Morgunblaðið - 04.01.2002, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 4. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Hjúkrunarheimilið Sóltúnverður opnað við form-lega athöfn í dag. Umeitt hundrað starfs-
menn hófu störf á heimilinu í vik-
unni og fyrstu íbúarnir flytja síð-
an inn á mánudagsmorgun. Sóltún
er fyrsta einkarekna hjúkrunar-
heimilið fyrir aldraða hér á landi
og mun hýsa 92 íbúa. Þegar
Morgunblaðið bar að garði voru
iðnaðarmenn í óðaönn við lokafrá-
gang á þessu 7.000 fermetra húsi,
sem stendur við Sóltún 2.
Að sögn Önnu Birnu Jensdótt-
ur, hjúkrunarforstjóra í Sóltúni,
eiga allir íbúarnir það sameigin-
legt að þurfa á sólarhringshjúkr-
un að halda og kemur 71 þeirra
beint af sjúkrahúsum. Um helm-
ingur hinna 21 á að baki síend-
urteknar innlagnir á sjúkrahús. „Í
þjónustusamningi okkar við ríkið
segir að það sé jafn aðgangur fyr-
ir alla ellilífeyrisþega að rýmum í
Sóltúni, svo fremi að þeir séu
metnir í hjúkrunarrými sam-
kvæmt vistunarmati, en það er
samræmt mat fyrir allt landið.
Jafnframt er sérákvæði um að
þeir sem bíða vistunar og eru á
sjúkrahúsum hafi ákveðinn for-
gang,“ segir Anna Birna en hún á
sæti í þriggja manna nefnd sem
skipuð var af heilbrigðisráðherra
og sér um að úthluta
rýmunum. Auk hennar
eiga sæti í nefndinni
Ingibjörg Hjaltadóttir,
sviðsstjóri öldrunar-
sviðs Landspítala – há-
skólasjúkrahúss, og
Unnur Kristín Sigurð-
ardóttir, hjúkrunarfræðingur frá
Félagsþjónustunni í Reykjavík,
og byggjast ákvarðanir um hverj-
ir fá inngöngu á faglegu mati.
Anna Birna segir að fjölmargar
fyrirspurnir hafi borist um hvort
dýrara sé fyrir fólk að dvelja í
Sóltúni en á öðrum hjúkrunar-
heimilum en svo er ekki. Það er
sama greiðsluþátttaka einstak-
lings þar og á öllum öðrum
sjúkraheimilum á landinu.
Hún bendir á að mismunandi
ástæður geti verið fyrir því að
fólk þurfi sólarhringsþjónustu.
Sumir búi við minnisskerðingu og
þurfi að vaka yfir öllum þeirra at-
höfnum og grundvallarþörfum.
Þeir geti þrátt fyrir það haft mjög
góða hreyfifærni. Svo geti aðrir
haldið utan um öll sín mál en séu
bundnir við hjólastól. Hún segir
að reynt verði að raða íbúum í
sambýli eftir ástandi þeirra.
Aðbúnaðurinn
fyrsta flokks
Aðspurð segir hún að helsti
munurinn á Sóltúni og öðrum
hjúkrunarheimilum sé aðbúnaður-
inn. Í Sóltúni séu átta manna
sambýli komin í stað deilda sem
hýsa fimmtán til tuttugu manns.
„Þrátt fyrir að allir séu af vilja
gerðir til að gera slíkar deildir
heimilislegar getur það orðið snú-
ið. Hérna eru átta einstaklingar í
einum kjarna og þeir þurfa ekki
að vera sér neitt sérstaklega með-
vitandi um að þeir búi hér með 92
öðrum einstaklingum. Það er allt í
þessum kjarna. Þar er setustofa
og borðstofa fyrir átta. Á sumum
hjúkrunarheimilum þarf að tví-
menna í matsal. Ef einstakling-
urinn vill ekki vera í þessum
kjarna þá hefur hann 30 fermetra
eigið herbergi og hjón hafa 60
fermetra,“ lýsir Anna Birna en 12
hjónaíbúðir eru í húsinu. Hún
bendir á að einnig sé
heilmikil sameiginleg
aðstaða, stór sam-
komusalur þar sem
starfrækt er kaffitería
og stærðarinnar úti-
vistarsvæði með heit-
um potti, garðskála og
svo framvegis. Íbúarnir hafa því
mikla möguleika á að rækta
grænmeti og stunda margvíslega
tómstundaiðju.
Öll helsta þjónusta er fyrir
hendi í Sóltúni. Á staðnum er hár-
greiðslustofa, fótaaðgerðarstofa
og tannlæknastofa. Íbúarnir hafa
aðgang að tölvum og nettengingu,
sjónvarpi og öðru slíku. „Við höld-
um því fram að það sem er hægt
á venjulegu heimili sé hægt í Sól-
túni. Í hverjum kjarna er til
dæmis eldhús þar sem fólk getur
eldað sjálft. Við sjáum auðvitað
um allan matinn en þetta
dægrastytting. Við viljum
eins sjá athafnirnar gera
sem er daglega gert en e
göngu í föndri eða einhve
þótt það geti verið gama
um,“ segir hún.
Djákni á hverri hæ
Að sögn Önnu Birnu g
að ráða í þau 110 störf se
voru. Stærstu hóparnir er
unarfræðingar og sjúkra
einnig eru iðjuþjálfar, sjúk
arar og svo framvegis. Á
hæð starfar síðan djákni
því þrír djáknar í fullu s
sálgæslu. „Fólk þjappar
um þessar hugmyndir
ætlum að byggja á hér.
að þær hafi verið mjög
upphafi. Síðan er það aðb
inn, hann gerist nú ekki
betri, bæði fyrir íbúana
og starfsfólkið,“ segir
Anna Birna og nefnir að
Sóltún sé eftirsóknar-
verður vinnustaður.
„Það er margt mun
öðruvísi hér. Um leið og
tekin var þessi stefna í út
isstjórnarinnar að hafa e
einbýli þá breyttist mar
sem störfum við hjúkru
vön málamiðlunum. Mar
saman og starfsfólkið er
anaðkomandi vistarverum
arherbergjum og svoleið
eru allir með séríbúðir t
fyrir sig og þá getur öll
farið fram í íbúðunum hjá
sjálfu, inni á þeirra heim
erum í rauninni að hu
þetta sem heimaþjónustu
þegar komið er að dyr
Fyrsta einkarekna hjúkrunarheimilið fyrir ald
„Það sem er h
á venjulegu h
er hægt í Sólt
Í Sóltúni er hárgreiðslustofa, fótaaðgerðastofa og tannlæknastofa. Öll aðstaða er m
Anna Birna Jen
Í dag verður hjúkrunarheimilið Sóltún
formlega opnað en þar koma til með að
verða 92 aldraðir íbúar. Sóltún er fyrsta
einkarekna hjúkrunarheimilið fyrir aldr-
aða sem tekur til starfa hér á landi.
Sjö þúsund fer-
metra hús sem
stendur við
Sóltún 2
HÚS SKÁLDSINS OG LAXNESSSETUR
EVRAN
Um áramótin var nýtt og stórtskref stigið í samrunaþróunEvrópuríkjanna, þegar evran
var að fullu tekin í notkun, sem sam-
eiginlegur gjaldmiðill flestra aðildar-
ríkja Evrópusambandsins.
Sjálfsagt gera fæstir sér grein fyrir
því á þessum tímamótum hver áhrif
evrunnar eiga eftir að verða. A.m.k.
er ljóst að sameiginlegur gjaldmiðill á
eftir að auðvelda mjög daglegt líf
fólks í löndunum á evrusvæðinu. Það
verður ódýrara, auðveldara og þægi-
legra að fara á milli landa vegna þess,
að kostnaður, sem hingað til hefur
orðið til vegna gjaldmiðilsskipta,
hverfur.
Hinn sameiginlegi gjaldmiðill á eft-
ir að knýja á um lækkun á verði al-
gengustu neyzluvara. Verðsaman-
burður verður svo auðveldur, að það
verður erfitt að skýra umtalsverðan
verðmun á sambærilegum vörum á
milli ríkja. Nú þegar hinn sameigin-
legi gjaldmiðill hefur að fullu verið
tekinn í notkun mun þessi breyting
hleypa nýjum krafti í efnahagslífið á
evrusvæðinu og allt í einu munu skap-
ast nýir möguleikar í viðskiptum, sem
menn hafa ekki komið auga á áður.
Fyrir þá, sem eiga viðskipti við ríki
á evrusvæðinu er breytingin ótvírætt
til hagsbóta. Ferðamenn njóta í raun
og veru sama hagræðis og almennir
borgarar á þessu svæði, þegar þeir
ferðast á milli Evrópulanda.
Ríkin, sem standa utan evrusvæð-
isins, hvort sem eru þau þrjú aðild-
arríki ESB, sem ekki hafa tekið upp
hinn sameiginlega gjaldmiðil eða önn-
ur munu engu að síður bera sig saman
við evrulöndin og spurt verður hvers
vegna þessar vörur eða þessi þjón-
ustu sé dýrari þar en á evrusvæðinu.
Við Íslendingar munum einnig upp-
lifa þessi áhrif af því að búa í nálægð
við evrusvæðið og njóta margvíslegs
hagræðis af því sem og óhagræðis af
því að standa utan við það.
Þessi jákvæðu áhrif evrunnar á
efnahags- og atvinnulíf þeirra þjóða,
sem eru innan svæðisins, breyta hins
vegar engu um það, að við eigum ekk-
ert erindi inn í ESB og þar með inn á
evrusvæðið. Hins vegar er sjálfsagt
að við leitumst við að hagnýta okkur
til hins ýtrasta þau tækifæri, sem
okkur bjóðast vegna þess, að svo
mörg Evrópulönd hafa tekið upp sam-
eiginlegan gjaldmiðil.
Í grundvallaratriðum er þróun
Evrópusambandsins pólitísk þróun.
Hún er knúin áfram af pólitískum
rökum. Þótt áherzlan hafi verið á
samstarf á sviði efnahagsmála lengst
af var lagt upp á pólitískum forsend-
um.
Hið upphaflega markmið Evrópu-
samvinnunnar eftir stríð var að búa
svo um hnútana að ekki kæmi til nýrr-
ar styrjaldar á milli Evrópuríkjanna.
Hið raunverulega markmið Evrópu-
samvinnunnar hefur alltaf verið það
sama og í upphafi.
Það er full ástæða til að fagna því,
að þjóðunum á meginlandi Evrópu
hefur tekizt svo vel að þróa samvinnu
sín í milli, að líkurnar á því að til
nýrra hernaðarátaka komi þeirra í
milli eru nánast úr sögunni. Að því
leyti til getur samvinna ríkjanna inn-
an Evrópusambandsins orðið for-
dæmi fyrir önnur ríki, sem búa við ná-
grannavandamál, þ. á m. önnur
Evrópuríki, sem leita nú stíft eftir því
að komast inn í Evrópusambandið.
Í áramótaávarpi sínu minntist DavíðOddsson forsætisráðherra þess að
á þessu ári verður liðin öld frá fæðingu
Halldórs Laxness. Hann lýsti vilja
stjórnvalda til að sýna minningu
skáldsins sóma í samstarfi við yfirvöld
í heimasveit hans, Mosfellsbæ. Í frétt
blaðsins í gær segir Björn Bjarnason
menntamálaráðherra að nú standi yfir
viðræður um aðild ríkisins að framtíð-
arhlutverki Gljúfrasteins, heimilis
skáldsins í Mosfellsdal, en Laxness-
nefnd Mosfellsbæjar hefur einnig
unnið greinargerð þar sem m.a. eru
kynntar hugmyndir um Laxnesssetur
á Brúarlandi og ýmsa starfsemi
tengda því.
Þessar hugmyndir eru vissulega
tímabærar nú þegar hundrað ár eru
senn liðin frá fæðingu skáldsins og
áríðandi að sem best takist til við
skipulagningu safns, fræðaseturs og
kynningarstarfs tengdu ævistarfi
hans.
Halldór Laxness er ekki einungis
frægasti rithöfundur þjóðarinnar allt
frá söguöld, heldur er hann einnig
einn fremsti skáldsagnahöfundur sem
Evrópa ól á tuttugustu öld. Hann var
um margt óvenjulegur rithöfundur,
ekki síst vegna þess hve ritferill hans
spannaði langan tíma og miklar hug-
myndafræðilegar breytingar. Halldór
birti t.d. sína fyrstu skáldsögu þegar
árið 1919, ári eftir að útgáfa á Ódys-
seifi James Joyce hófst, og var enn að
sýna frumleika sinn í verki áratugum
seinna, samhliða höfundum af allt
annarri kynslóð sem mótuðu viðhorf
okkar eigin samtíma.
Á löngum ferli sínum glímdi Halldór
við allan þann listræna og hugmynda-
fræðilega vanda sem mætir hverju því
skáldi er tekur sig alvarlega. Auk þess
þurfti hann að kljást við ótrúlegar
sögulegar hræringar og pólitísk um-
skipti á þeirri tæpu öld sem hann lifði.
Viðhorf hans breyttust að vonum mik-
ið á langri ævi, en eftir að Halldóri
féllu Nóbelsverðlaunin í skaut árið
1955, varð hann sífellt heimspekilegri
í viðhorfum sínum til þjóðfélagsmála
og hafnaði að lokum í verkum sínum
hreyfingum og viðhorfum er byggðust
á stofnanavaldi eða valdboði.
Ævi og ferill Halldórs Laxness er
því um margt samstiga þeirri þróun
sem átti sér stað í heimsmynd okkar á
sama tíma, enda hefur honum öðrum
íslenskum rithöfundum fremur tekist
að samtvinna þá menningu sem hann
kynntist þegar hann dvaldi langdvöl-
um í Evrópu og Ameríku íslenskri
sagnahefð, án þess að glata sérkenn-
um okkar þjóðlega menningararfs.
Með því að sýna minningu hans
sóma í skapandi safna- og fræðastarfi
munum við öðlast betri tilfinningu fyr-
ir okkar eigin sögu í alþjóðlegu sam-
hengi, auk þess að gefa erlendum
gestum ómetanlega innsýn í þann
heim sem Halldór skapaði og við höf-
um samsamað okkur í sjálfsvitund
okkar sem þjóðar.