Morgunblaðið - 04.01.2002, Blaðsíða 49

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. JANÚAR 2002 49
farsælum starfs- og æviferli. Lífið
gekk sinn vanagang fram að styrj-
aldarlokum, bensínið, steinolían og
gasolía fyrir bátaflotann var að
miklu leyti flutt í tunnum með vöru-
bílum og með strandferðaskipunum
til hafna innan lands en með litlum
tankbifreiðum innanbæjar og til
nærliggjandi staða að svo miklu
leyti sem vegasamgöngur þá leyfðu.
Steinolíu var dreift með til þess
smíðuðum tankbíl til samnings-
bundinna verslana í bænum og
keyptu menn hana á hentugum ol-
íubrúsum gegnum dælur sem félag-
ið lagði verslununum til og var olían
notuð til þess að auðvelda kyndingu
kolakatla heimilanna á morgnana.
Skrifstofa HÍS var í Hafnarstræti
23, svokölluðu Siemsens-húsi, byggt
1840 af C. Fr. Siemsen kaupmanni.
Konsúll Jes Zimsen, bróðir Knúts
Zimsen borgarstjóra, eignaðist hús-
ið 1902 en HÍS eignaðist það 1934.
Húsinu var umbylt 1950 en loks rif-
ið árið 1974. Birgðastöðvar voru á
Amtmannsstíg 2a og vestur á Mel-
um (nú Birkimelur) þar sem áfyll-
ing á bensíntunnur fór fram. Rík-
issjóður keypti síðar olíuportið á
Amtmannsstíg 2a af Olíufélaginu
hf. undir byggingar handa Mennta-
skólanum í Reykjavík. Í Viðey stóð
gamli DDPA-bensíngeymirinn, nú í
notkun á Akranesi, en hann og
bryggjan komu að litlum notum á
styrjaldarárunum. Breska her-
námsliðið yfirtók birgðastöð Shell í
Skerjafirði og byggði bensíngeyma
í Öskjuhlíðinni og sá þannig sér og
landinu fyrir olíu meðan á styrjöld-
inni stóð.
Jafnframt daglegri stjórnun og
annasömum skrifstofustjórastörfum
hjá HÍS annaðist Jóhann Gunnar
færslu dagbókar (journals) en
Valdimar Hansen færði höfuðbók-
ina. Einar E. Hafberg (síðar gjald-
keri, nú látinn,) sá um viðskipta-
mannabókhaldið, undirritaður um
sölu- og birgðabókhald o.fl., Þor-
steinn Bergmann var gjaldkeri fé-
lagsins, Guðrún Jósteinsdóttir og
síðar María Hafliðadóttir (nú látin)
önnuðust símavörslu og margt
fleira. Ég hreifst ávallt af vand-
virkni og hæfni Jóhanns Gunnars
og ljúfu viðmóti og nákvæmni hans
og Valdimars Hansen. Ungum
mönnum var hollt að læra af slíkum
mönnum og taka þá sér til fyr-
irmyndar, en samvinna þeirra var
ávallt með ágætum. Tími vélabók-
halds var tæplega runninn upp en í
augsýn voru fyrstu vélarnar, að
vísu mjög frumstæðar miðað við
tímana í dag.
Hröð umskipti urðu í innflutn-
ingi, sölu og dreifingu olíuvara að
styrjöldinni lokinni. Stórkostlegar
breytingar voru framundan á því
umhverfi sem var, þá er ég fyrst
kynntist Jóhanni Gunnari í upphafi
fjórða áratugarins og ör þróun í
augsýn. Hinn mikli athafna- og
framkvæmdamaður Vilhjálmur Þór,
forstjóri SÍS, beitti sér fyrir stofn-
un Olíufélagsins hf., alíslensks olíu-
félags, vorið 1946 í samvinnu við
kaupfélög landsins, tvö olíusamlög,
útgerðarmenn og ýmsa aðra, meðal
annars flesta þá útgerðarmenn og
bæjarútgerðir, sem um þessar
mundir voru að láta smíða í Eng-
landi um 28 nýja olíukynta gufutog-
ara, en sjá þurfti þessum nýju olíu-
kyntu skipum fyrir nægri olíu og
það í tæka tíð. Það gekk eftir og
tókst farsællega fyrir atbeina Olíu-
félagsins hf. og stjórnenda þess.
Framkvæmdir við Hitaveitu
Reykjavíkur töfðust á styrjaldarár-
unum vegna efnisskorts en hófust
að nýju eftir stríðslok, en í millitíð-
inni ruddi olían hinsvegar kolum úr
vegi sem aðal hita- og orkugjafinn.
Svarti kolamökkurinn á björtum
vetrarmorgnum yfir Reykjavík var
brátt horfinn. Olíufélagið hf. keypti
strax eignir HÍS og réð til sín alla
starfsmenn HÍS sem margir hverjir
höfðu unnið hjá félaginu árum sam-
an. Fyrsti forstjóri Olíufélagsins hf.
var Sigurður Jónasson, minnisstæð-
ur og þjóðkunnur athafnamaður, og
gerði hann þegar í upphafi Jóhann
Gunnar að skrifstofustjóra sínum,
fulltrúa og nánasta trúnaðar- og
samstarfsmanni og var samvinna
þeirra ávallt hin besta. Stjórnarfor-
maður Olíufélagsins hf. var Vil-
hjálmur Þór allt til ársloka 1954.
Olíufélagið hf. varð brátt stærsta
olíufélag landsins og er, ásamt Olíu-
dreifingu ehf., með birgðastöðvar
og þjónustuverslanir um allt land í
þágu lands og þjóðar.
Jóhann Gunnar átti langt og
heilladrjúgt starf hjá Olíufélaginu
hf. sem skrifstofustjóri, fulltrúi og
síðar sem framkvæmdastjóri innan-
landsviðskipta allt til þess er hann
sjötugur lét af störfum en aðal-
forstjórastörfum gegndi lengstum,
eða í yfir 32 ár, hinn mæti athafna-
maður og hæstaréttarlögmaður Vil-
hjálmur Jónsson, en við hans störf-
um tók Geir Magnússon. Umhverfið
er að vonum sannarlega mikið
breytt frá fyrri tíð þá er HÍS, og
Olíufélagið hf. í árdaga, störfuðu í
hinu gamla Zimsens-húsi við Hafn-
arstræti, gamla skrifstofuhúsnæði
Jóhanns Gunnars, en æviferill hans
á meðal framfarasinnaðra athafna-
manna spannar eitt mesta fram-
faraskeið í atvinnuháttum þjóðar
okkar, jafnt til sjávar og sveita.
Eins lítils atviks minnist ég og
nefni t.d. frá allra fyrstu starfsárum
Olíufélagsins hf., er lýsir vel per-
sónuleika Jóhanns Gunnars og góðu
samstarfi hans og Sigurðar Jón-
assonar. Það mun hafa verið árið
1947 að smá tafir höfðu orðið á
sendingu þeirrar tegundar flugvéla-
bensíns (115/145 oct.) sem fyrstu
millilandaflugvélarnar notuðu. Vitað
var að Olíuverslun Íslands (þá BP)
átti fyrirliggjandi takmarkaðir
birgðir af þessu eldsneyti, en for-
stjóri Olíuverslunar Íslands var þá
Héðinn Valdimarsson. Sigurður
Jónasson, sem einnig hafði komist í
snertingu við olíuverslun fyrr á öld-
inni, virtist eiga frekar erfitt með
að ganga á fund Héðins og biðja
hann um stundarfyrirgreiðslu, enda
óvíst hvort Héðinn tæki strax vel í
bón hans. Jóhann Gunnar var mæta
vel kunnugur Héðni og þeir báðir
þaulkunnugir rekstri olíufyrirtækja.
Það varð því úr að Sigurður bað Jó-
hann Gunnar að ganga á fund Héð-
ins og biðja um þessa stundarfyr-
irgreiðslu enda um lítið magn að
ræða. Héðinn tók Jóhanni Gunnari
vel og sagði að úr því það var hann
sem bar fram bónina, væri þetta
sjálfsagt mál. Báðir höfðu vafalaust
sigrað, Jóhann Gunnar vegna ein-
muna lipurðar sinnar, kurteisi og
ljúfmannlegrar framkomu jafnt við
keppinauta sem og alla aðra, sem
hann átti viðskipti við og Héðinn,
atorkumikill og kappsamur kaup-
sýslumaður og landsþekktur verka-
lýðsforingi, er á þessari stundu
reyndist reiðubúinn að veita aðstoð
þeim manni, sem hann virti og
þekkti og sem hann mátti vera viss
um að myndi veita gagnkvæman
greiða ef og þegar félag hans þyrfti
á aðstoð okkar félags að halda, en
liðlegheit voru að vísu ávallt til
staðar milli olíufélaganna, ef ófyr-
irsjáanleg atvik eða slys bar að
höndum. Héðinn andaðist á þessu
sama ári.
Jafnframt því að vera grandvar
og afar viðmótsþýður maður og ein-
stakt ljúfmenni, bjó Jóhann yfir
ríkri en ávallt hófsamri kímnigáfu,
hann hafði yndi af söng og naut sín
vel á góðum stundum í hópi vina og
kunningja.
Ég geymi í huga mínum ljúfa
minningu fyrri konu Jóhanns Gunn-
ars, frú Láru heitinnar Jóhanns-
dóttur, Eyjólfssonar frá Sveina-
tungu og votta börnum þeirra, sem
öll heimsóttu pabba sinn reglulega
meðan hann dvaldi á Skjóli, öðrum
ættingjum Gunnars og frú Guð-
rúnu, seinni konu hans, samúðar-
kveðjur okkar Sigríðar. Að lokum
þakka ég Jóhanni Gunnari yfir sex-
tíu ára samfylgd og vináttu og kveð
látinn samstarfsmann og yfirboð-
ara, er hann nú eftir farsælt ævi-
starf leggur í áttina að ókunnri
strönd. Hann var drengskaparmað-
ur, góður drengur, en góður dreng-
ur var með forfeðrum okkar ámóta
og gentleman með Bretum, en þó
enn meiri hugsjón og sannari á bak
við. Blessuð sé minning öðlingsins
Jóhanns Gunnars.
Árni Kr. Þorsteinsson.
 Fleiri minningargreinar um Jó-
hann Gunnar Stefánsson bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.
✝ Theodór Jónas-son fæddist í
Reykjavík 14. des-
ember 1971. Hann
varð bráðkvaddur
22. desember síðast-
liðinn. Foreldrar
hans eru Dagbjört
Theodórsdóttir þjón-
ustufulltrúi í Hall-
grímskirkju, f. 12.
apríl 1951, og Jónas
Hermannsson vél-
virkjameistari, f. 7.
mars 1946. Dagbjört
er dóttir Láru Dag-
bjartar Sigurðar-
dóttur og Theodórs Jónassonar
skósmiðs. Jónas er sonur Gyðu
Arnórsdóttur og Hermanns
Magnússonar, fv. símstöðvar-
stjóra, sem er látinn. Systir Theo-
dórs er Margrét Jónasdóttir
myndlistarmaður, f. 6. apríl 1976.
Unnusti hennar er Pétur Fannar
Sævarsson verkfræðinemi.
Unnusta Theodórs er Anna
Guðný Hermannsdóttir lífefna-
fræðingur, f. 29. nóvember 1972.
Dóttir þeirra er Tinna Dagbjört,
f. 17. febrúar 1999. Foreldrar
Önnu Guðnýjar eru Sigríður
Guðmundsdóttir líffræðingur og
Hermann Hermannsson tækni-
fræðingur. Bróðir hennar er Lár-
us Árni Hermannsson fram-
kvæmdastjóri og unnusta hans
Sigríður Guðmundsdóttir hjúkr-
unarfræðinemi.
Theodór ólst upp
á Hvolsvelli til árs-
ins 1987 þegar fjöl-
skyldan fluttist til
Reykjavíkur. Hann
lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólan-
um í Reykjavík 1991
og hóf þá um haust-
ið nám við lækna-
deild Háskóla Ís-
lands. Theodór og
Anna Guðný hófu
sambúð sína í lítilli
risíbúð í Eskihlíð-
inni árið 1997.
Theodór útskrifað-
ist svo sem læknir frá HÍ 1998 og
kandidatsár sitt starfaði hann á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri þar sem dóttir þeirra fædd-
ist. Fjölskyldan litla fluttist svo
aftur til Reykjavíkur vorið 1999
og hóf hann þá störf á svæfinga-
deild Landspítalans við Hring-
braut. Sumarið 2000 starfaði
Theodór sem heilsugæslulæknir
á Hvammstanga. Hann hafði áð-
ur starfað víða um land í afleys-
ingum með námi. Frá hausti 2000
og fram á haust 2001 var hann
deildarlæknir á lyflæknisdeild
Borgarspítalans. Theodór stefndi
að framhaldsnámi í húðlækning-
um og starfaði á húðlækninga-
deild Landspítalans.
Theodór verður jarðsunginn
frá Fríkirkjunni í Reykjavík í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
Teddi minn, sameiginlegur áhugi
okkar á fallegri náttúru, útivist og
veiðiskap tengdi okkur, þig, mig og
Pétur, einstaklega sterkum bönd-
um. Við höfðum þá áráttu að kalla
alla hluti, veraldlega sem og and-
lega nöfnum, við kölluðum þig Dokt-
orinn, ég var kallaður Generalen
þegar við vorum til fjalla, en þegar
við vorum komnir í byggð var ég
kallaður Járnmaðurinn, Pétur var
kallaður Úlfurinn. Allir áttum við
jeppa sem fengu að sjálfsögðu nöfn,
þinn var kallaður Tigerinn, minn
Partíbíllinn og Péturs Úlfurinn eins
og hann sjálfur. En veiðifélagið
hafði ekkert nafn nema að það bar
stóran staf.
Elsku drengurinn minn, ekki
grunaði mig það þegar við félagarn-
ir lögðum af stað til rjúpna 22. des,
hressir og kátir að vera komnir í
jólafrí að ljúka rjúpnaveiðitíma-
bilinu í félagsskap hver annars, að
það yrði okkar hinsta veiðiferð sam-
an. Veðrið hefði mátt vera betra, en
það töldum við ekki vera mikið mál
þótt rigndi og það væri þoka, við
höfðum jú lent í því verra en þetta.
Ferðinni var heitið í Grímsstaða-
múla á Mýrum, þangað vorum við
komnir um klukkan 11. Síðustu
samskipti okkar voru að þú tékkaðir
á því hvort pabbi gamli hefði ekki
loggað inn GPS-punktana rétt,
svona var drengurinn minn, lagði
aldrei af stað nema athuga hvort
pabbi hefði ekki gert allt rétt. Ég
horfði stoltur á eftir þér þar sem þú
gekkst í átt að fjallinu, svo vel búinn
og með nýju húfuna sem Margét og
Pétur gáfu þér í þrítugsafmælisgjöf
14. des. síðastliðinn, hægt og sígandi
hurfuð þið Ingi Þór inn í þokuna.
Það hefur alltaf verið leiðarljós
okkar að vera vel búnir, alltaf með
GPS-staðsetningartæki, talstöðvar,
GSM- og NMT-síma. Þegar við
hættum að heyra í þér um tvöleytið
fékk ég sterka tilfinningu um að
ekki væri allt með felldu. Eftir
klukkutíma sambandsleysi var ég
orðinn verulega áhyggjufullur og
eftir annan klukkutíma var ég sann-
færður um að eitthvað alvarlegt
hefði komið fyrir þig, elsku dreng-
urinn minn.
Eftir að fyrstu björgunarsveitar-
bílarnir komu gerði ég mér grein
fyrir hversu mikil alvara var á ferð,
þá dró ég mig út úr hópnum og
gekk einn út í myrkrið og þokuna,
fann mér stein sem ég kraup fyrir
framan og spennti greipar í bæn og
horfði í bláu blikkljósin frá björg-
unarsveitarbílunum, sem voru að-
eins daufur blár blikkandi bjarmi í
sortanum. Ég talaði til Guðs á máli
eins og við vinirnir töluðum saman.
Ég bað góðan Guð að skila strákn-
um mínum heilum af fjallinu og ef
það vantaði rjúpnaskyttu þarna
uppi, að taka mig frekar, en því mið-
ur var ég ekki bænheyrður. Bænin
var löng og snerist upp í að vera
eins konar tveggja manna tal þar
sem ég talaði tæpitungulaust, jafn-
vel skammaði Guð töluvert líka. En
svona er lífið, ljóst er að enginn
ræður sínum næturstað.
Það er huggun harmi gegn að ég
held að þetta sé mjög nálægt því
eins og þú hefðir viljað fara, Teddi
minn, veðrið hefði bara mátt vera
betra. Þetta segi ég vegna þess að
eitt sinn vorum við Teddi í góðum
gír á gúmmíkanóinum okkar sem
við köllum Hólmaborgina úti á Úlfs-
vatni uppi á Arnarvatnsheiði, sólin
var rétt fyrir ofan sjóndeildarhring-
inn og baðaði himininn eldrauðum
blæ sem endurspeglaðist í spegil-
slétttu vatninu, ég var svo heillaður
af þessari sýn, að ég sagði að
bragði: Sonur sæll, hvað viltu hafa
það betra? Þá sneri hann sér við, ró-
legur að venju, og sagði: „Pabbi
minn, ef ég fengi einhverju ráðið um
minn brottfarardag, þá vildi ég fara
á stundu sem þessari.“
Þú skilur svo margt fallegt og
gott eftir þig, elsku drengurinn
minn, þar er fyrst að telja dóttur
þína, hana Tinnu Dagbjörtu, Önnu
Guðnýju og allt sem að henni stend-
ur. Framtíðin blasti við ykkur, gift-
ing var áætluð 1. júní næstkomandi
og för í framhaldsnám næsta sumar
til Noregs.
Teddi bar mikla virðingu fyrir sér
eldra fólki og þreyttist aldrei á að
hlusta á frásagnir gamla fólksins
þar sem það sagði frá sínum ævi-
dögum.
Teddi var 100% náttúrubarn og
bar ómælda virðingu fyrir nátt-
úrunni. Eitt sinn fylgdist ég með
honum þegar hann þurfti að fara
„off road“, eins og við sögðum
gjarnan. Hann var að keyra yfir lítt
gróinn mel þar sem voru knúppar af
geldingahnöppum og lambagrösum
á stangli. Gaman var að fylgjast
með honum þar sem hann lagði sig
allan fram í að þræða pent framhjá
þeim.
Eitt gullkorn kom frá Tedda, þeg-
ar við feðgarnir vorum staddir hátt
upp til fjalla inni á Hrunamanna-
afrétti síðastliðið haust. Þá segir
hann við mig: „Þar sem við erum
alltaf að taka eitthvað úr náttúrunni
skulum við gera eitthvað fyrir hana
í staðinn. Næsta tímabil höfum við
með okkur áburðarpoka og þökkum
fyrir okkur.“ Svona var hann, bless-
aður drengurinn. Ef náttúran gæti
talað veit ég alveg hvað hún mundi
segja.
Ég gæti skrifað heila bók um þig,
Teddi minn, en svona í lokin ætla ég
að segja frá tveimur atvikum sem
lýsa þér vel. Fyrra atvikið var þegar
þú og amma þín bjugguð saman á
Þorragötunni fyrir nokkrum árum.
Það voru fyrstu jólin eftir lát afa
þíns og peningamálin voru ekki
komin á hreint hjá ömmu. Þegar
amma fór í bankann til þess að taka
út peninga til að kaupa inn til
jólanna voru engir peningar til.
Amma bar sig aumlega þegar hún
kom heim og sagði með tárin í aug-
unum: „Það verða hálfhallærisleg
jól hjá okkur, Teddi minn.“ Þá lagð-
ist minn maður aftur í sófann og
hugsaði stutta stund, spratt síðan
upp og sagði: „Við reddum þessu,
amma mín, ég kaupi af þér bílinn.“
Hann snaraði ávísanaheftinu upp og
borgaði ömmu sinni bílinn á borðið,
svo allir héldu gleðileg jól. Seinna
atvikið var þegar við áttum heima á
Hvolsvelli og fengum heimsókn frá
frændfólki okkar úr Eyjum. Teddi
var búinn að líma saman flugmódel
úr plasti og litli frændi var að skoða
það en missti það í gólfið og það
brotnaði. Hann fór að hágráta og
grét mikið. Teddi sagði við hann:
„Vertu nú ekki að grenja yfir einu
flugmódeli.“ Þá segir litli frændi:
„Hvernig á ég að fara fram svona
rauður í augunum?“ „Við reddum
því,“ sagði Teddi og náði í gömul
hippasólgleraugu af pabba sínum,
sem litli frændinn sprangaði hróð-
ugur með inn í stofu með eins og
ekkert hefði í skorist.
Ég vil enda þetta með orðum frá
Rögga frænda okkar: Teddi var eins
og stór halastjarna með mikinn og
bjartan hala sem stráði glitrandi
minningum á sinni lífsleið.
Guð blessi þig, sonur minn.
Pabbi.
Á nýju ári 1997 ljómuðu stjörnur í
augum Önnu Guðnýjar – og hún
sagði okkur að hann væri kallaður
Teddi. Við fundum fljótt að þarna
var ástin að vitja hennar og þegar
við hittum hann fyrst gekk hann
rakleitt inn í hjörtu okkar og verður
þar alltaf. Anna Guðný og Teddi
skynjuðu fljótt ást hvort annars á
landinu og útiverunni og fóru oft á
fjöll í tilhugalífinu. Þau voru líka tvö
á ferðalagi þegar þau staðfestu ást
sína og óskir um að ganga saman líf-
ins leið og settu upp hringana. Þau
komu alsæl í bæinn úr ekta íslenskri
rigningarútilegu. Í sumar átti að
halda brúðkaup.
Fyrsta heimilið var pínulítil ris-
íbúð þar sem þessir langintesar
gátu ekki staðið upprétt nema sums
staðar en hvað gerði það til, þau
voru saman. Sumarið 1998 fékk
Teddi kandidatsstöðu á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri og Anna
Guðný var í Kaupmannahöfn í
nokkra mánuði að vinna að meist-
araprófsverkefni, með lítið barn
undir belti. Um haustið fluttist hún
norður og þar fæddist Tinna Dag-
björt 17. febrúar 1999, meðan úti
geisaði norðlensk stórhríð. Afar og
ömmur komust hvorki lönd né
strönd fyrr en eftir nokkra daga.
Aldrei gleymist stundin þegar við
gengum með Tedda inn í Tjarnar-
lundinn og sáum barnið sem kúrði í
faðmi dóttur okkar. Teddi, lista-
kokkurinn, eldaði veislumat og ham-
ingjan umvafði okkur.
Um vorið komu þau suður. Þá
vorum við svo lánsöm að geta inn-
réttað með þeim litla íbúð áfasta
húsinu okkar og fengum þess vegna
að kynnast Tedda svo miklu betur
en annars hefði getað orðið. Fyrir
það erum við óendanlega þakklát nú
þegar hann er horfinn frá okkur.
Samveran var mikil og öll á ljúfu
nótunum, við elduðum gjarnan til
skiptis og afi og amma nutu nær-
veru barnsins. Svo eignuðumst við
nýja fjölskyldu í fólkinu hans. Teddi
varð líka nákominn fjölskyldum
okkar beggja með stóra faðminn op-
inn. Sumir kynntust honum fyrst
sem lækninum sínum austur á
THEODÓR
JÓNASSON