Morgunblaðið - 02.03.2002, Blaðsíða 22

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
22 LAUGARDAGUR 2. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BREYTINGAR á lögum um er-
lenda eignaraðild í íslenskum sjáv-
arútvegi eru ekki aðkallandi en þó
ekki útilokaðar. Þetta kom fram í
máli Árna M. Mathiesen, sjávarút-
vegsráðherra, á ráðstefnu um
frjálsræði í viðskiptum og erlendar
fjárfestingar í sjávarútvegi sem
haldin var í Háskólanum í Reykja-
vík á fimmtudag.
Árni sagði að erlendir fjárfestar
gætu fjárfest í íslenskum sjávar-
útvegi með óbeinni eignaraðild. Til
greina kæmi að gera breytingar á
slíkum reglum en það væri hins-
vegar ekki aðkallandi eins og sakir
standa, þar sem ekki virtist mikill
áhugi fyrir hendi meðal erlendra
fjárfesta. Hann sagði að í um-
ræðunni um erlenda aðild og fjár-
festingu í íslenskum sjávarútvegi
vaknaði alltaf spurningin um aðild
Íslands að Evrópusambandinu.
Sagðist Árni ekki sjá neina mögu-
leika á því að ganga inn í sam-
bandið né sækja um inngöngu á
meðan sjávarútvegsstefna þess
væri við lýði. Hún væri nú reyndar
í endurskoðun en fram til þessa
hafi ekkert komið fram í um-
ræðum sem bendi til þess að Ís-
lendingar ættu að sækja um aðild.
Hann sagði að innan ESB væru
miklar deildur um stefnuna sem
fyrirsjáanlegt væri að ekki næðist
að leysa og því væri viðbúið að litl-
ar breytingar yrðu á stefnunni.
Ekki væri vænlegt fyrir Íslend-
inga að vinna í slíku umhverfi.
Benti ráðherrann í því sambandi á
að allar kvótaákvarðanir ESB
væru teknar á fundi sjávarútvegs-
ráðherra sambandsins. Gengi Ís-
land í ESB yrði heildarkvóti á Ís-
landsmiðum því ákveðinn af 16
sjávarútvegsráðherrum í Brussel í
stað núverandi fyrirkomulags.
Erlend fjárfesting
auðveld
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, sagði að
umræðan um erlenda fjárfestingu í
íslenskum sjávarútvegi bæri oft og
tíðum keim af vanþekkingu. Mikið
væri gert úr hömlum á fjárfest-
ingu erlendra aðila, líkt og fjár-
festing þeirra í íslenskum sjávar-
útvegi væri nánast ómöguleg.
Þessu væri hinsvegar þveröfugt
farið. Fjárfesting erlendra aðila
væri auðveld upp að helmings hlut
og ef erlendir aðilar vildu á annað
borð fjárfesta í íslenskum sjáv-
arútvegsfyrirtækjum væri það
hægt með tiltölulega einföldum
leiðum. Ef eigendur íslenskra sjáv-
arútvegsfyrirtækis vilji ganga
lengra og liðka almennt fyrir er-
lendri eignaraðild að fyrirtækinu
megi t.d. gera það með því að
stofna dótturfélag og flytja útgerð
og vinnslu í dótturfélagið. Erlendir
aðilar geti þá fjárfest beint í móð-
urfélaginu allt að 25%. Ef eig-
endur sjávarútvegsfyrirtækisins
vilji liðka fyrir allt að 49,9% er-
lendri fjárfestingu stofni þeir tvö
dótturfélög, það sem annað dótt-
urfélagið á öll hlutabréfin í því
sem útgerð og vinnslu stundar.
Hömlur eru
Þrándur í Götu
Ásgeir Jónsson, hagfræðingur
hjá Hagfræðistofnun Háskóla Ís-
lands, sagði að á síðustu 3-4 árum
hefðu stærstu sjávarútvegsfyrir-
tækin vaxið hratt. Með stærri fyr-
irtækjum yrði greinin stöðugri,
arðsamari og alþjóðlegri. Nokkur
fyrirtæki hefðu gengið eins langt
og lög um kvótaþök leyfi en eftir
standi hömlur á kvótaeign og er-
lendri fjármögnun sem væru al-
varlegur Þrándur í Götu. Slík höft
yrði að rökstyðja vandlega, sam-
runi í sjávarútvegi skaðaði ekki
neytendur líkt og fákeppni í smá-
sölu, væri óháður því hvort greiða
ætti auðlindagjald eður ei og
stofnaði ekki sjálfstæði landsins í
hættu. Spurningin væru fyrst og
fremst um áhrif á sjávarbyggðir
landsins og það væri ekki lítilvægt
atriði sem líta mætti framhjá.
Hinsvegar benti flest til að sam-
runi í sjávarútvegi væri nauðsyn-
legur fyrir framþróun í greininni.
Af þeim sökum væru pólítíkusar
hrókeringar, höft og opinber af-
skipti tvíbent, því þannig væri
vegið að rótum íslenska efnahags-
lífsins í heild.
Nauðsynlegt að
einfalda reglur
Í samanburði Almars Guð-
mundssonar, forstöðumanns grein-
ingardeildar Íslandsbanka, á inn-
lendum og erlendum sjávarútvegs-
fyrirtækjum kom fram að arðsemi
erlendu fyrirtækjanna þeirra er
jafnan meiri en þeirra íslensku.
Hinsvegar mætti færa fyrir því
rök að verð hlutabréfa í íslenskum
sjávarútvegsfyrirtækjum væri
hærra en í þeim erlendu.
Almar sagði ýmis tækifæri til
staðar til hagræðingar og vaxtar í
sjávarútvegi. Þannig hamlaði
kvótaþakið stækkun og hagræð-
ingu í greininni. Stærri aðilar
væru líklegri til að auka verðmæti
afurðanna en kvótaþak takmarkaði
sjávarútveginn við tiltölulega litlar
fyrirtækjaeiningar á alþjóðlega
vísu.
Almar sagði töluverða hagræð-
ingarmöguleika felast í samvinnu
innlendra og erlendra aðila í sjáv-
arútvegi. Sagði Almar að lög um
fjárfestingu erlendra aðila í ís-
lenskum sjávarútvegi væru nokk-
uð flókin og nauðsynlegt væri að
einfalda þessar reglur, ef pólítísk-
ur vilji er fyrir erlendri fjárfest-
ingu í íslenskum sjávarútvegi.
Innkalla þyrfti
veiðiheimildir
Kristinn Gunnarsson, alþingis-
maður og varaformaður sjávarút-
vegsnefndar Alþingis, sagði að
aflaheimildir væru hluti af veiði-
stjórnuninni. Þeim hafi verið út-
hlutað endurgjaldslaust í upphafi
en með framsali hafi verðmæti
þeirra orðið ljóst. Sagði Kristinn
að frá árinu 1995 hafi varanlegar
aflaheimildir verið seldar fyrir 50
til 60 milljarða króna, fyrir utan
óbeina sölu með sölu hlutabréfa.
Samkvæmt skýrslu auðlindanefnd-
ar væru heildarverðmæti heim-
ildanna hinsvegar um 200 millj-
arðar króna.
Kristinn sagði að núverandi
ástand leiddi af sér mismunun
milli útvegsmanna eftir því hvort
þeir byggju við frumúthlutun eða
hefðu keypt til sín heimildir. Sam-
keppnisskilyrði væru því ójöfn og
samþjöppun veiðiheimilda því
hraðari. Það þýddi lokaðara og
óhagkvæmara kerfi sem leiddi með
tímanum til lakari reksturs. Taldi
Kristinn að leiðin til úrbóta væri
að innkalla veiðiheimildirnar og
ráðstafa þeim á markaði. Þannig
jafnist skilyrði útgerðar varðandi
öflun réttinda, hún færi sjálf að
leita hagkvæmni og ákveða verðið
á veiðiheimildunum. Taldi Kristinn
að með þessum hætti fengi þjóðin
umtalsverðar tekjur af auðlindinni
eða 10-20 milljarða króna á ári.
Breytingar á erlendri eign-
araðild ekki aðkallandi
Morgunblaðið/Kristinn
Frá viðskiptaráðstefnu Háskólans í Reykjavík um aukið frjálsræði með
aflaheimildir og möguleika á erlendum fjárfestingum í sjávarútvegi.
Skiptar skoðanir um erlenda
fjárfestingu í sjávarútvegi
GRUNDVALLARATRIÐI er að
menn standi við gerða samninga, að
sögn Sigurmars K. Albertssonar,
lögmanns MP Verðbréfa hf., en fé-
lagið hefur höfðað mál á hendur fjár-
festi vegna vanskila á greiðslu hluta-
fjár, sem viðkomandi skráði sig fyrir
í útboði MP BIO hf. í desember
2000. Hann segir að krafa lögmanns
viðkomandi fjárfestis um að Héraðs-
dómur Reykjavíkur skyldi MP Verð-
bréf til að leggja fram áreiðan-
leikakönnun, sem unnin var fyrir
MP Verðbréf og MP BIO, vegna
fjárfestinga í Bio Stratum Incor-
porated, eigi engan rétt á sér. Greint
var frá því í Morgunblaðinu í gær að
krafan hafi verið lögð fram í héraðs-
dómi í vikunni og að afstaða dómsins
til hennar muni liggja fyrir 20. mars
næstkomandi.
Allir fyrirvarar settir og
áhætta tíunduð
Sigurmar segir að fram komi í
greinargerð lögmanns fjárfestisins
að hann hafi ekki skoðað útboðslýs-
ingu í útboði MP BIO. Í vörn hans
hafi fyrst m.a. verið vísað í 36. grein
samningalaga, sem sé til að vernda
undirmálsfólk. Þegar það hafi verið
skoðað hafi komið í ljós að viðkom-
andi aðili sé með mikla reynslu úr
viðskiptum og lagagreinin því ekki
átt við um hann. Þá hafi verið gripið
til þess ráðs að segja að í útboðs-
gögnum hafi ekki verið rétt farið
með þau einkaleyfi sem eigi að fylgja
BioStratum í Bandaríkjunum. Full-
yrt hafi verið að engin eign væri þar
að baki og að menn ættu ekki þau
einkaleyfi sem þeir segðust eiga.
Sigurmar segir að þessar fullyrðing-
ar séu byggðar á röngum upplýs-
ingum. Einkaleyfi séu, eins og frá sé
sagt í útboðslýsingu, byggð á ítar-
legri könnun lögmanns- og einka-
leyfastofu og gögn um það lögð
fram. Eftir að þessi atriði hafi legið
fyrir og einkaleyfin verið í lagi hafi
verið reynt að koma að öðrum vörn-
um.
Það nýjasta í þessu máli segir Sig-
urmar vera það að framangreind
áreiðanleikakönnun hefði, að sögn
lögmanns fjárfestisins, átt að vara
við verri afkomu BioStratum eftir
fyrstu sex mánuði ársins 2001 en út-
boðslýsingin frá árinu á undan hafi
sagt til um.
„Þetta er fráleitt,“ segir Sigur-
mar. „Menn verða að átta sig á því
að útboðið fór fram tæpu ári áður en
afkomutölur voru birtar í september
2001. Þar að auki er í útboðslýsing-
unni kafli um áhættu þar sem segir,
að þar sem tilgangur félagsins sé
fjárfesting í fyrirtækjum liggi fyrir
að tapsáhætta vegna fjárfestingar sé
mikil. Þetta er klassískur fyrirvari
allra sem eru í áhætturekstri. Síðan
segir í áhættukaflanum að þróunar-
og rannsóknarstörf BioStratum In-
corporated krefjist verulegs fjár-
magns umfram það sem aflað hefur
verið með hlutabréfaútgáfu og að
óvíst sé að fyrirtækinu takist að afla
sér frekara fjármagns til rannsókn-
ar- og þróunarstarfs. Það eru því all-
ir fyrirvarar settir og áhættan tíund-
uð.“
Krafa um áreiðanleika-
könnun á ekki rétt á sér
SKIP Hraðfrystihúss Eskifjarðar
hf., Hólmaborg SU og Jón Kjart-
ansson SU, hafa verið óvenjufeng-
sæl á yfirstandandi loðnuvertíð. Nú
þegar febrúar er liðinn hafa þessi
tvö skip landað samtals 66.532
tonnum af loðnu, til mjöl- og lýs-
isvinnslu félagsins frá áramótum.
Aldrei áður hefur slíkur afli borist
til vinnslunnar á svo skömmum
tíma. Afli Jóns Kjartanssonar í jan-
úar var 9.234 tonn og í febrúar
17.403 tonn. Í janúar aflaði Hólma-
borgin 14.732 tonna og í febrúar
25.164 tonna. Ekkert skip hefur áð-
ur aflað loðnu eins og Hólmaborgin
nú, og er því um Íslandsmet að
ræða. Aflaverðmæti Hólmaborgar í
janúar og febrúar er tæp 351 millj-
ón króna en Jóns Kjartanssonar
rúmar 236 milljónir. Skipstjóri á
Hólmaborg er Þorsteinn Krist-
jánsson og skipstjóri á Jóni Kjart-
anssyni er Grétar Rögnvarsson.
Jón Kjartansson SU kemur til heimahafnar á Eskifirði.
Enn og aftur Íslandsmet
STUTTFRÉTTIR
● SAMKOMULAG hefur orðið á milli
Halldórs J. Árnasonar og Sparisjóðs
Kópavogs um að Halldór láti af störf-
um hjá sparisjóðnum frá og með
gærdeginum, 1. mars. Í fréttatilkynn-
ingu kemur fram að jafnframt hafi
Halldór óskað eftir að vera leystur
undan trúnaðarstörfum sem hann
hefur sinnt fyrir sparisjóðinn. Halldór
hefur starfað fyrir Sparisjóð Kópa-
vogs í tæp 10 ár og leitt hann í gegn-
um miklar breytingar.
Carl H. Erlingsson, forstöðumaður
fyrirtækjasviðs SPK, mun gegna
stöðu sparisjóðsstjóra þar til gengið
hefur verið frá ráðningu nýs spari-
sjóðsstjóra.
Að sögn Karls M. Kristjánssonar,
stjórnarformanns SPK, hafði Halldór
lýst því yfir fyrir nokkru að hann vildi
láta af störfum hjá SPK og nú hefði
verið talið ákjósanlegt að af því yrði.
Hættir sem
sparisjóðs-
stjóri SPK
● Hætt hefur verið við að selja versl-
unarsvið ACO-Tæknivals en sam-
kvæmt óendurskoðuðu uppgjöri
tveggja fyrstu mánaða ársins er ljóst
að viðsnúningur hefur orðið í rekstri
ACO-Tæknivals eftir mikinn taprekst-
ur á síðasta ári. Rekstur fyrirtæk-
isins í janúar og febrúar er á áætlun.
Verkefnastaða og söluhorfur benda
til þess að 1. ársfjórðungur verði á
áætlun, segir í fréttatilkynningu.
Gert er ráð fyrir að launakostnaður
verði um 250 milljónum króna lægri í
ár miðað við 2001 og annar rekstr-
arkostnaður lækki um 400 milljónir.
frá fyrra ári. Afskriftir fastafjármuna
eru áætlaðar um 20 milljónum lægri
og vaxtagjöld lækka um 40 milljónir
milli ára.
Hætt við sölu
verslunarsviðs
ACO-Tæknivals
● SIGURÐUR G. Guðjónsson hæsta-
réttarlögmaður hefur verið ráðinn for-
stjóri Norðurljósa samskiptafélags
hf. og um leið útvarpsstjóri allra
miðla félagsins. Sigurður tók tíma-
bundið við starfinu hinn 21. febrúar
sl. en stjórn Norðurljósa hefur nú
gengið frá fastráðningu hans.
Í fréttatilkynningu kemur fram að á
næstu dögum muni Sigurður ganga
frá þeim verkefnum sem hann hefur
sinnt á lögmannsstofu sinni og láta
af störfum sem sjálfstætt starfandi
lögmaður.
Ráðinn forstjóri
Norðurljósa