Morgunblaðið - 19.10.2001, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. OKTÓBER 2001 31
rra við
ann sagði
ði ákveðið
em staðið
við völd-
n rifjaði í
samstarf
við tvo
erra. Árið
þáverandi
til baka
íkisstjórn
árið 1964
ráðherra,
ð sérstak-
erkalýðs-
skildu og
grípa ekki
mum sem
erkalýðs-
alldór.
gjalds
mi
rseti ASÍ,
iðs samn-
i í ávarpi
nn lagði
ýðshreyf-
„Ástandið í hagkerfinu hefur
þróast til verri vegar á síðustu mán-
uðum og krónan er óstöðug.
Ábyrgð bæði ríkisstjórnar og
Seðlabanka er mikil. Því miður er
engin sérstök ástæða til bjartsýni
hvað það varðar að þessir aðilar
ætli að axla þá ábyrgð og grípa til
aðgerða sem snúið geti þessari öf-
ugþróun við.
Ég minni á að við settum fram til-
lögur í vor sem miðuðust að því að
lækka vexti og draga úr verðbólgu.
Hver voru viðbrögðin? Þetta ætti
allt saman eftir að lagast af sjálfu
sér – vonandi. Hefur það gengið eft-
ir? Ég hlýt að svara því neitandi.
Ríkisstjórnin er nýlega búin að
kynna fjárlagafrumvarpið fyrir
næsta ár og í kjölfarið tillögur um
aðgerðir í skattamálum. Það verður
að segjast eins og er að þessar til-
lögur einfalda ekki endurskoðunina
í febrúar.
Forsvarsmenn ríkisstjórnarinn-
ar hafa gert sér upp skilningsleysi
vegna þeirrar gagnrýni sem við
höfum sett fram. Þeir hafa sagt sem
svo að þeir skilji ekki hvernig okkur
detti í hug að aðgerðir sem koma til
framkvæmda árið 2003 hafi áhrif á
endurskoðun kjarasamninga í febr-
úar árið 2002. Ég vil ekki trúa því
að þeir sem fara með æðsta vald
þjóðarinnar í efnahagsmálum hafi
ekki meiri skilning á því sem þeir
eru að gera en þeir gefa í skyn, því
ef svo er – þá er svo sannarlega al-
vara á ferðum. Ég held að hér hafi
menn gripið til þess ráðs, eins og
menn gera gjarnan til að koma sér
hjá því að svara alvarlegum spurn-
ingum, að snúa hlutunum upp í
grín. Í stað þess að fjalla efnislega
um málið og þá gagnrýni sem er
sett fram, þá velja þeir þá leið að
tala um ártöl og gefa í skyn að við
höfum ruglast á árum.“
Grétar sagði að allir gerðu sér
grein fyrir að vitneskja um ákvarð-
anir sem ættu að taka gildi á til-
teknum tímapunkti hefðu áhrif á
hegðun manna löngu áður en þær
tækju gildi. Það væri alveg ljóst að
vitneskja um aukinn launakostnað
fyrirtækja, sem flöt hækkun trygg-
ingagjaldsins hefði í för með sér,
kæmi til með að draga úr vilja fyr-
irtækjanna til að fallast á þær leið-
réttingar á samningunum sem þró-
un síðustu mánaða kallaði á.
„Hækkun tryggingagjaldsins bein-
línis dregur úr svigrúmi fyrirtækj-
anna til þessara nauðsynlegu leið-
réttinga,“ sagði Grétar.
sta ársfundi þess
veða upp
mninga
ni Sæberg
t.v.), og
ndarins.
s og
fnu
henn-
r telja
gn
raun-
1999.
ginn
nn hefði
abank-
ekist að
bólga
um en
í bakið á
aðran
ns og
væri hins
Seðla-
verið einn
hefðu
g ekki
a. verka-
fram.
rðbólgu
nið-
ar fyrir
næsta ár þar sem gert er ráð fyr-
ir áframhaldandi samdrætti í
einkaneyslu og verulegum sam-
drætti í fjárfestingum fyrirtækja.
„Ef ég dreg þetta saman í al-
menn orð þá er áfram gert ráð
fyrir því að Seðlabankinn einn
eigi að standa vaktina. Það er
áfram gert ráð fyrir því að pen-
ingamálastefna bankans, stýri-
vextirnir, eigi að hafa það að
markmiði að þrengja að launa-
skriði og atvinnu á almenna
markaðinum. Það er uppleggið í
fjárlagafrumvarpinu þar sem
kemur fram með hvað hætti rík-
isstjórnin ætlar að beita sér.
Það er verið að gera ráð fyrir
því að einkaneyslan dragist sam-
an á þessu ári og næsta, að sam-
neyslan aukist á þessu ári og á
næsta ári, og fjárfestingin minnki
verulega þannig að þjóðarútgjöld
minnka. Sjávarútvegurinn er
reyndar aðeins að taka við sér og
innflutningur að minnka, sem er
jákvætt. Hins vegar er gert ráð
fyrir að hagvöxtur verði neikvæð-
ur. Í þjóðhagsáætlun er gert ráð
fyrir 0,3% samdrætti. Ég óttast
hins vegar að samdrátturinn geti
orðið meiri. Við sjáum það í þeim
uppsögnum sem búið er að boða
og við sjáum það í samdrætti í
ferðaþjónustunni og víðar.“
na
Á ÞRIÐJA hundrað mannssótti þessa 31. ferða-málaráðstefnu Ferða-málaráðs og hafa ekki
verið fleiri á fyrri ráðstefnum.
Tómas Ingi Olrich, formaður
Ferðamálaráðs, setti ráðstefnuna,
og Ágúst Ingi Ólafsson, sveitar-
stjóri á Hvolsvelli, greindi frá upp-
byggingu ferðamálaþjónustu í
Rangárþingi áður en umræða hófst
um ástand og horfur í ferðaþjón-
ustu á Íslandi í kjölfar árásarinnar
á Bandaríkin 11. september sl.
Leiðakerfið mikilvægt
Magnús Oddsson, ferðamála-
stjóri, fór almennt yfir áhrif og við-
brögð vegna árásarinnar á Banda-
ríkin 11. september sl. og velti upp
líklegri þróun og frekari viðbrögð-
um.
Magnús sagði að með engum að-
gerðum gætu gjaldeyristekjur
þjóðarbúsins dregist saman um
fjóra til fimm milljarða á næstu 12
mánuðum en með markvissum að-
gerðum og auknum markaðsað-
gerðum væri hægt að draga veru-
lega úr þeim skaða. Til að draga úr
frekari áhrifum væru þær aðgerðir
mikilvægastar, sem tryggðu tíðni
og áfangastaði núverandi leiðakerf-
is Flugleiða. Þær væru besti stuðn-
ingurinn við öll ferðaþjónustufyrir-
tæki landsins, en þetta leiðakerfi
væri ekki aðeins hornsteinn ferða-
þjónustunnar hér á landi heldur
forsenda fyrir þátttöku fyrirtækja í
alþjóðlegu viðskiptalífi.
Magnús benti á að öll ferðaþjón-
usta í landinu væri háð auknu eða
minnkandi framboði í leiðakerfi
Flugleiða. Ferðamálaráð í Evrópu
hefðu flest ef ekki öll uppi áform um
að auka markaðsstarfið og ljóst
væri að ef Íslendingar ætluðu að
tryggja áframhaldandi samkeppn-
ishæfni yrðu þeir að vera þátttak-
endur í þessu aukna markaðsstarfi.
Steinn Logi Björnsson, formaður
Samtaka ferðaþjónustunnar, fagn-
aði afdráttarlausri yfirlýsingu sam-
gönguráðherra um stuðning við
greinina. Hann benti á að helsta
ástæða komu stöðugt fleiri ferða-
manna til landsins, um 8% á ári
undanfarin 20 ár og um 75% frá
Bandaríkjunum frá 1996 til 2000,
væri sú stefna Flugleiða að skil-
greina sig sem ferðaþjónustufyrir-
tæki, sem hefði sett stefnuna á mik-
inn vöxt í flugi og á
markaðssetningu Íslands.
Steinn Logi sagði að það væri
staðreynd að án þeirra farþega sem
ferðuðust með Flugleiðum um
Keflavíkurflugvöll milli Evrópu og
Norður-Ameríku væri lítill grund-
völlur fyrir heilsársflugi milli
Bandaríkjanna og Íslands. Nyti
þess ekki við hefði það ekki aðeins
afleiðingar fyrir íslenska ferðaþjón-
ustu heldur einnig öll íslensk fyr-
irtæki og aðila sem væru mjög háð
samskiptum við Bandaríkin. Í
þessu sambandi benti hann einnig á
að um 36% allra farþega milli Ís-
lands og Evrópu kæmu frá Banda-
ríkjunum eða væru á leið þangað.
Því væri ljóst að í leiðakerfinu væri
hvert flug háð öðru og leiðakerfið
væri allt mjög viðkvæmt fyrir áföll-
um eins og nú herjuðu. Ekki væri
ofsögum sagt að nú hrikti ærlega í
þessu leiðakerfi, sem væri grund-
völlurinn undir markaðssókn ís-
lenskrar ferðaþjónustu.
Að sögn Steins Loga voru farþeg-
ar Flugleiða 16,5% færri í septem-
ber sem leið en í sama mánuði í
fyrra. Þetta þýddi að tekjur félags-
ins af millilandafarþegaflugi hefðu
verið 400 milljónum minni í sept-
ember en haldið hefði verið í byrjun
sama mánaðar. Með öðrum orðum
hefði vantað 400 milljónir upp á
áætlaðar tekjur á 20 dögum, eða um
20 milljónir á dag frá 11. septem-
ber, tæplega milljón á klukkutíma.
Hann greindi frá vinnuhópi sem
hefði verið skipaður nýlega á veg-
um Ferðamálaráðs og samgöngu-
ráðherra til að koma með tillögur og
vera til ráðuneytis um aðgerðir af
hálfu hins opinbera til að bregðast
við stöðunni í kjölfar hryðjuverk-
anna í Bandaríkjunum. Í vinnu-
hópnum voru fulltrúar úr Ferða-
málaráði, SAF og samgöngu-
ráðuneytinu og hafði hann samráð
við Markaðsráð ferðaþjónustunnar.
Í niðurstöðum hefði komið fram að
aðgerðir ætti að miða að því að
tryggja að tap þjóðarbúsins vegna
þessara hryðjuverka yrði sem
minnst og helst ekkert. Með engum
aðgerðum gætu gjaldeyristekjur
þjóðarbúsins dregist saman um sex
til sjö milljarða á næstu sex til 12
mánuðum. Hópurinn hefði líka bent
á að á undanförnum árum hefðu
stjórnvöld varið meiri fjármunum
en áður til markaðs- og kynning-
armála og þessir fjármunir hefðu
skilað sér margfalt til baka sbr. 50%
aukningu gjaldeyristekna. Helsta
niðurstaðan sé að besta og fljótvirk-
asta leiðin til að verja fjárfestingu í
ferðaþjónustu og þann árangur sem
náðst hafi sé að styðja við markaðs-
og kynningarstarf Flugleiða á
næstu 12 til 18 mánuðum. Það verði
gert með sameiginlegum aðgerðum
stjórnvalda og fyrirtækisins til að
tryggja áframhaldandi tíðni sam-
gangna við landið og þannig verði
hagsmunir ferðaþjónustunnar í
heild og ríkissjóðs best tryggðir.
Steinn Logi áréttaði að ekki væri
verið að tala um ríkisstyrki heldur
aðkomu ríkisins að liðum eins og
landkynningu, öryggisgæslu og
tryggingarvernd. Eins hlyti að
koma til greina að örva öll flugfélög
til að fljúga meira til Íslands á vet-
urna með sérstökum ívilnunum, t.d.
með því að létta álögum.
Þjóðhagslegt samhengi
Friðrik Már Baldursson, hjá
Hagfræðistofnun Háskóla Íslands,
setti ferðaþjónustuna og afleiðingar
árásarinnar á Bandaríkin í þjóð-
hagslegt samhengi.
Í máli hans kom fram að sam-
kvæmt opinberum hagtölum væri
gjaldeyristekjur ferðaþjónustu hátt
í 20% af útflutningstekjum, en að-
eins tekjur af sjávarafurðum væru
hærri eða um 42%.
Hann sagði að miðað við 10%
hreinan samdrátt í ferðaþjónustu,
sem þýddi í raun 15% samdrátt frá
því sem búast hefði mátt við, mætti
gera ráð fyrir 4,5 milljarða króna
samdrætti í gjaldeyristekjum og að
ársverkum fækkaði um 1.200 með
margfeldisáhrif í huga. Hins vegar
bæri að hafa fjölmarga fyrirvara í
huga og hann áréttaði að þetta væri
aðeins tilbúið dæmi.
Morgunblaðið/Steinþór
Steinn Logi Björnsson, formaður Samtaka ferðaþjónustunnar, í ræðustóli á ferðamálaráðstefnunni á Hvolsvelli. Honum á vinstri hönd eru Magnús
Oddsson ferðamálastjóri og Tómas Ingi Olrich, formaður Ferðamálaráðs.
Leiðakerfi Flugleiða horn-
steinn ferðaþjónustunnar
Á ferðamálaráðstefnu Ferðamálaráðs Ís-
lands á Hvolsvelli í gær kom bersýnilega
fram að öllu skipti fyrir íslenska ferðaþjón-
ustu að tryggja leiðakerfi Flugleiða. Stein-
þór Guðbjartsson hlustaði á umræðurnar.
steg@mbl.is
STURLA Böðvarsson sam-gönguráðherra sagði áferðamálaráðstefnunni áHvolsvelli í gær að Flug-
leiðir hefðu um árabil haldið uppi
öflugu millilandaflugi árið um
kring. Stöðug fjölgun áfangastaða
og tíðni ferða hefði myndað það
samgöngukerfi sem hefði ekki síst
orðið grundvöllur þess, að komum
erlendra ferðamanna hefði fjölgað
jafnt og þétt. „Það er því mikil
hætta á að bein fylgni verði á milli
þess að Flugleiðir hafi nú neyðst til
að fækka ferðum og að samdráttur
verði hjá innlendum ferðaþjón-
ustufyrirtækjum. Gegn þessari
þróun verður að sporna með öllum
tiltækum ráðum og óhjákvæmilegt
annað en ferðaþjónustan sjálf og
stjórnvöld taki höndum saman til
að takmarka tjón greinarinnar.“
Í máli hans kom fram að Flug-
leiðir hefðu á undanförnum árum
haldið uppi mjög öflugu kynningar-
og markaðsstarfi um Ísland sem án
efa hefði nýst ferðaþjónustunni í
heild. „Ég segi ykkur nú að sam-
gönguráðuneytið mun vinna að
nauðsynlegum aðgerðum á þessu
sviði í samvinnu við greinina.“
Sturla sagði að til að tryggja
öruggar flugsamgöngur milli höf-
uðborgarinnar og landsbyggðar-
innar hefðu flugleiðir á Norður-
landi og Vestfjörðum verið boðnar
út og hann hefði tekið þá ákvörðun
að flugleiðin milli Reykjavíkur og
Hafnar í Hornafirði yrði boðin út
fyrir næstu áramót. Þangað til yrði
flug til Hafnar tryggt með samn-
ingi við Flugfélag Íslands. „Með
því vil ég leggja áherslu á það
svæði sem mikilvægan hlekk í ís-
lenskri ferðaþjónustu,“ sagði ráð-
herra.
Sturla sagði að mikið hefði áunn-
ist í aðgerðum til að bæta rekstr-
arumhverfi greinarinnar í sam-
ræmi við tillögur nefndar sem hann
hefði skipað um rekstrarumhverfi
ferðaþjónustunnar 1999. Beinar
aðgerðir stjórnvalda árið 2000 og á
þessu ári hefðu leitt til lækkunar á
vörugjöldum á bílaleigubíla og vél-
sleða. Breytingar hefðu verið gerð-
ar á virðisaukaskattsreglum, sem
hefði þýtt hækkun á endur-
greiðsluhlutfalli til veitingahúsa og
gert endurnýjun hópferðabíla auð-
veldari. Þungaskattur hefði verið
lækkaður, styrkir til sérleyfishafa
tvöfaldaðir í þeim tilgangi að renna
styrkari stoðum undir almennings-
samgöngur og fasteignagjöld á
landsbyggðinni hefðu verið lækk-
uð. Gerðir hefðu verið samningar
um gestastofur og árlega væri fjár-
munum varið til eflingar upplýs-
ingamiðstöðva á landsbyggðinni.
Samvinnan
er mikilvæg