Morgunblaðið - 19.01.2002, Síða 22

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
22 LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA
hefur skipað stýrihóp sem leggja á
fram aðgerðaáætlun um að auka
verðmæti sjávarfangs á næstu 5 ár-
um. Samkvæmt mati Rannsókna-
stofnunar fiskiðnaðarins má með
virðisaukningu sjávarfangs auka út-
flutningsverðmæti íslenskra sjávar-
afurða úr 102 milljörðum króna á
árinu 2000 í 128 milljarða árið 2007.
Í framhaldi af tillögum nefndar
sem falið var að kanna framtíðar-
möguleika fiskvinnslunnar fól sjáv-
arútvegsráðherra Rannsóknarstofn-
un fiskiðnaðarins að vinna greinar-
gerð um það með hvaða hætti vinna
varðandi verðmætaaukningu sjávar-
fangs og nýsköpun í greininni gæti
farið fram. Vinnuhópur, sem starfaði
innan Rf, skoðaði íslenskan fiskiðnað
og tengdar greinar með svipuðum
hætti og gert var í norskri skýrslu,
„Norges muligheter for verdiskapn-
ing innen havbruk“, sem fjallaði um
sjö þætti sem mynda virðiskeðju
sjávarfangs, þ.e. hráefni, vinnslu,
aukahráefni, fiskeldi, líftækni og
búnað og þekkingu. Samkvæmt
skýrslunni sem gefin var út 1999 er
gert ráð fyrir því að auka megi verð-
mæti norsks sjávarfangs úr 41 millj-
arði norskra króna árið 2000 í 241
milljarð árið 2030.
Samkvæmt mati vinnuhóps Rf
nam útflutningsverðmæti íslenskra
sjávarafurða 102 milljörðum króna á
árinu. Með hugmyndum sínum um
virðisauka í öllum sjö flokkunum tel-
ur hópurinn hugsanlegt að auka
megi útflutningstekjurnar í 128
milljarða króna árið 2007. Hópurinn
telur að auka megi útflutningsverð-
mæti sjávarfangs á sviði líftækni á
sjö árum um 500%, eða úr 200 millj-
ónum í 1,2 milljarða króna. Eins
megi auka útflutningsverðmæti á
sviði fiskeldis um 500%, eða úr 1
milljarði í 6 milljarða króna. Þá telur
hópurinn að auka megi útflutnings-
verðmæti búnaðar og þekkingar um
40%, úr 4,6 milljörðum í 6,4 milljarða,
útflutningsverðmæti aukahráefna
um 100%, úr 4,8 milljörðum í 9,6
milljarða, útflutningsverðmæti á
sviði vinnslu um 25%, úr 30,9 millj-
örðum króna í 38,6 milljarða, og loks
mætti auka verðmæti hráefnis um
10%, úr 60,2 milljörðum í 66,2 millj-
arða.
Auka má verðmæti
ufsaflaka með því að lýsa þau
Í skýrslu hópsins er bent á þrjú
tækifæri til virðisauka. Sagt er að
með því að bæta meðhöndlun afla,
vinna 50% minna af þorskaflanum í
blokk og auka flakavinnslu megi
auka verðmæti aflans um 400 millj-
ónir króna á ári. Með því að gera slíkt
hið sama við ýsu væri hugsanlega
unnt að auka verðmætið um 70 millj-
ónir króna á ári. Þá segir að með því
að auka þann hluta loðnuaflans sem
fer til manneldis úr þeim 1,7% sem
hann er nú í 10% væri unnt að auka
verðmætið um einn milljarð króna.
Þá er lagt til að gerðar verði rann-
sóknir á því hvort unnt sé að breyta
lit ufsaflaka þar sem helsta ástæða
þess að þau seljist á lægra verði en
þorskflök sé dökkur litur þeirra. Í
skýrslunni segir að ef rannsóknir
sýni að hægt sé að lýsa ufsaflök og að
verðmæti þeirra yrðu 70% af verð-
mæti þorsks ykjust verðmætin um
550 milljónir króna á ári.
Gerður verði „topptíu-
listi“ tækifæra
Í tillögum Rf til sjávarútvegsráð-
herra er lagt til að myndaður verði
starfshópur um aukið verðmæti sjáv-
arfangs (AVS) á þessu ári sem leggi
fram aðgerðaáætlun um að auka
verðmæti sjávarfangs með tilteknum
hætti á 5 ára tímabili, hugsanlega
með 10 ára markmið samhliða. Ráð-
herra hefur þegar skipað stýrihópinn
og gert honum að skila niðurstöðum
sínum í september á þessu ári. Hópn-
um er gert að leggja af stað með til-
tekin verkefni og rannsóknir þegar á
þessu ári til að búa í haginn fyrir 5
ára tímabilið. Meðal verkefna á árinu
er að kortleggja sviðin 7, þ.e. hráefni,
vinnslu, aukahráefni, fiskeldi, líf-
tækni, búnað og þekkingu, þar sem
virðisauki gæti orðið, þannig að úr
verði „topptíulisti“ tækifæra á
hverju sviði. Einnig að leita fyrir-
mynda í erlendum verkefnum sama
eðlis og að ná samstöðu í greininni til
átaks um AVS, einkum meðal 30
stærstu sjávarútvegsfyrirtækja
landsins, sem ráða um 65% af heild-
arkvóta landsmanna.
Í samræmi við tillögur nefndar um
framtíðarmöguleika fiskvinnslunnar
verður einnig skipað fagráð sem
stýrihópurinn getur leitað til en í því
munu m.a. sitja fulltrúar hagsmuna-
samtaka í greininni. Þá hefur verið
stofnuð ný skrifstofa í ráðuneytinu
sem fer með vinnslu sjávarafurða,
nýsköpun og þróun eins og fram
kemur í nýju skipuriti ráðuneytisins
sem kynnt var í síðustu viku. Þá er í
nýju skipuriti lögð aukin áhersla á
eldi sjávardýra.
Stefnt að auknu verð-
mæti sjávarfangs
Sjávarútvegsráðherra skipar stýrihóp sem gera á 5 ára áætlun
HAGNAÐUR Baugs hf. á rekstrar-
árinu 2001 er áætlaður 1.350 milljónir
króna eftir skatta, samkvæmt óend-
urskoðuðu uppgjöri sem birt var í
gær. Árið áður var hagnaðurinn 591
milljón. Heildarrekstrartekjur sam-
stæðunnar eru 42 milljarðar króna.
Eigið fé félagsins var í árslok 2001
um 12,5 milljarðar, eiginfjárhlutfall
35% og veltufjárhlutfall 1,2%.
Fram kemur í tilkynningu frá
Baugi að vegna óhagstæðra ytri skil-
yrða hafi rekstraraðstæður á heima-
markaði verið erfiðar. Framlegð á
matvörusviði lækkaði um 0,5% og
hagnaður fyrir fjármagnsliði, af-
skriftir og skatta (EBITDA) á mat-
vörusölu Baugs á Íslandi lækkaði úr
3,5% í 2,3%, eða um rúman þriðjung.
Í tilkynningunni segir að sérvöru-
verslun hafi hins vegar gengið vel á
síðasta ársfjórðungi ársins 2001 og að
félagið hafi aukið markaðshlutdeild
sína verulega á því sviði með tilkomu
Smáralindar. Ljóst sé að Íslendingar
versli nú í auknum mæli heima fyrir,
sem sé jákvæð þróun. Opnun Smára-
lindar hafi haft minni áhrif á sölu
verslana Baugs í Kringlunni en áætl-
að hafði verið. Fjármagnsgjöld hafi
hins vegar aukist verulega, einkum
vegna lækkandi gengis íslensku
krónunnar og hás vaxtastigs.
Fram kemur í tilkynningunni að
starfsemi Baugs á erlendri grund hafi
gengið vel og verið ofar væntingum
forsvarsmanna félagsins. Veruleg
umskipti hafi orðið á rekstri banda-
rísku lágvöruverðskeðjunnar Bill’s
Dollar Stores, sem Baugur keypti úr
þrotabúi í apríl á síðasta ári í sam-
starfi við innlenda og erlenda fjár-
festa, en Baugur á tæp 56% hlutafjár
í félaginu.
Bill’s Dollar Stores er nú rekið af
dótturfélagi Baugs í Bandaríkjunum,
Bonus Stores Inc. Fyrirtækið skilaði
hagnaði í september eftir fimm mán-
uði í rekstri og hefur hagnaður af
starfsemi fyrirtækisins farið vaxandi.
Breska verslanakeðjan Arcadia til-
kynnti um söluaukningu fyrir fyrstu
19 vikur yfirstandandi fjárhagsárs
síns 9. janúar síðastliðinn. Arcadia er
hlutdeildarfélag Baugs, sem á 20%
hlut í félaginu.
Stjórn Baugs hefur ákveðið að
óska eftir því við hluthafa að rekstr-
arárið verði fært til loka febrúar
hvers árs, til að laga uppgjör móður-
félagsins að dóttur- og hlutdeildar-
félögum. Segir í tilkynningunni að
auk þess sé eðlilegra að ljúka rekstr-
arári félagsins að loknu útsölutíma-
bili. Að því gefnu mun Baugur birta
12 mánaða árshlutauppgjör í mars
næstkomandi og ársuppgjör, sem
tekur til tímabilsins 1. janúar 2001–
28. febrúar 2002 í maí næstkomandi.
Óviðunandi niðurstaða
á matvörusviði
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri
Baugs, sagði á kynningarfundi fyrir
hluthafa og fagfjárfesta í gær, að þar
sem Baugur eigi í yfirtökuviðræðum
við stjórn Arcadia geti félagið sam-
kvæmt lögum í Bretlandi ekki gefið
upp hvernig hagnaður skiptist á milli
rekstrareininga, hvorki milli eininga
innan Baugs né milli dóttur- og hlut-
deildarfélaga.
Hann sagði að eins og fram hafi
komið í tíu mánaða uppgjöri Baugs
hafi rekstur á matvörusviði félagsins
á heimamarkaði verið óhagstæður.
Neikvæð gengisþróun hafi skipt
mjög miklu þar, samkeppnin sé hörð
og mikil fjölgun verslana og fermetra
í matvörusölu, sem hafi leitt til minni
framlegðar á þessu sviði. Þessi niður-
staða sé algjörlega óviðunandi en
vonir standi til að matvörusvið Baugs
réttist við á þessu ári. Öðru máli
gegni hins vegar um sérvörusvið fé-
lagsins, sem hafi komið vel út, svo og
afkoman af starfsemi félagsins er-
lendis.
Varðandi horfur fyrir árið 2002
sagði Jón Ásgeir að Baugur gerði ráð
fyrir að rekstraraðstæður myndu
batna hér á landi, meiri stöðugleiki
yrði bæði í gengismálum og á vinnu-
markaði. Umskiptum Bonus Stores
væri lokið og félagið gæti farið að snúa
sér að frekari uppbyggingu. Þá virtist
ekki annað en að Arcadia ætti að geta
átt gott rekstrarár framundan.
Uppstokkun í vændum
Bill Fields situr í stjórn Bonus
Stores, en hann er fyrrum forstjóri
hjá Walmart. Nú rekur hann eigið
fyrirtæki um dreifingu á vörum vest-
rænna fyrirtækja í Kína. Fields segir
mikla uppstokkun í vændum á smá-
sölumarkaði í Bandaríkjunum.
„Þessa dagana einkennist markað-
urinn af því að hinir sterku eru að
verða sterkari og hinir veiku veikari.
Talsvert margir smásalar eiga í mikl-
um erfiðleikum og ég tel að margir
eigi eftir að leggja upp laupana á
næstunni, verða gjaldþrota, eða sam-
einast öðrum. Til dæmis eru háværar
raddir uppi um að K-Mart, sem er
þriðji stærsti smásali Bandaríkjanna,
sé gjaldþrota.
Afkoma einstakra geira er reyndar
mismunandi. Matvælageirinn í
Bandaríkjunum er mjög samkeppn-
ishæfur og sækir enn í sig veðrið.
Hins vegar eru deildaskiptar versl-
anir að hrökkva upp af. Í staðinn hafa
komið hentugri verslanir með betra
verð, s.s. Kohl-verslanirnar. Þá eiga
sérverslanir í talsverðum erfiðleikum
og með þeim mikla samdrætti sem
orðið hefur í hagkerfinu, m.a. eftir 11.
september, hafa slíkar verslanir
þurft að grípa til mikillar fækkunar
starfsmanna.
Þau fyrirtæki sem stóðu fyrir á
sterkum grunni, voru skilvirk og með
góðan hagnað, munu væntanlega
standast þetta. Þar verður allt í lagi.
Hins vegar eru þeir sem nýttu illa hin
níu ár velmegunar. Þau fyrirtæki
standa mjög höllum fæti í dag og
margir munu verða gjaldþrota í kjöl-
farið.“
Fields segir vöxt fermetrafjölda í
smásölu í Bandaríkjunum hafa tvö-
faldast á hverju ári á árunum 1970 til
2000, bæði miðað við tekjur og fólks-
fjölda. „Það voru sífellt fleiri smásal-
ar að bætast við. Í öllum slíkum til-
fellum verður á endanum leiðrétting.
Fermetrafjöldinn á því eftir að drag-
ast saman.“
Hann segist þó hafa mikla trú á
lágvöruverðsgeiranum í smásölu,
enda sé hann þeirrar náttúru að
ganga betur við skilyrði samdráttar.
Hann segist sjá mikla möguleika í
Bill’s Dollar Stores, en fyrirtækinu
hafi verið ákaflega illa stjórnað um
árabil og nokkurn tíma geti tekið að
rétta reksturinn við.
Um Bonus Stores segir Fields:
„Ég tel að fyrirtækið eigi mjög bjarta
framtíð fyrir sér enda hefði ég ekki
sest í stjórn þess ef ég teldi svo ekki
vera.“
Hvað alþjóðamarkað varðar telur
hann að það muni færast í vöxt að
sterkustu smásalarnir, s.s. Tesco frá
Bretlandi og Walmart frá Bandaríkj-
unum, hasli sér völl á nýjum mark-
aðssvæðum. „Allir munu þeir fara inn
á vaxandi markaði, t.d. Kína, sem er
þriðja stærsta hagkerfi í heimi og vex
mun hraðar en önnur í heiminum.“
Bonus Dollar við að skila hagnaði
Jim Schafer er forstjóri Bonus
Stores, sem rekur Bonus Dollar Stor-
es og Bill’s Dollar Stores. Hann hefur
starfað á smásölumarkaði í fjölda ára,
er m.a. fyrrum starfsmaður Walmart
og veitti ráðgjöf við samruna Hag-
kaups og Bónus á sínum tíma.
Hann segir Bonus Dollar Stores,
sem var upphafið að rekstri Baugs í
Bandaríkjunum, sé nú innan við 5%
af starfseminni. Meginstarfsemin
snúi að Bill’s og þar hafi áherslur
Bonus Stores legið frá í apríl þegar
þrotabú fyrirtækisins var keypt.
Hann segir Bonus Dollar Stores-
verslanirnar nú orðnar 23 og þær
verði brátt 24 talsins.
„Upphaflega gerðum við ráð fyrir
að sú keðja færi að skila hagnaði
þegar við værum komin með 25
verslanir. Þá hefðum við nægilegan
þunga í innkaupunum sem gæti skil-
að okkur framlegð sem aftur skilar
hagnaði. Við erum að ná þessu marki
um þessar mundir og verslanirnar
munu skila hagnaði á þessu fjárhags-
ári.“
Bill’s að ná sér á strik
„Hin keðjan, Bill’s Dollar Stores,
var í mjög slæmu ásigkomulagi þegar
við tókum við, hafði þá til að mynda
ekki fengið afhentar vörur í fimm
mánuði. Á þeim tíma sem liðinn er frá
því að við eignuðumst Bill’s höfum við
keypt miklar birgðir og verið að fylla
verslanirnar og koma þeim almenni-
lega í gang til þess að geta farið að
vinna í að ná aftur til keðjunnar þeim
fjölda viðskiptavina sem var áður.
Keðjan missti fjölmarga viðskiptavini
en við höfum náð um 75% viðskipta-
vinahópsins aftur. Þetta tekur tíma
og verður æ erfiðara eftir því sem við
nálgumst 100%.“
Schafer segir helstu keppinauta
Bill’s vera Dollar General, sem rekur
5.000 verslanir og veltir yfir 5 millj-
örðum dollara, og Family Dollar, sem
rekur 4.000 verslanir og veltir rúm-
um 4 milljörðum dollara. Bill’s reki
hins vegar 400 verslanir og því sé á
brattann að sækja í samkeppni um
viðskiptavinina.
Gengi hlutabréfa Baugs hækkaði
um 6,6% á Verðbréfaþingi Íslands í
gær og endaði gengið í 12,90. Heild-
arviðskipti dagsins námu tæpum 102
milljónum króna í 32 viðskiptum.
Hagnaður Baugs hf. rúmlega tvöfaldaðist milli áranna 2000 og 2001
Framlegð á matvöru-
sviði lækkar um 0,5%
Morgunblaðið/Kristinn
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri Baugs, segir að afkoman af matvörusviði félagsins sé algjörlega óviðunandi.
’ Varðandi horfurfyrir árið 2002 sagði
Jón Ásgeir að Baug-
ur gerði ráð fyrir að
rekstraraðstæður
myndu batna hér
á landi ‘