferð
natni, umhyggjusemi, nákvæmni og
virðing. Það vakti einnig snemma
athygli okkar sú virðing sem hún
bar fyrir sjálfri sér. Hún var ætíð
vel til fara, átti falleg föt sem vel
fóru og litir áttu saman. Það er lík-
lega af þessu og svo hinu að hún
hélt góðri heilsu andlega að okkur
þótti hún ekki eldast eins og margt
annað fólk á hennar aldri. Íbúðin
var ætíð eins og þar væri hverjum
hlut best fyrir komið og aðrir stað-
ir kæmu vart til greina. Hún hafði
alltaf eitthvað á prjónunum, svo
sem að láta gera við þakið, laga
tröppurnar eða mála stofuna. Hún
leit einhvern veginn alltaf til fram-
tíðar. Ef til vill er þetta leiðin til að
halda sér ungum.
Margrét var kona hreinskiptin
og heilsteypt. Hún var viðræðugóð
og hafði gaman af að rabba um
málefni lands og lýðs og myndaði
sér skoðun á ýmsum málefnum líð-
andi stundar. Oft var setið í stof-
unni yfir kaffibolla og nýbakaðri
köku og landsmálin rædd eða þá
það sem á daga okkar hafði drifið.
Hún sagði okkur ófáar sögur af
samferðamönnum sínum. Frásögn-
in var leiftrandi og kímnin ekki
langt undan. Sumir þessara manna
voru þjóðþekktir listamenn, kunn-
ingjar og vinir þeirra Margrétar og
Kristins. Eftir á að hyggja hafa
stundirnar með Margréti líklega
átt þátt í því að móta smekk og til-
finningu fyrir gildi þess fagurt er.
Leigjendurnir voru íbúar hússins
og oft var það svo ef gest bar að
garði að þeim var boðið í sam-
kvæmið. Þannig kynntumst við
fjölskyldu og vinum Margrétar og
áttum góðar stundir með þeim.
Hún bar hag barna sinna og barna-
barna mjög fyrir brjósti og fylgdist
vel með þeim í lífi og starfi. Á erf-
iðum stundum var hún þeim stoð
og stytta. Við fundum til sömu um-
hyggju hvað okkur og börn okkar
varðaði.
Nú þegar Margrét Guðmunds-
dóttir er kvödd hinstu kveðju verð-
ur okkur gengið út í garðinn okkar
og sjáum þar ýmsar jurtir sem hún
skaut að okkur með hlýhug og góð-
um kveðjum. Burknarnir eru farnir
að sölna en við vitum að þeir koma
aftur upp í vor. Þannig munu góðar
minningar fylgja okkur.
Við sendum afkomendum og öðr-
um ættingjum Margrétar hlýjar
kveðjur og þökkum fyrir að hafa
átt þess kost taka þátt í ferðalag-
inu með henni. Fari hún í friði.
Sigríður Bjarnadóttir,
Guðmundur B. Kristmundsson.
Margrét Guðmundsdóttir er lát-
in í hárri elli, nær 92 ára gömul.
Hún var hvíldinni fegin, fóstra okk-
ar, eins og við leigjendur í Barma-
hlíð 23 kölluðum hana jafnan, svo
kær var hún okkur. Fjórir Eyja-
menn leigðu hjá henni á 7. og 8.
áratugnum, auk annarra, flest
skólafólk með þröngan fjárhag. Á
árunum 1967-1978, frá því ég kom í
borgina til náms og þar til há-
skólastússi lauk, leigði ég nær sam-
fellt hjá henni í Barmahlíðinni, og
við Gerður, kona mín, í kjallaran-
um þrjú síðustu árin, þá nýgift.
Margrét var mikil dugnaðarkona
og ráðvönd á alla grein. Hún var
grönn og spengileg á vöxt, fríð,
broshýr og yfirlitsbjört. Hún varð
ung ekkja er hún missti mann sinn,
Kristin Andrésson málara, en
henni tókst með aðstoð barna sinna
tveggja, Elínar og Andrésar, að
halda nýlegu húsi þeirra og raunar
heimilinu öllu í þeim skorðum sem
verið höfðu. Fór hún þá að vinna
úti, í klæðagerð Elísu við Skipholt,
en launin voru ekki há. Þess vegna,
m.a., leigði hún líka út herbergi í
íbúðinni og í kjallara. Kristinn,
maður hennar, var listamaður og
handaverka hans sá víða stað í
íbúðinni, og verk öndvegismálara
20. aldar voru á veggjum. Kristinn
var menntaður í iðn sinni hér á
landi, m.a. hjá Engilbert Gíslasyni,
en einnig var hann nokkur ár er-
lendis á listaskólum, þótti sérstak-
lega vandaður iðnaðarmaður og var
heiðursfélagi stéttar sinnar. Mar-
grét var framtakssöm kona og sá
sjálf um allt viðhald húss eftir að
hún varð ekkja og gerði á því sviði
mörgum hraustum körlum skömm
til! Og garðurinn, þar sem hún átti
margar vinnustundirnar, bar
smekkvísi hennar fagurt vitni, mik-
ill yndisreitur, einkum þegar leið á
sumar. Margrét var líka sparsöm
og nýtin og hafði megnustu andúð á
allri lausung, í hvaða mynd sem hún
birtist, var ákaflega praktísk í öllu
viðhorfi og vildi láta hlutina ganga,
og það sæmilega. Hún gat verið
nokkuð skaphörð ef henni mislíkaði,
þaut þá í pilsi og hún hafði einstakt
lag á að láta menn finna fyrir
þykkju sinni ef þeir sýndu ekki af
sér manndóm eða mannasiði. Ég
fann oft fyrir því! Annars var hún
dagfarsgóð og glettin. Líf hennar og
fjölskyldu hennar lagðist ekki allt
eins og hún hefði kosið best og taldi
að sáð hefði verið til, en það mótlæti
bar hún vel.
Ræktarsemi var áberandi þáttur
í fari Margrétar, hún þrammaði títt
um bæinn í heimsóknir til vanda-
manna og vina og þetta fólk sat
líka oft í stofunni hjá henni undir
miklum kræsingum síðdegis á
sunnudögum. Margrét var Vopn-
firðingur, þótti vænt um sveit sína
og frændur og vini þar eystra. Hún
batt mikla tryggð við húsbændurna
á kirkjustaðnum Hofi í Vopnafirði,
en þangað, á hið fornfræga höf-
uðból, fór hún ung til dvalar, og
prófastshjónunum þar, sr. Jakobi
og frú Guðbjörgu, sinnti hún þegar
þau fluttust suður til Reykjavíkur
eftir meira en 40 ára prestsþjón-
ustu á Hofi. Til þeirra bar hún góð-
an hug og talaði oft um þau, svo og
„gamla prófastinn“, sr. Einar Jóns-
son, hinn mikla ættfræðing Aust-
firðinga og alþingismann Norð-
Mýlinga.
Margrét átti ekki við skólanám,
enda fátt í boði fyrir fátækar
sveitastúlkur á þriðja áratug ald-
arinnar. Hún fór til Reykjavíkur,
var hjá Guðlaugu Jónsdóttur sem
síðar varð tengdamóðir hennar.
Um tvítugt fór Margrét til Dan-
merkur, var vinnukona á heimili
Jóns Helgasonar prófessors og
Þórunnar, konu hans, í Kaup-
mannahöfn og kunni margt úr því
húsi að segja og frá Íslendingum
sem þangað koma, kímilegar sögur.
Síðan, heimkomin, giftist hún
Kristni 1931 og eignaðist fyrst El-
ínu 1934. Það var gott að leigja hjá
Margréti og gott að vera hjá henni.
Kannski hefur henni líka þótt
nokkur yndisbót að eiga félagsskap
við okkur skólakrakkana eftir að
hún varð ein, deila með okkur gleði
og hlátri á kvöldin eftir langan
vinnudag. Sjónvarpið kom, sem
betur fer, seint á hæðina. Fátt fólk
var í húsinu, á efri hæðinni var líka
ekkja, Anna Þórðardóttir, alúðleg
kona, sem átti kjallarann á móti
Margréti. Ég var fyrst í norður-
herberginu, sem var ekki stórt, en
notalegt, þar sem sólin vakti mann
á morgnana, þegar hennar naut, og
en utan við gluggann kvikaði hin
Mikla braut með gný sinn og læti.
Síðar var ég svo í hinu bjarta og
stóra suðurherbergi sem hafði
gluggann út að garðinum. Mikið
lán var það fyrir námsmenn, sem
komu utan af landi, að rata í slíka
staði, og ekki voru allir jafnheppnir
í þeim efnum, en það er efni í aðrar
sögur. Enginn íburður var hjá
Margréti en húsgögn og fyrir-
komulag smekklegt. Meðan hún
leigði út tvö herbergi í íbúðinni bjó
hún sjálf um sig í lítilli kompu, en
hafði annars fyrir sig og okkur
borðstofu og stofu. Bókaskápurinn
var ekki stór en með gömlu góð-
meti sem gaman var að stelast í,
einkum í próflestri. Leigan var
sanngjörn og með fylgdi morgun-
matur sem Margrét tók til áður en
við fórum í skólann en hún til vinnu
á saumastofunni í Skipholti. Tekjur
okkar skólafólks voru ekki miklar.
Fjögurra mánaða sumarvinna í
frystihúsi gaf á þessum tíma 60
þús. kr. ef allt gekk vel, unnið frá
sjö á morgnana til hálftíu á kvöldin,
og lengur ef maður komst í frysti-
klefana að kvöldi dags en þaðan
var farið síðast úr húsinu; laug-
ardagurinn unninn hálfur. Fæði og
húsnæði yfir veturinn tók röskan
helming af hýrunni, skólabækur og
föt um fjórðung en miklu minnst
fór af peningum í vasann, fyrir
strætó og Glaumbæ. Ein ferð heim
yfir veturinn, um jólin.
Það var orðið mikið tilhlökkunar-
efni, þegar leið á sumarið, að kom-
ast úr slorverkum í Barmahlíðina,
og síðan þá finn ég enga betri lykt
en af kísilvatninu í Reykjavík, hún
var okkur Eyjamönnum framandi
og varð mér tákn frelsis og
mennta. Hjá Margréti gat maður
haft nær alla sína hentisemi, hún
var langlynd og umleið okkur
margt, m.a. heilmikið gestastóð,
allt frá sperrileggjum, sem klæddu
sig upp eins og lávarðar enskir, og
upp í gamlar fyllibyttur úr frænd-
liði mínu, og allt þar á milli, skóla-
systkin mörg. En hún varð þó
verulega áhyggjufull þegar óþef
mikinn tók að leggja af gömlum og
ódýrum bókum úr fornbókaversl-
unum bæjarins sem vildu hrannast
upp hjá mér. Eins fannst henni vín-
þefur af okkur vondur.
Þannig leið hin glaða tíð í skjóli
Margrétar í Barmahlíðinni, Hlíð-
inni fríðu, þegar menn höfðum
lausum hala að veifa og engar
skyldur. Í senn stóð tíminn kyrr en
hann var líka á fleygiferð. Best
voru vorin, þrátt fyrir próflestur,
því að hvergi eru þau fallegri en í
Reykjavík. Margrét fylgdist með
námi okkar, sló upp veislu þegar
áfangar náðust og gaf okkur gjafir,
fór með okkur í leikhús og þess
háttar. En svo kom að því að far-
fuglarnir flugu burt og fóstra tók
að reskjast. Hún hélt þó heimili
fram á 9. áratug síns aldurs en fór
þá á sjúkrastofnun. Gömlum leigj-
endum var ævinlega vel tekið í
Barmahlíðinni, og líka í herbergi
hennar eftir að hún brá búi. Sér-
staklega minnist ég skemmtilegrar
stundar með henni á Eir, löngu og
hlýju handartaki með breiðu brosi
og velvild, þegar hún rifjaði upp
hvernig hún kom mér af stað til
Bandaríkjanna eitt haustið til náms
því að svona grasasni hafði hvorki
tímaskyn né kunni að pakka al-
mennilega í ferðakistur, og hefði
ella misst af vélinni. Fær maður
nokkurn tíma þakkað, svo sem vert
væri, fyrir svona trakteringar
óvandabundinnar konu? En svo
komu skilin, dálítið snöggt, heilsu
hennar hrakaði, og hún varð eins
og önnur kona, starði niður fyrir
sig, fámælt og gleðistola, buguð.
„Ég hef talað það sem ég ætla að
tala,“ sagði hún, og fannst því
betra sem strjálar heimsóknir mín-
ar voru styttri.
Það var mikil hamingja að kynn-
ast þessari konu sem fóstraði mig
hin efri æskuár, veitti gott skjól og
gaf svo mikið. Ég var þess alls
óverðugur. Blessuð veri fögur
minning Margrétar Guðmundsdótt-
ur. Hún á góða heimvon.
Helgi Bernódusson.
meira seinna þegar hann stækkaði.
Það var töluverður samgangur á
milli heimila okkar þegar við bjugg-
um þarna hlið við hlið og Brynjar leit
oft inn til okkar. Hann var dreyminn
sem lítill drengur, nýfluttur í nýtt
umhverfi og átti það til að týnast og
þá vorum við stundum beðin um að
svipast eftir honum, því Guðrún var
bundin yfir Hildi nýfæddri og Hákon
oftast á sjónum. Þá kynntumst við
þessum blíða og einlæga dreng vel.
Þegar Hilmar Þór fæddist árið
1986 leit hann oft til okkar til að líta
á hann frænda sinn. Brynjar var alla
tíð mjög barngóður.
Seinna fluttist svo fjölskyldan í
Mosfellsbæinn og Brynjar komst á
unglingsárin og sambandið minnk-
aði eins og eðlilegt er.
Það var því ánægjulegt að öll fjöl-
skyldan hittist núna í síðastliðnum
mánuði þegar við minntumst 100 ára
afmælis Guðrúnar langömmu hans.
Þar mætti Brynjar, brosmildur og
fallegur ungur maður og viljum við
fjölskyldan minnast hans þannig.
Elsku Guðrún, Hildur, Hákon,
Þorsteinn og allir aðrir í fjölskyld-
unni. Við sendum ykkur okkar inni-
legustu samúðarkveðjur og biðjum
góðan guð að styrkja ykkur öll og
blessa.
Brynjar okkar, far þú í friði, friður
guðs þig blessi og hafðu þökk fyrir
allt og allt.
Hilmar, Katla og fjölskylda.





 
  
 






  
 


 

  
   
    



!
" #
#
 

  
 $  %

 !
"#! ! $$%  ! %
"#! &#
' $%"% ! % ! $$%

#(%(%)$ ! % ! $$%
&(*%#*%#*+%#,
&   

 

 
  
 
  
 
- .

,- .


/ $ %&(0$(%"%"%
1%# (23
4 
 ' 
 

(

" 
#)


*  ' !  % ! $$%
*+%#$#(!*+%#
*%#*+%#&(*%#*%#*+%#,
&   
   
 
  

 
5
.

6.5


7


#&"%&(89
  +
,  +
  
# 

*  - 

#
  $
% $#:%
; #(  %"%
(% # &#
(#5 (%"%
; #(  ! %<&% ! &#
=%5 (% &# >%(? %5$&% ! $$%
   *%#*+%#&(*%#*%#*+%#,

 



   
 
   5
.
,<  77
>%" $%+#!82

 $ %#%# 

 

# 
*  # 4%,@  &#

(%(# 4 ! $$% - # 1%"(% &#
- ### 4 ! $$%
$#%
"# &#
 (# 4 ! $$%
## (%> %# &#
@ <,# 4 &# #!%<,' (% ! $$%

"#!%< %"% &#
&(*%#*+%#,