Morgunblaðið - 02.03.2002, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 2. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í
RÚMGÓÐU og vel útbúnu húsnæði
Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra við
Háaleitisbraut njóta fatlaðir ein-
staklingar, einkum börn og unglingar,
þjónustu sem skipt getur þá sköpum á
fullorðinsárum. Hvert sem litið er, eru háir
jafnt sem lágir að gera æfingar undir stjórn
sjúkra- og iðjuþjálfa. Í Æfingastöðinni eru
meðal annars fjórir æfingasalir, tvö minni
þjálfunarrými, sérhannað herbergi fyrir
kornabörn, læknastofa, níu meðferðarklefar,
öll nauðsynleg tól og tæki auk sérhannaðrar
innisundlaugar, sem tekin var í notkun árið
1997 og nýst hefur skjólstæðingum stöðv-
arinnar afar vel enda er þjálfun í vatni talin
mjög nauðsynleg fötluðum einstaklingum.
„Okkar yngstu skjólstæðingar koma beint af
fæðingardeildinni, en markmið félagsins er að
veita lömuðu og fötluðu fólki, einkum börnum,
allan þann stuðning sem félagið hefur tök á og
getur stuðlað að aukinni orku, starfshæfni og
velferð þess,“ segir Vilmundur Gíslason, fram-
kvæmdastjóri Styrktarfélags lamaðra og fatl-
aðra.
Félagið fagnar í dag 50 ára afmæli sínu, en
fyrir hálfri öld tóku nokkrir framsýnir áhuga-
menn sig saman um stofnunina þar sem engin
úrræði voru fyrir hendi fyrir fatlaða ein-
staklinga. „Af illri nauðsyn varð að grípa til
einhverra ráða til að byggja upp þjálfunar-
aðstöðu fyrir fólk, sem allt í einu fatlaðist út
frá lömunarveiki, en á þessum árum gekk al-
varlegur lömunarveikisfaraldur yfir og fór
fjöldi fólks mjög illa út úr þeirri veiki. Fórn-
arlömb veikinnar þurftu mörg hver á mikilli
hjálp að halda sem ekki var fyrir hendi á þess-
um tíma, en fljótt kom í ljós að miklu fleiri ein-
staklingar en þeir, sem urðu fyrir barðinu á
lömunarveikinni, þurftu á aðstoð að halda,“
segir Þórir Þorvarðarson, sem verið hefur for-
maður stjórnar SLF síðustu 14 ár.
Fatlaðir frá fæðingu
Þeir, sem nú fá þjálfun hjá SLF, eru flestir
fatlaðir frá fæðingu og margir mikið hreyfi-
hamlaðir. Auk þess eru hjá félaginu stór hópur
misþroska barna og unglinga með sértæka
námsörðugleika. Nokkur hópur fullorðinna
fær þjónustu bæði vegna sérþekkingar, sem
starfsfólk stöðvarinnar hefur yfir að ráða og
vegna þeirrar góðu aðstöðu, sem félagið býr
yfir.
Félagið hóf starfsemi sína með kaupum á
einbýlishúsinu Sjafnargötu 14 í Reykjavík þar
sem útbúin var endurhæfingarstöð. Það hús-
næði þótti hinsvegar afar óhentugt þar sem
það var á þremur hæðum, en stöðin var engu
að síður þarna til húsa í tólf ár eða þangað til
félagið flutti í nýtt húsnæði á Háaleitisbraut
11–13 þar sem meginstarfsemi félagsins er nú
rekin í 1.800 fermetrum. Alls starfa 38 starfs-
menn við stöðina, þar af 27 iðju- og sjúkra-
þjálfarar auk fjögurra aðstoðarmanna, en
nærri lætur að um 1.200 einstaklingar komi á
ári hverju til þjálfunar í stöðinni.
Árið 1969 hóf SLF rekstur leikskóla í húsa-
kynnum sínum þar sem ekkert félag hafði
sinnt dagvist fatlaðra barna fram að því, en
þremur árum síðar flutti leikskólinn í nýbygg-
ingu Reykjavíkurborgar að Múlaborg.
Afþreying í Reykjadal
Árið 1959 hóf SLF rekstur sumarbúða fyrir
fötluð börn, fyrst í Reykjaskóla í Hrútafirði og
Varmalandi í Borgarfirði, en árið 1963 festi fé-
lagið kaup á Reykjadal í Mosfellsdal undir
þessa starfsemi. Í byrjun var Reykjadalur að-
eins starfræktur á sumrin, en frá 1990 hefur
þar verið tekið á móti fötluðum börnum til
helgardvalar á veturna sem mælst hefur mjög
vel. „Oft er þetta eina úrræðið fyrir foreldra til
að njóta hvíldar eða frítíma því eins og gefur
að skilja getur umönnun fatlaðra barna verið
mjög krefjandi,“ segir Þórir. Upphaflega
dvöldu krakkarnir sumarlangt í Reykjadal, en
vegna mikillar eftirspurnar, varð að stytta tím-
ann verulega til að gefa sem flestum tækifæri
þó engan veginn hafi ennþá náðst að anna eft-
irspurn. Á sumrin koma nú allt að 180 ung-
menni til dvalar í Reykjadal, allt niður í 5 ára,
flest í tvær vikur í senn. Um helgar á veturna
er á hinn bóginn hægt að taka á móti allt að 20
börnum í senn og er starfseminni í Reykjadal
haldið uppi af framhaldsskóla- og háskólanem-
um. Sú hugmynd er nú til skoðunar, að sögn
Vilmundar, hvort möguleiki sé á að bjóða upp
á þjálfunarúrræði í Reykjadal á sumrin þar
sem lögð yrði áhersla á samspil hesta, sjúkra-
og iðjuþjálfunar.
Sund og leikur í vatni hefur verið mik-
ilvægur þáttur í starfsemi Reykjadals allar
götur frá árinu 1965 að sundlaug var þar tekin
í notkun og notuð allt til ársins 1994 að ný úti-
laug var þar vígð, en söfnun fyrir henni hafði
staðið yfir í fimm undangengin ár.
Haustið 1969 hófst rekstur heimavistarskóla
fyrir fötluð börn í Reykjadal sem mætti þörf-
um mikið fatlaðra barna, en það var ekki fyrr
en árið 1975 að hið almenna skólakerfi var loks
reiðubúið að taka við þessum nemendum þeg-
ar stofnuð var sérdeild fyrir fötluð börn í
Hlíðaskóla í Reykjavík. Eftir því sem árin hafa
liðið, hefur fötluðum börnum nú í vaxandi mæli
verið fundinn staður í almenna skólakerfinu.
Að sögn Þóris er nauðsynlegt að aðskilja
starfsemina í Reykjadal frá Æfingastöðinni
því hér sé um tvær mjög ólíkar einingar að
ræða. „Á meðan börnin eru fyrst og fremst að
skemmta sér í Reykjadal, er verið að þjálfa
ungmennin út í lífið í Æfingastöðinni, sem er
án nokkurs efa mikilvægasti þátturinn í starf-
semi félagsins. Framtíð barnanna, sem hér eru
í þjálfun, ræðst af því hvernig til tekst í þjálf-
uninni, en með markvissri þjálfun er verið að
byggja upp börn og unglinga til að gera þeim
kleift að takast á við lífið,“ segir Þórir.
Þeir Þórir og Vilmundur eru sammála um að
félagið hafi alla tíð notið margra velvild-
armanna og í raun ekki getað starfað með svo
myndarlegum hætti og raun ber vitni ef þeirra
og fórnfúsra sjálfboðaliða hefði ekki notið við.
Ekki væri hægt að komast hjá því að nefna
kvennadeild félagsins í þessu sambandi, en frá
árinu 1966 hefur hún staðið við bakið á félag-
inu og gerir enn þrátt fyrir að hafa að nafninu
til verið lögð niður. Félaginu hafi jafnframt ný-
lega borist tveggja milljóna króna styrkur frá
SP-fjármögnun sem í raun sé eitt af fjölmörg-
um dæmum um velvild til handa starfseminni.
Símahappdrætti hefur lengi verið ein helsta
fjáröflunarleið SLF, en félagið hefur samt sem
áður nánast allan sinn aldur þurft að borga
með rekstrinum. Í fyrra urðu hinsvegar
straumhvörf í starfsemi félagsins þegar gerð-
ur var fimm ára þjónustusamningur við heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneytið um Æf-
ingastöð SLF. Haustið 2000 hófst samstarf við
Hafnarfjarðarbæ og var þá opnað útibú í
íþróttahúsinu við Strandgötu þar sem allt að
25 börn geta sótt iðjuþjálfun að jafnaði. Þetta
er, að sögn Vilmundar, liður í að færa þjálf-
unina nær heimaslóðum þeirra, sem þjónust-
unnar njóta. Einnig var um tíma farið til Ak-
ureyrar og iðjuþjálfun veitt þar, en eftir að
fyrstu iðjuþjálfar útskrifuðust frá Háskól-
anum á Akureyri hefur sú þjónusta lagst af og
iðjuþjálfar hafið störf fyrir norðan. Þá hafa
þjálfarar SLF um þó nokkurt skeið starfað í
Öskjuhlíðarskóla svo að nemendur fái þar
þjónustu á skólatíma og iðjuþjálfarar stöðv-
arinnar hafa að sama skapi farið í vinnuferðir
út á landsbyggðina. „Þjónustusamningur við
ríkið vegna Æfingastöðvarinnar treystir mjög
stöðu félagsins. Hinsvegar standa nú yfir við-
ræður við stjórnvöld um samsvarandi þjón-
ustusamning vegna þeirrar starfsemi, sem
rekin er í Reykjadal, og vona ég auðvitað að
farsæl niðurstaða náist innan tíðar,“ segir Þór-
ir.
Dansað í Ráðhúsinu
Í tilefni af 50 ára afmæli SLF í dag, er öllum
fötluðum einstaklingum 12 ára og eldri boðið á
stórdansleik í Ráðhúsinu í kvöld frá klukkan
20.00 til miðnættis og er þess vænst að sem
flestir láti sjá sig. Hljómsveitirnar Í svörtum
fötum, Írafár, JFM auk Páls Óskars Hjálmtýs-
sonar og skemmta gestum og ætla skemmti-
kraftarnir, sem fram koma, að gefa vinnu sína.
Morgunblaðið/Sverrir
Þórir Þorvarðarson, stjórnarformaður Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra, og Vilmundur
Gíslason, framkvæmdastjóri félagsins, í æfingastöð félagsins við Háaleitisbraut.
Morgunblaðið/Sverrir
Svanfríður 2 ára og Margeir Þór 4 ára fá sjúkra- og iðjuþjálfun í Æfingastöð SLF við Háa-
leitisbraut ásamt fjölmörgum öðrum. Hér njóta þau leiðsagnar sjúkraþjálfaranna Áslaugar
Guðmundsdóttur og Guðbjargar Eggertsdóttur.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Í Reykjadal í Mosfellsdal er fötluðum börnum boðið upp a sumardvöl og helgardvöl yfir
vetrarmánuðina. Megináhersla er á leik og skemmtun, en oft er Reykjadalur eina úrræði
foreldra fatlaðra barna til að njóta hvíldar og frítíma.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hreyfihömluð börn að leik í Reykjadal í Mosfellsdal. Í Reykjadal er tekið á móti 20 börnum
um helgar, en þar hófst starfsemi Styrktarfélags lamaðra og fatlaðra 1963.
Þjálfum fötluð
börn út í lífið
Í dag er liðin hálf öld frá því að Styrktarfélag lamaðra
og fatlaðra var formlega stofnað. Jóhanna Ingvarsdótt-
ir fór í Æfingastöð félagsins og hitti þá Vilmund Gísla-
son framkvæmdastjóra og Þóri Þorvarðarson stjórn-
arformann að máli í tilefni tímamótanna.
join@mbl.is
Styrktarfélag lamaðra og fatlaðra heldur upp á hálfrar aldar afmæli við hjálparstarf