Morgunblaðið - 02.03.2002, Blaðsíða 20

LANDIÐ
20 LAUGARDAGUR 2. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LANDGRÆÐSLA ríkisins starf-
rækir fræverkunarstöð í höfuðstöðv-
um sínum í Gunnarsholti á Rangár-
völlum, en meginhlutverk hennar er
frærækt og verkun tegunda til upp-
græðslu. Stöðin er eina fræverkun-
arstöð landsins og gegnir þ.a.l. afar
þýðingarmiklu hlutverki við upp-
græðsluverkefni Landgræðslunnar
víða um landið.
Allt frá stofnun Sandgræðslu Ís-
lands árið 1907 hefur melfræ verið
uppskorið og verkað til nota við heft-
ingu sandfoks. Lengi fram eftir síð-
ustu öld ræddu menn um nauðsyn
þess að framleiða íslenskt harðgert
grasfræ en ekki tókst að hrinda því í
framkvæmd nema að litlu leyti fyrr
en 1988 er Fræverkunarstöðin í
Gunnarsholti var opnuð. Auk fræ-
verkunar var farið að húða allt gras-
og melfræ en húðunin auðveldar
dreifingu fræsins við sáningu. Á
þessum tíma hefur frærækt grasteg-
unda stóraukist ásamt ræktun lúp-
ínu til frætöku, en helstu tegundir
sem ræktaðar eru eru melgresi, sem
er afar harðgerð planta sem þrífst
nær eingöngu í sendnum jarðvegi,
en engin önnur tegund megnar að
hefta sandfok í líkingu við það, ber-
ingspuntur sem er afar vetrarþolin
og harðgerð tegund og hefur verið
notaður til túnræktar auk þess sem
hann hefur reynst framúrskarandi
til uppgræðslu, lúpína sem er sjálf-
bær og öflug landgræðsluplanta sem
bindur köfnunarefni úr loftinu og
byggir upp lífrænan massa. Þá eru
nokkur tonn framleidd á ári af snar-
rót, vallarsveifgrasi og túnvingli auk
þess sem keypt er lúpínu- og mel-
gresisfræ af bændum innanlands
auk nokkurra tonna sem eru inn-
flutt. Á síðasta ári var uppskeran
rúm 11 tonn af beringspunti, af mel-
gresi 7–8 tonn og af lúpínufræjum og
túnvingli rúm 3 tonn af hvoru, en
túnvingulsfræið fer aðallega til verk-
efnisins “Bændur græða landið“.
Selja beringspunt
og lúpínu til Alaska
Framleiðsla Fræverkunarstöðv-
arinnar fer mestöll til uppgræðslu
innanlands, miklu sá starfsmenn
Landgræðslunnar sjálfir, margvís-
leg verkefni eru í gangi á þessu sviði
á meðal félagasamtaka, hópa, fyrir-
tækja, sveitarfélaga og Vegagerðar-
innar auk fleiri aðila. Alaskamenn,
sem hafa til margra ára keypt af
Landgræðslunni fræ af berings-
punti, keyptu tæp sjö tonn af punti á
síðasta ári auk þess sem þeir hafa á
síðustu árum keypt nokkur hundruð
kíló af lúpínufræjum og melgresi.
Þeir nota puntinn og lúpínufræið á
svipaðan hátt og við, til uppgræðslu
og sáningar á svæði sem hafa orðið
fyrir raski vegna verklegra fram-
kvæmda. Hafa þeir leitað eftir þess-
ari vöru til Landgræðslunnar í þessu
skyni þar sem hvergi í heiminum er
hægt að kaupa fræ af alaskalúpínu
nema hér á landi. Þannig má segja
að lúpínan sé búin að fara í stóran
hring því upphaflega var hún flutt
hingað til lands frá Alaska árið 1945.
Umfangsmikil starfsemi
Á vegum Landgræðslunnar eru 7
melskurðarvélar notaðar við upp-
skeruna aðallega á Suðurlandi, við
Þorlákshöfn, Vík í Mýrdal og víðar
við suðurströndina. Allt axið er skor-
ið af melplöntunni, safnað í poka,
þreskt og þurrkað í sérstökum gám-
um í Gunnarsholti. Við uppskeru á
grasfræi og lúpínu eru notaðar
þreskivélar sem tæta fræið af axinu
en aðeins eru þrjár þreskivélar í
gangi þann eina mánuð sem hægt er
að uppskera þau fræ. Þá hefur einnig
verið keypt melfræ af verktökum
auk þess sem ágæt samvinna hefur
verið við nokkra bændur um frætöku
af lúpínu í landi þeirra. Starfsmenn
Landgræðslunnar vinna allan vetur-
inn að undirbúningi þess mikla
starfs sem innt er af hendi hvert
sumar við uppgræðslu á landsvísu.
Að sögn Magnúsar Jóhannssonar,
sérfræðings hjá fræverkunarstöð-
inni, hefur verið að byggjast upp í
kringum starfsemi Landgræðslunn-
ar öflugur hópur fagfólks sem stöð-
ugt vinnur að rannsóknum, þróun og
leiðum til að bæta tækni við meðferð
þeirra afurða sem verið er að nota
ásamt því sem leitað er að öðrum og
nýjum tegundum til notkunar í fram-
tíðinni. Magnús er líffræðingur og
doktor í æxlunarfræðum plantna, en
hans helsta verkefni við fræverkun-
arstöðina er að vinna að rannsóknum
á sjálfu fræinu frá sáningu til upp-
skeru og sinnir þannig innra gæða-
eftirliti í framleiðsluferlinu öllu.
„Hér hefur sú ánægjulega þróun
orðið, að í kringum þetta framsækna
fyrirtæki sem Landgræðsla ríkisins
er, hefur hópur starfsmanna sest að í
Gunnarsholti og nágrenni, byggðar-
laginu öllu til hagsbóta. Innan fyr-
irtækisins starfa landfræðingar, líf-
fræðingar, jarðfræðingar,
búfræðingar og vistfræðingar að
ógleymdu öðru starfsfólki með ára-
tuga dýrmæta reynslu að land-
græðslustörfunum,“ sagði Magnús.
Starf fræverkunar-
stöðvar í Gunnars-
holti eykst stöðugt
Morgunblaðið/Aðalheiður
Magnús Jóhannsson kannar spírun á melfræi, en þegar það kemur í hús
er það misjafnt að þroska og gæðum. Verið er að gera tilraun með for-
þurrkun til þess að jafna þroska og bæta spírunareiginleika fræsins.
Hella
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
ÍSLANDSBANKI hf. hefur að loknu
útboði samið við Tal hf. um alla tal-
síma- og farsímaþjónustu til næstu
þriggja ára. Þetta er stærsti þjón-
ustusamningur sem Tal hefur gert
til þessa. Hann felur meðal annars í
sér 350 farsímakort, þar sem starfs-
menn tala frítt sín á milli í hóptali,
og margvíslega aðra þjónustu sem
Tal lætur Íslandsbanka í té. Í frétta-
tilkynningu kemur fram að samn-
ingurinn muni leiða til þess að um
næstu áramót taki Íslandsbanki
upp nýtt aðalsímanúmer. GSM
númer bankans munu hins vegar
breytast á næstu vikum.
Valur Valsson, forstjóri Íslands-
banka, og Þórólfur Árnason, for-
stjóri Tals, undirrituðu samning um
símaþjónustuna í gær.
Morgunblaðið/Golli
Símaþjónusta
Íslandsbanka til Tals
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur hef-
ur vísað tveimur málum frá dómi í
tengslum við deilurnar innan Lyfja-
verslunar Íslands sem hófust síðast-
liðið vor.
Fyrra málið snýst um svonefnda
meðalgöngustefnu. Samkvæmt henni
krafðist Lyfjaverslun Íslands þess að
verða leyfð meðalganga í máli þriggja
hluthafa í Lyfjaverslun Íslands gegn
Jóhanni Óla Guðmundssyni og Lyfja-
verslun vegna kaupa félagsins á
Frumafli, fyrirtæki Jóhanns Óla.
Seinna málið varðar kaup Lyfjaversl-
unar á A. Karlssyni hf. en Jóhann Óli
hafði krafist riftunar á þeim kaupum.
Héraðsdómur vísaði báðum þess-
um málum frá dómi, því fyrra 15.
febrúar síðastliðinn, og hefur úr-
skurðurinn þegar verið kærður til
Hæstaréttar. Seinna málinu vísaði
héraðsdómur frá dómi í fyrradag. Í
því máli var Jóhanni Óla gert að
greiða stefndu 125 þúsund krónur í
málskostnað, sameiginlega. Ákvörð-
un um málskostnað í tengslum við
meðalgöngustefnuna bíður dóms í því
máli sem hluthafarnir þrír hafa höfð-
að gegn Jóhanni Óla og Lyfjaverslun
vegna kaupanna á Frumafli.
Deilurnar innan Lyfjaverslunar
Tveimur málum vís-
að frá héraðsdómi
SAMRÆMD vísitala neysluverðs í
ríkjum á Evrópska efnahagssvæðinu
var 109,9 stig í janúar sl. og hækkaði
um 0,3% frá desember. Á sama tíma
hækkaði samræmda vísitalan fyrir
Ísland um 0,9%. Mesta verðbólga á
EES-svæðinu síðustu tólf mánuði
var á Íslandi, 9,8%, og á Írlandi,
5,2%. Verðbólgan var minnst, 1,6%, í
Bretlandi.
Frá janúar 2001 til janúar 2002
var verðbólgan, mæld með sam-
ræmdi vísitölu neysluverðs, 2,5% að
meðaltali í ríkjum EES og 2,7% í
þeim ríkjum sem eiga aðild að mynt-
bandalagi Evrópu.
Verðbólgan
mest á Íslandi
af EES-ríkjum
TAP Loðnuvinnslunnar á síðasta ári
nam 22,7 milljónum króna saman-
borið við 96 milljóna króna tap árið
2000.
Rekstrartekjur félagsins voru
1.167 milljónir króna á síðasta ári og
rekstrargjöldin 951 milljón króna.
Veltufé frá rekstri nam 150 milljón-
um króna og hækkaði um 105 millj-
ónir frá árinu 2000. Eigið fé félagsins
er kr. 526,6 milljónir sem er 52,4% af
niðurstöðu efnahagsreiknings. Í til-
kynningu til Verðbréfaþings Íslands
kemur fram að afkomubatinn sé
fyrst og fremst til kominn vegna
verulegra hækkana á mjöli og lýsi frá
vori 2001 og áhrifa vegna lækkunar
krónunnar. Gengistap af langtíma-
lánum nemur 63 milljónum króna og
kemur öðru fremur í veg fyrir að fé-
lagið sé rekið með hagnaði. Hagn-
aður fyrir afskriftir og fjárm.kostn.
(EBITDA) nam 215,9 milljónum og
hækkaði úr 88,1 milljón árið 2000 eða
um kr. 127,8 milljónir. Á árinu 2001
tók LVF móti 83.000 tonnum af hrá-
efni, sem er 10.000 tonnum minni afli
en árið á undan. Ástæðan er fyrst og
fremst sú að Hoffell SU 80, sem er í
eigu Kaupfélags Fáskrúðsfirðinga,
var frá veiðum í 7 mánuði á árinu
vegna breytinga sem gerðar voru á
skipinu í Póllandi. Í öðru lagi var
loðnuveiðin í febrúarmánuði 2001
fyrir vestan land og bárust því aðeins
6.000 tonn af loðnu til Fáskrúðsfjarð-
ar þann mánuðinn, sem ávallt hefur
verið besti framleiðslumánuður fé-
lagsins. Kaupfélag Fáskrúðsfirðinga
hefur nú fest kaup á 1% aflahlutdeild
í loðnukvóta fyrir Hoffell SU 80 og
mun Loðnuvinnslan njóta góðs af
þeirri fjárfestingu, að því er segir í
tilkynningu til VÞÍ.
Tap Loðnuvinnsl-
unnar 22,7 milljónir
Á DÖGUNUM hóf nýr sýslumaður
störf hér í Búðardal. Hún heitir
Anna Birna Þráinsdóttir og var
hún áður fulltrúi sýslumanns á
Hvolsvelli. Anna Birna er gift Sig-
urði Jónssyni, vélvirkja, og eiga
þau tvö börn. Þau bjuggu undir
Eyjafjöllum en brugðu búi og eru
flutt hingað í Búðardal. Anna
Birna segist taka við góðu búi frá
fráfarandi sýslumanni, Ólafi Stef-
áni Sigurðssyni, sem lét af störf-
um um síðustu áramót. Kunna
Dalamenn honum bestu þakkir
fyrir vel unnin störf og góð kynni
síðustu ára. Anna Birna segir að
fyrstu kynni hennar og fjölskyld-
unnar af Dalamönnum séu góð og
hlakkar til að takast á við ný
verkefni hér í Dölum. Við bjóðum
hana og fjölskyldu hennar vel-
komna í Dalina.
Morgunblaðið/Guðrún Kristinsdóttir
Anna Birna Þráinsdóttir er nýr sýslumaður í Búðardal.
Nýr sýslumaður
tekinn til starfa
Búðardalur
STÓR flokkur sérbúinna jeppa stefn-
ir nú um Sprengisand á 101 Reykja-
vík. Þessi jeppafloti um 80 jeppa er af
Austurlandi og Norðurlandi.
Lagt var af stað á 19 jeppum af
Austurlandi á fimmtudagskvöld og
héldu þeir að Fosshóli í Bárðardal til
gistingar. Þar bættust síðan við um
60 jeppar í viðbót af Norðurlandi, að-
allega frá Akureyri, Húsavík og úr
Skagafirði. Í gær (föstudag) stefndi
síðan öll hersingin í Nýjadal þar sem
gist var síðastliðna nótt.
Stefnt er að því að fyrstu jepparnir
komi til borgarinnar um klukkan
fjögur í dag (laugardag) þar sem þeim
verði öllum stefnt í póstfang 101 eins
og nafn leiðangursins segir til um.
Á sunnudag verða bílarnir til sýnis
milli klukkan 10.30 og 11.30 við hús-
næði Bílaklúbbsins í Mörkinni 6.
Þarna kennir margra grasa og eru
sumir jepparnir verklegir í meira
lagi.
Stefna á 101
Reykjavík
Norður-Hérað
Sérbúnir jeppar