Morgunblaðið - 04.01.2002, Blaðsíða 28

ERLENT
28 FÖSTUDAGUR 4. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
meistar inn. is
HÖNNUN LIST
STUÐNINGSMENN múllans Mo-
hammads Omar, leiðtoga talibana,
hafa samþykkt að setja Omar í
hendur afganskra yfirvalda svo
framarlega sem loftárásum Banda-
ríkjamanna á skotmörk í Afganist-
an verði hætt. Frá þessu var
greint í gær.
Að sögn Nasratullah Nasrat,
stjórnarerindreka í Kandahar, hef-
ur Rayes Baghran, einn herliðsfor-
ingja talibana, lýst sig reiðubúinn
til að gefa sig fram við afgönsk yf-
irvöld ásamt um fimmtán hundruð
öðrum, þ.m.t. Omar og ýmsum
liðsmönnum al-Qaeda, skæruliða-
hreyfingar Osama bin Laden.
Óljóst er hvað afgönsk yfirvöld
myndu gera við Omar en talsmenn
Bandaríkjastjórnar sögðu á mið-
vikudag að yfirvöld þar í landi
myndu fara fram á það að Omar
yrði framseldur til Bandaríkjanna.
Raunar hafa Bandaríkjamenn heit-
ið 25 milljón dollara verðlaunum
fyrir Omar.
Leitin hert að
al-Qaeda-liðum
Áður höfðu talsmenn stjórnar-
innar í Kabúl tilkynnt að verið
væri að safna saman um fimm þús-
und manna herliði, sem nyti stuðn-
ings bandarískra landgönguliða, og
sem ætlað væri að hafa hendur í
hári Omar, sem hefur verið í felum
í suðurhluta landsins, í Helmand-
héraði.
Bandaríkjamenn voru sagðir
vilja herða mjög leitina að al-
Qaeda-liðum og greint var frá því
að um átta hundruð afganskir her-
menn leituðu nú dyrum og dyngj-
um í Nangarhar-héraði í Austur-
Afganistan. Hafa þeir engri mót-
stöðu mætt. Leitarsvæðið náði frá
borginni Jalalabad til Tora Bora-
fjallasvæðisins, en þar spurðist síð-
ast til bin Laden. Er nú helst talið
að hann hafi sloppið til Pakistan,
þ.e. ef hann hefur ekki fallið í
hernaðaraðgerðum Bandaríkja-
manna í desember.
Breskir sprengjusérfræðingar
voru í gær að vinna í því að gera
allar jarðsprengjur óvirkar á þeim
svæðum sem hýsa munu það al-
þjóðlega friðargæslulið, sem áætl-
að er að senda til Afganistans.
Sögðu háttsettir yfirmenn í breska
hernum að verkið væri viðamikið,
mun umfangsmeira en á stöðum
eins og Kosovo og Bosníu, þar sem
mikið var um jarðsprengjur eftir
átök á síðasta áratug síðustu aldar.
Bandaríska stórblaðið The
Washington Post greindi frá því í
gær að gert væri ráð fyrir að Ha-
mid Karzai, forsætisráðherra afg-
önsku bráðabirgðastjórnarinnar,
færi í heimsókn til Bandaríkjanna í
febrúar, og að hann myndi hitta
George W. Bush Bandaríkjafor-
seta í Washington.
Leiðtogi Afganistans sótti síðast
Bandaríkin heim árið 1963 þegar
Mohammed Zahir Shaf, þáverandi
konungur landsins, hitti John F.
Kennedy að máli í Hvíta húsinu.
Liðsmenn
Omars
semja um
uppgjöf
Hyggjast láta Omar í hendur
afganskra yfirvalda svo framarlega
sem loftárásum verði hætt
Kabúl. AFP.
Reuters
Afganskir talibanar telja vasapeninga sem Alþjóða Rauði krossinn gaf þeim eftir að þeim hafði verið sleppt úr
fangelsi í Kabúl í gær. Bráðabirgðastjórn landsins sleppti um 250 talibönum úr haldi og sendi þá til síns heima.
MARGT bendir til, að sam-
drætti í bandarískum fram-
leiðslugreinum sé að ljúka.
Alls hefur ein milljón manna
misst atvinnuna frá miðju ári
2000 en ný rannsókn sýnir að
mjög hefur hægt á þróuninni.
Þetta þýðir þó ekki að draga
muni úr atvinnuleysi því ólík-
legt er talið að framleiðslufyr-
irtæki hætti á það alveg á
næstunni að fjölga starfsfólki
hjá sér á nýjan leik.
„Eftir langt samdráttar-
skeið virðist sem stöðugleiki sé
að nást,“ sagði Mickey D.
Levy, aðalhagfræðingur Bank
of America.
Enn dregur að vísu úr fram-
leiðslu en mun hægar. Hins
vegar sýndi rannsóknin að nýj-
um pöntunum hefur fjölgað,
þær mældust 54,9 í desember
en voru 48,8 í nóvember. Vek-
ur þetta væntingar um að út-
litið sé heldur betra en það
hefur verið. Koma þessar upp-
lýsingar nákvæmlega einu ári
eftir að Alan Greenspan,
bankastjóri Seðlabanka
Bandaríkjanna, tilkynnti
fyrstu vaxtalækkunina af ell-
efu en þess er vænst að þær
muni um síðir ala af sér upp-
sveiflu, auk þess sem orkuverð
er hagstætt nú um stundir og
fyrirtæki hafa dregið úr út-
gjöldum sínum.
Samdrætti
að ljúka í
Bandaríkj-
unum?
Los Angeles Times.FRÉTTAÞYRSTIR Afganar bíða
þess með óþreyju að fjölmiðlar taki
aftur til starfa í landinu. Þeir gætu
þó þurft að bíða nokkurn tíma því
allar blaðaprentsmiðjur í landinu
eru í rúst, upplagið af dagblöðum
sem gefin eru út af stjórnvöldum lít-
ið og bæði útvarps- og sjónvarps-
fréttasendingar afganskra stöðva
nást aðeins í höfuðborginni Kabúl.
Bráðabirgðastjórnin nýja, sem
tók við völdum 22. desember sl., hef-
ur tilkynnt að hún vilji fjölga dag-
blöðum og tryggja það að útvarps-
sendingar náist í öllum héruðum
Afganistan, jafnvel þó að rafmagns-
leysi hrjái flest svæði landsins. Með-
al þess sem nú er í athugun er hvort
mögulegt sé að setja á laggirnar
miðstöð fjölmiðla, kvennaútvarp og
loks að vekja aftur til lífsins vikublað
sem áður var gefið út í Kabúl við
góðar undirtektir.
„Vikublaðið verður rödd fólksins og mun koma þeim spurningum á
framfæri sem í brjóstum þess
brenna,“ segir blaðamaðurinn Raf-
iullah Mudjadidi, sem kveðst þegar
hafa tryggt sér stuðning fjársterks
aðila í Afganistan.
Hefja kvikmyndagerð á ný
Nokkrir kvikmyndagerðarmenn
hafa nú einnig komið saman til að
taka upp fyrstu kvikmyndina sem
gerð hefur verið í Afganistan í tíu ár
en undir talibanastjórninni var iðjan
bönnuð. Myndinni leikstýrir Sayed
Faruk Haybat og gert er ráð fyrir að
upptökum ljúki fyrir lok janúar. Hún
fjallar um hættur þess að stunda
spákaupmennsku með peninga og
vörur en það er algeng starfsemi í
Afganistan.
Myndin er sérstaklega fyrir afg-
anska sjónvarpið, sem hóf rekstur á
nýjan leik einungis klukkustundum
eftir að talibanar flýðu Kabúl 12.
nóvember sl., enda bráðvantar stöð-
ina efni til sýningar. Meðal þeirra
sem koma að gerð myndarinnar eru
ýmsir þeirra manna, sem á sínum
tíma lærðu kvikmyndagerð í
Moskvu og á Indlandi, og gátu sér
gott orð á áttunda áratugnum þegar
afganskar myndir vöktu talsverða
athygli á kvikmyndahátíðum erlend-
is.
Mörg vandamál steðja að
fjölmiðlum í Afganistan
Afganska ríkið byggði mikla
prentsmiðju í Kabúl 1961 en hún var
eyðilögð í borgarastríðinu í landinu
árið 1994. Aðeins fjórar af 200 prent-
vélum björguðust og vegna skorts á
dagblaðapappír koma þrjú málgögn
stjórnvalda aðeins út tvisvar í viku.
Stærsta blaðið, Anise, er aðeins
prentað í fimm þúsund eintökum en
var prentað í 50 þúsund eintökum
fyrir daga talibana árið 1996.
Fjölmiðlar hafa alltaf lotið yfirráð-
um stjórnvalda í Afganistan, ef und-
anskilin eru nokkur ár í frjálslyndri
stjórnartíð Zahirs Shah konungs á
sjöunda áratugnum. Undir talibön-
um voru ríkisfjölmiðlarnir síðan al-
gerlega undir hæl stjórnvalda. Dró
þá mjög úr áhuga almennings, að
sögn Yusufs Bakhshi, sem starfar
við Anise. „Sjálfur hætti ég alveg að
lesa það sem ég prentaði, það snérist
allt um æðstuprestana og refsingar
til handa þeim sem brotið höfðu
gegn lögum talibana,“ segir hann.
Áhugi almennings hefur hins veg-
ar kviknað á ný og allir vilja heyra
fréttir af bráðabirgðastjórninni nýju
og verkum hennar. Sem fyrr segir er
hins vegar erfitt að nálgast dagblöð
og víðast hvar nást útvarpssending-
ar afganskra stöðva ekki. Margir
reiða sig helst á útsendingar Radio
France International á persnesku,
eða Voice of America og BBC.
Annað vandamál sem steðjar að
fjölmiðlum í Afganistan er alger
skortur á tækjabúnaði og reynslu-
leysi blaðamanna. Flestir þeirra,
sem stunduðu blaðamennsku fyrir
tíð talibana, þurftu að snúa sér að
öðru og það mun taka tíma að byggja
aftur upp þekkingu og fagkunnáttu.
Og Raheen Makhdoom, hinn nýji
ráðherra upplýsinga, er loðinn í
svörum um það hvort fjölmiðlum
verður gefið algert frelsi undir
bráðabirgðastjórn Hamids Karzai.
„Við sjáum ekkert athugavert við
það að fjölmiðlar njóti frelsis. Við
berum afar mikla virðingu fyrir tján-
ingarfrelsinu. En það verður að lúta
ákveðnum reglum,“ sagði Makhd-
oom. „Einkum og sér í lagi kærum
við okkur ekki um afskiptasemi ut-
anaðkomandi afla, því þau bera
ábyrgð á öllum okkar hrakningum.“
Byltingar beðið í fjöl-
miðlamálum í Afganistan
Kabúl. AFP.
AP
Maður selur veggspjöld í miðborg Kabúl á nýársdag. Sala slíkra vegg-
spjalda var með öllu bönnuð í tíð talibanastjórnarinnar.
’ Sjálfur hætti égalveg að lesa það
sem ég prentaði, það
snerist allt um
æðstuprestana og
refsingar til handa
þeim sem brotið
höfðu gegn lögum
talibana. ‘
JARÐSKJÁLFTI skók Pakistan og
Afganistan í gærmorgun en engar
fréttir hafa borist af mannskaða.
Skjálftinn mældist 5,8 á Richter og
var nægilega sterkur til að fólk þysti
óttaslegið út á götur í Kabúl, höf-
uðborg Afganistans.
Jarðskjálfti
skók Kabúl