Morgunblaðið - 16.03.2002, Blaðsíða 44

UMRÆÐAN
44 LAUGARDAGUR 16. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG þakka grein Ás-
dísar Ólafsdóttur kenn-
ara sem birtist í Morg-
unblaðinu 9. mars sl.
Þar opnar hún umræðu
sem aðallega hefur far-
ið fram á kennarastof-
um skólanna í vetur. Ég
tek því áskorun Ásdísar
og blanda mér í um-
ræðuna.
Frímínútnagæsla
Í nýjum kjarasamn-
ingi kemur fram að
kennarar eiga ekki að
annast gæslu í frímín-
útum og nefndu þá
nokkrir kennarar að
þetta væri það eina góða sem ynnist
með samningnum. En í mörgum skól-
um er ekki hægt að leysa gæsluna
nema með framlagi kennara. Hvern-
ig skyldu aðilar samningsins hafa
hugsað sér útfærsluna til lausnar
þessum vanda? Eins og svo margt
annað í samningnum er þetta loðið og
enn er verið að túlka samninginn.
Þemadagar
Eftir nokkur bréfaskipti við KÍ í
haust fékkst loks úrskurður á manna-
máli frá úrskurðar-
nefndinni varðandi
þemadaga. Fyrst var
haldið fram að á þema-
dögum sé vinnan leyst
upp og þá skipti ekki
máli hvort um er að
ræða kennslustund eða
fagleg störf (þ.m.t. eyð-
ur). Þarna var sett að
jöfnu kennsla og önnur
fagleg störf. Kennarar
áttu að vinna með nem-
endum innan vinnu-
rammans án þess að fá
borgaða yfirvinnu ef
þeir kenndu meira en
stundaskráin sagði til
um. Ég var mjög ósátt
við þessa túlkun því ef vinna á þema-
dögum er ekki kennsla þá má ég ekki
kalla mig kennara því ég starfa alla
daga sem myndlistarkennari að
skapandi verkefnum sem einmitt eru
oft unnin með nemendum á þema-
dögum.
Bréf til trúnaðarmanna frá 13. nóv.
2001: „Á þemadögum er öll vinna
kennara innan vinnurammans til ráð-
stöfunar sbr. bls. 85 í handbók með
kjarasamningi: Vinna innan vinnu-
rammans getur verið breytileg frá
degi til dags og viku til viku. Skóla-
stjóri getur einhliða fært til kennslu
og önnur störf innan vinnurammans
sbr. bókun 8, þó þannig að kennslu-
stundafjöldi hvers dags sé óbreytt-
ur.“
Launapottur skólastjórans
Þessi blessaði pottur er líklega að-
alorsök þeirrar óánægju sem ríkti í
skólum í haust. Úr handbók samn-
ingsins: „.. reglur áður kynntar öllum
kennurum. Í þeim skal koma fram
hvenær ákvörðun um launaflokkaút-
hlutun skal lokið. Reglur skólastjóra
verða að byggja á málefnalegum rök-
um. Með því er átt við að hann hafi
sett fram óhlutdrægar reglur sem
byggjast annars vegar á mati á störf-
um og hinsvegar á færni einstaklinga.
Viðbótarlaunin eru eingöngu ætluð til
endurröðunar í launaflokka.“
Úr áðurnefndu bréfi frá 13. nóv.:
„Um almenna upplýsingaskyldu gild-
ir það að hver sem er á rétt á að fá
upplýsingar um launaflokk opinbers
starfsmanns. Hins vegar á enginn
rétt á að fá að vita hvers vegna við-
komandi er raðað með þessum hætti.
Þó er heimilt að veita trúnaðarmanni
kennara slíkar upplýsingar enda er
hann bundinn sama trúnaði og skóla-
stjóri um málið samkvæmt lögum.“
Þótt trúnaðarmaður setji fram gagn-
rýni á atriði úthlutunar skólastjórans
hefur það að sjálfsögðu ekkert að
segja!
Það hefur komið skýrt fram að
ekki væri tilgangur pottsins að lag-
færa kjarasamninginn en því miður
hefur það verið gert og t.d. hafa
flokkar farið til yngri kennara, bara
af því þeir hafa enga endurmenntun-
arflokka í farteskinu. Umsjónarkenn-
arar fá flokk ofan á grunninn þrátt
fyrir það að þeim er grunnraðað
hærra en öðrum einmitt vegna þess
að þeir eru umsjónarkennarar. Ekki
á að kaupa aukavinnu með pottinum
en spurning vaknar – hvað er auka-
vinna? Er það ekki vinna að sitja í
kennararáði eða starfa í vinnuteym-
um. Ég myndi ætla það en þetta er
iðkað í alltof mörgum skólum og sett
inn í 9,14 vinnustundirnar sem falla
undir verkstjórn skólastjóra.
Aldursafslátturinn
Í nýja kjarasamningnum datt nið-
ur aldursafslátturinn við 15 ára
kennslu. Þegar kennari er 55 ára fær
hann afslátt en ef hann neyðist til að
kenna upp í afsláttinn, t.d. vegna þess
að aðstæður í skólanum eru þannig
að enginn fæst til kennslunnar, fellur
afslátturinn niður! Ég vil beina því til
kennara með afslátt að taka til íhug-
unar fylgifisk þess að taka að sér
aukakennslu til að bjarga málunum í
skólanum. Ef kennarar kenna yfir af-
sláttinn er auðvelt að sýna fram á það
við gerð nýs kjarasamnings að kenn-
arar nýta sér ekki afsláttinn og því sé
hann algjörlega óþarfur. Í skoðana-
könnun Kennarasambandsins kom
það skýrt fram á sínum tíma að kenn-
arar vilja ekki afsala sér afslættinum.
Ég er sammála Ásdísi Ólafsdóttur
þegar hún segir að forysta kennara-
samtakanna hafi komið aftan að fólki
sem treysti henni fyrir málum okkar.
Nýjustu fréttir af nýliðnu þingi
herma að sama forysta hafi verið kos-
in! Kennarar, hvað er að gerast?
Samningar grunnskólakennara
Hrafnhildur
Gunnlaugsdóttir
Höfundur er myndlistarkennari
á grunnskólastigi.
Kjör
Í nýja kjarasamn-
ingnum, segir Hrafn-
hildur Gunnlaugs-
dóttir, datt niður ald-
ursafslátturinn við 15
ára kennslu.
SUNNUDAGINN
17. mars nk. verður
haldin hin árlega
námskynning skóla á
háskólastigi. Að þessu
sinni mun kynningin
fara fram í Aðalbygg-
ingu Háskóla Íslands
og í Odda, heimahúsi
félagsvísindadeildar,
og stendur hún yfir
frá kl. 11 til 17. Við
hvetjum sem flesta til
að mæta og kynna sér
það nám sem fé-
lagsvísindadeild Há-
skóla Íslands hefur
upp á að bjóða.
Félagsvísindadeild
tók til starfa haustið 1976 og voru
nemendur við deildina þá um 300
talsins. Á yfirstandandi skólaári
eru rúmlega 1.400 nemendur
skráðir til náms í félagsvísinda-
deild og hefur nemendafjöldinn
aukist um rúm 20% frá árinu 1998.
Félagsvísindadeild skiptist í sex
skorir en námsgreinar eru alls 22.
Skorirnar eru: Bókasafns- og upp-
lýsingafræðiskor, félagsfræðiskor,
mannfræði- og þjóðfræðiskor, sál-
fræðiskor, stjórnmálafræðiskor og
uppeldis- og menntunarfræðiskor.
Nám við deildina er bæði á BA- og
framhaldsstigi. Lesendum er bent
á að kynna sér heimasíðu félagsvís-
indadeildar og er slóðin sem hér
segir: http://www.felags.hi.is. Þar
er að finna margvíslegar upplýs-
ingar um deildina, svo sem náms-
greinar, kennsluskrá og fleira.
Bókasafns- og upplýsingafræði-
skor býður upp á nám á BA- og
MA-stigi. Þar er lögð áhersla á leit
í rafrænum gagnagrunnum, skjala-
stjórn, svo og ýmsa þætti
þekkingarstjórnunar. Mikil og vax-
andi eftirspurn er eftir bókasafns-
og upplýsingafræðingum en fram-
boð því miður ekki nógu mikið til
að anna henni og því mikilvægt að
fjölga nemendum við skorina.
Námsgreinar innan félagsfræði-
skorar eru félagsfræði, félagsráð-
gjöf, hagnýt fjölmiðlun og diplóma-
nám í tómstundafræði. Námið er
bæði á BA- og MA-stigi. Meðal við-
fangsefna þeirra greina sem
kenndar eru við félagsfræðiskor
eru rannsóknaraðferðir og gagna-
söfnun, þjóðfélagskenningar, af-
brotafræði, atvinnulífsfræði og fjöl-
miðlafræði.
Við mannfræði- og þjóðfræðiskor
eru kenndar tvær greinar, mann-
fræði og þjóðfræði. Báðar greinar
eru kenndar á BA-stigi og mann-
fræðin einnig á MA-stigi. Mann-
fræðin fæst við menningu og sam-
félag í félagslegu og sögulegu
samhengi og skoðar bæði fjöl-
breytileika og sammannlega þætti.
Viðfangsefni þjóðfræðinnar eru
fræðin um þjóðina og sá fróðleikur
sem þjóðin hefur safnað á liðinni
tíð og borist hefur á milli kynslóða.
Innan sálfræðiskorar er kennd
sálfræði á BA- og MA-stigi, auk
cand.psych.-náms sem veitir starfs-
réttindi sálfræðings. Viðfangsefni
sálfræðinnar eru hugur og hátt-
erni, en hún skiptist í margar und-
irgreinar, sem eiga það sameig-
inlegt að beita tilraunum við
rannsóknir.
Stjórnmálafræðiskor býður upp
á nám í stjórnmálafræði og at-
vinnulífsfræði á BA-stigi. Einnig er
í boði MPA-nám í opinberri stjórn-
sýslu og MA-nám í stjórnmála-
fræði. Stjórnmálafræði fæst við
viðhorf, ákvarðanir og atferli ein-
staklinga, félagsheilda, ríkja og
ríkjahópa, en í náminu eru fjallað
um tengsl ríkisvalds og samfélags
á grundvelli kenninga og reynslu-
athugana.
Fimm námsgreinar eru kenndar
innan uppeldis- og menntunar-
fræðiskorar; uppeldis- og mennt-
unarfræði, diplómanám í tóm-
stundafræði, kennslufræði og
námsráðgjöf. Auk náms á BA-stigi
er boðið upp á margar leiðir til
framhaldsnáms. Meðal viðfangs-
efna innan uppeldis- og menntun-
arfræðiskorar eru uppeldi, þroski,
menntun og menntakerfi.
Loks skal þess getið að kynja-
fræði er kennd sem aukagrein til
30 eininga og er hún samstarfs-
verkefni félagsvísindadeildar og
heimspekideildar. Í kynjafræði er
þverfaglegu og femínísku sjónar-
horni beitt til að skoða kynferði og
stöðu kynjanna í mismunandi sam-
félögum og menningarsvæðum.
Nemendum í félagsvísindadeild
bjóðast fjölmörg tækifæri til þess
að stunda hluta af námi sínu við er-
lenda háskóla og geta þeir sótt um
að fara sem skiptinemar til fjölda
háskóla í Evrópu og Bandaríkj-
unum.
Félagslíf nemenda við félagsvís-
indadeild er fjölbreytt og líflegt.
Innan deildarinnar eru starfrækt
fjölmörg nemendafélög sem hafa
það hlutverk að skipuleggja fé-
lagsstarfið svo og að gæta hags-
muna nemenda og vera þeim til
ráðgjafar um mál er varða námið.
Hvert félag skipuleggur viðburði
fyrir sína félagsmenn en einnig er
mikið um sameiginlegar uppákom-
ur af ýmsu tagi.
Af ofangreindu má sjá að félags-
vísindadeild Háskóla Íslands er
fjölmenn og framsækin deild sem
státar af fjölbreyttu og skemmti-
legu námi og öflugu félagslífi með-
al nemenda.
Álfgeir Logi
Kristjánsson
Martha er nemi í bókasafns- og upp-
lýsingafræði og Álfgeir nemi í fé-
lagsfræði. Þau eru fulltrúar nem-
enda í deildarráði félagsvísinda-
deildar.
Félagsvísindi
Auk náms á BA-stigi,
segja Martha Ricart og
Álfgeir Logi Kristjáns-
son, er boðið upp á
margar leiðir til fram-
haldsnáms.
Martha
Ricart
Félagsvísindadeild
Háskóla Íslands –
spennandi kostur
HÆGT er að líkja
þekkingarleit og
menntun við ferðalag.
Á þessu ferðalagi not-
um við okkar eigin
áttavita eða vörður til
að vísa veginn. Ferða-
lagið byggist á að
staldrað sé við á ýms-
um áfangastöðum. Til
þess að gera ferðalagið
árangursríkt og mark-
visst þarf að huga vel
og tímanlega að þeim
leiðum sem mögulegt
er að fara.
Nú ert þú, lesandi
góður, eflaust búinn að
átta þig á því að hér er
verið að tala um undirbúning að
náms- og starfsvali.
Hvernig fer maður að því að velja
sér nám við hæfi? Auðvitað vilja all-
ir að námsleiðin sem þeir velja end-
urspegli áhugasvið, færni, gildismat
og falli að persónulegum högum
hvers og eins.
Annar þáttur sem er mikilvægur
þegar staðið er frammi fyrir náms-
vali er að hafa með opnum huga afl-
að sér upplýsinga (hafa rétta landa-
kortið) um og kynnt sér ítarlega
þær fjölmörgu námsleiðir sem í boði
eru með tilliti til ofangreindra
þátta.
Háskólakynning 17. mars
Á morgun, sunnudaginn 17. mars,
standa allir háskólar á Íslandi að
kynningu. Þar verða kynntar allar
þær fjölbreyttu námsleiðir sem í
boði eru á landsvísu. Kynningin fer
fram í þremur húsum á lóð Háskóla
Íslands, þ.e. í Aðalbyggingu, Odda
og Nýja-Garði. Við vitum að fram-
haldsskólanemar af öllu landinu
munu fjölmenna á hana. Það skal
undirstrikað að kynningin er ekki
eingöngu ætluð þeim sem eru að
ljúka framhaldsskóla heldur einnig
þeim sem hyggjast bæta við mennt-
un sína og á þann hátt svara auk-
inni eftirspurn og kröfum sam-
félagsins um fjölbreyttari og betri
menntun.
Á kynningunni mun gestum gef-
ast kostur á að spyrja nemendur,
kennara og forsvarsmenn náms-
brauta spurninga um námsleiðirnar.
Þetta er kjörið tækifæri til að safna
upplýsingum og fræðast um há-
skólanám.
Vegna umsvifa kynningarinnar er
gott að koma undirbúinn og vita
hvern skal spyrja og að hverju.
Undirbúningi er m.a. gott að haga
þannig að skoða það námsframboð
sem er að finna á vefsíðum háskól-
anna. Einnig mælum við með að
skoða Iðuna, www.idan.is en þar er
að finna fjölbreyttar upplýsingar
um nám og störf.
Það að taka ákvörðun um að
hefja nám í háskóla er einn hlekkur
í þeirri röð ákvarðana sem þarf að
glíma við í námsvali. Næsti hlekkur
lýtur að því að ákveða hvaða náms-
leið henti best.
Námsráðgjöf
Hlutverk námsráðgjafa í skólum
landsins er m.a. að veita ráðgjöf um
námsval, aðstoð við upplýsingaleit
og leiðbeina við ákvarðanatöku.
Námsráðgjöf Háskóla Íslands
hefur um árabil veitt verðandi nem-
endum skólans sem og háskólanem-
endum aðstoð á þessu sviði. Meðan
á kynningunni stendur verða náms-
ráðgjafar HÍ við móttökuborð í and-
dyri Aðalbyggingar og munu leitast
við að svara fyrirspurnum gesta um
háskólanám og fleira.
Við hvetjum alla þá sem eru að
huga að háskólanámi að mæta á
þessa kynningu og njóta þess sem
þar verður í boði.
Góða ferð!
Hvert stefnir þú?
Arnfríður
Ólafsdóttir
Höfundar eru námsráðgjafar við
Háskóla Íslands.
Námsval
Það að taka ákvörðun
um að hefja nám í há-
skóla, segja Arnfríður
Ólafsdóttir og Jónína
Kárdal, er einn
hlekkur í þeirri röð
ákvarðana sem þarf að
glíma við í námsvali.
Jónína
Kárdal