Morgunblaðið - 05.04.2002, Blaðsíða 1

78. TBL. 90. ÁRG. FÖSTUDAGUR 5. APRÍL 2002 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 5. APRÍL 2002
SPRENGINGAR og skothvellir
kváðu við fyrir utan Fæðing-
arkirkjuna í Betlehem í gær en í
henni hafa nokkur hundruð Pal-
estínumanna leitað hælis, óbreytt-
ir borgarar, palestínskir lög-
reglumenn og nokkrir tugir
annarra vopnaðra manna. Auk
þess er í kirkjunni nokkur hópur
presta og annarra gæslumanna
hennar.
Palestínumennirnir sögðu í
símaviðtali í gær, að ísraelsku her-
mennirnir, sem sitja um kirkjuna,
hefðu sprengt upp bakdyrnar en
Ísraelar neita því. Borgarstjórinn í
Betlehem, Hanna Nasser, sagði
hins vegar í viðtali við jórdanska
sjónvarpið, að Ísraelar hefðu skot-
ið á aðrar dyr kirkjunnar og
byggjust til að ráðast til inngöngu.
Áður hafði einn kirkjuprestanna,
faðir David Jaeger, lýst yfir, að
árás á kirkjuna gæti ekki endað
með öðru en blóðbaði. Sagði hann,
að Ísraelar hefðu að vísu heitið að
ráðast ekki til inngöngu en hvorki
Palestínumenn né prestarnir
treystu orðum þeirra.
Í gær skutu Ísraelar til bana
einn starfsmann kirkjunnar, krist-
inn Palestínumann, er hann nálg-
aðist kirkjuna. Lá blóðugt lík hans
í nokkrar klukkustundir á götunni
áður en Ísraelar leyfðu, að það
væri fjarlægt. Ísraelar halda því
fram, að kristnir menn séu í gísl-
ingu Palestínumanna í kirkjunni
en ekkert þykir benda til þess.
Ísraelar hafa meinað frétta-
mönnum, sem vilja komast að því
hvað um er að vera, að nálgast
Fæðingarkirkjuna. Hefur Betle-
hem eins og aðrar borgir á Vest-
urbakkanum verið lýst hernaðar-
svæði.
Harðir bardagar geisuðu í gær í
Nablus en Ísraelar höfðu þá ráðist
inn í allar helstu borgir á Vestur-
bakkanum nema Jeríkó. Einnig
voru mjög hörð átök í flótta-
mannabúðunum í Jenin þar sem
ísraelskir hermenn fóru hús úr
húsi í leit að mönnum, sem þeir
gruna um hryðjuverk.
Fréttir um mannfall voru óljósar
en talið, að fimm Palestínumenn
hefðu verið felldir í gær og 19 í
fyrradag. Um 80 Palestínumenn
hafa fallið síðan Ísraelar réðust
inn á Vesturbakkann fyrir viku.
Ron Kitrey, einn hershöfðingja
Ísraela, sagði, að 1.100 Palest-
ínumenn hefðu verið handteknir.
Palestínumenn segjast óttast, að
Ísraelar muni ráðast inn á Gaza-
svæðið þegar þeir hafi lagt undir
sig allan Vesturbakkann. Til-
kynntu talsmenn helstu vopna-
sveitanna meðal þeirra, að þær
væru að leggja á ráðin um sameig-
inlega vörn ef til þess kæmi.
Á myndinni er ísraelskur foringi
í Betlehem að stugga burt frétta-
mönnum, sem vildu komast að
Fæðingarkirkjunni.
Reuters
Óttast
blóðbað í
Fæðing-
arkirkj-
unni
SÆNSK tunga er á undanhaldi
í sænskum háskólum og innan
sumra fyrirtækja og við því
verður að bregðast. Efla verður
sænskuna eftir fremsta megni,
meðal annars með setningu
sérstakra laga þar að lútandi.
Kemur þetta fram í áliti einnar
nefndar sænska þingsins en
hún hefur að undanförnu fjallað
um stöðu tungunnar og vaxandi
ásælni enskunnar.
Åke Gustavsson, formaður
nefndarinnar, segir, að á sum-
um sviðum háskólanáms hafi
enskan bolað sænskunni næst-
um alveg í burt og hann telur
nauðsynlegt að kveða á um það
með lögum, að í öllum greinum
skuli kennt á sænsku auk ensk-
unnar ef um það er að ræða.
Sagði frá þessu í Svenska
Dagbladet fyrr í vikunni.
Að hverfa á sumum sviðum
Ekki eru samt allir sammála
því, að þróuninni verði snúið við
með lögum, til dæmis ekki Lars
Melin, dósent í sænsku við há-
skólann í Stokkhólmi. Hann
segir þó engan vafa leika á, að
sænskan sé að hverfa á sumum
sviðum. Nefnir hann sem
dæmi, að í líftækni og náttúru-
vísindum fyrirfinnist hún varla
lengur. Eigi það ekki bara við
um sænskuna, heldur mörg
önnur tungumál, sem séu að
gefast upp fyrir enskunni.
Hingað til hefur verið litið á
það sem sjálfsagðan hlut, að
sænskan sé opinbert mál í Sví-
þjóð en þingnefndin vill taka af
öll tvímæli um það með lögum.
Búist er við, að þau verði sett
fyrir júnílok á næsta ári.
Vilja lög
til verndar
sænskunni
GEORGE W. Bush, forseti Banda-
ríkjanna, skoraði í gær á Ísraela að
flytja her sinn burt af heimastjórn-
arsvæðum Palestínumanna en sak-
aði jafnframt Yasser Arafat um að
hafa „svikið þjóð sína“ með því að
hafa ekki stöðvað sjálfsmorðsárás-
irnar. „Við getum ekki lengur horft
upp á þetta ofbeldi. Því verður að
linna,“ sagði Bush og tilkynnti, að
Colin Powell utanríkisráðherra færi
til Mið-Austurlanda í næstu viku.
Ræðu Bush var fagnað víða um
heim í gær en Ísraelar segjast
munu halda hernaðinum áfram þar
til samið verði um vopnahlé.
Bush sagði í ræðu sinni, að
Bandaríkjastjórn viðurkenndi rétt
Ísraela til að verja sig fyrir hryðju-
verkamönnum en til að greiða fyrir
friði yrðu þeir að hætta innrásum
inn á palestínsku heimastjórnar-
svæðin og hefja brottflutning hers-
ins frá þeim borgum, sem hann
hefði lagt undir sig.
Bush gagnrýndi Arafat harðlega
og sagði, að hann gæti sjálfum sér
um kennt hvernig komið væri með
því að hafa ekki komið í veg fyrir
mannskæðar sjálfsmorðsárásir.
„Hann nýtti ekki tækifærin og sveik
með því vonir síns eigin fólks,“ sagði
Bush. Krafðist hann þess, að Arafat
lýsti yfir stuðningi við vopnahlé og
tæki aftur upp samstarf við Ísraela í
öryggismálum. „Ég vænti meiri og
betri forystu, meiri árangurs.“
Palestínumönnum verði
hlíft við niðurlægingu
Í ræðunni skoraði Bush á Ísraela
að sýna Palestínumönnum, sem
væru og yrðu áfram nágrannar
þeirra, meiri virðingu.
„Ísraelar eiga að sýna af sér
mannúð og hlífa saklausum Palest-
ínumönnum við daglegri niðurlæg-
ingu.“
Bush lýsti yfir, að í samræmi við
Mitchell-áætlunina yrðu Ísraelar að
hætta að koma upp gyðingabyggð-
um á palestínsku landi. Hersetunni
yrði að ljúka með því að Ísraelar
drægju her sinn inn fyrir sín við-
urkenndu landamæri í samræmi við
ályktanir Sameinuðu þjóðanna nr.
242 og 338. Á þeim grunni gætu þeir
síðan samið frið við Líbani og Sýr-
lendinga.
Bush skoraði á arabaríkin að
koma þeim boðum til skila, að
hryðjuverk og sjálfsmorðsárásir
væru vísasti vegurinn til að gera
vonina um sjálfstætt ríki Palestínu-
manna að engu. Varaði hann jafn-
framt ríki á borð við Sýrland og Ír-
an við að kynda undir ófriðnum.
Ræða Bush þykir veruleg stefnu-
breyting því fyrir fáum dögum varði
hann árás Ísraelshers á höfuðstöðv-
ar Arafats. Gagnrýni á stefnu hans
hefur hins vegar farið mjög vax-
andi, jafnt heimafyrir sem erlendis.
Yfirlýsingum
Bush fagnað
Ræðu Bush hefur verið fagnað
víða og líka meðal sumra Palestínu-
manna þótt þeir mótmæli ummæl-
um hans um Arafat. Romano Prodi,
forseti framkvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins, ESB, hét Bush í
gær fullum stuðningi við hugsanleg-
ar friðarumleitanir og Hubert
Vedrine, utanríkisráðherra Frakk-
lands, sagði ræðuna marka „tíma-
mót“.
Ísraelar ákváðu í gær að leyfa
Anthony Zinni, sendimanni Banda-
ríkjastjórnar, að hitta Arafat en í
yfirlýsingu frá skrifstofu Sharons
sagði, að þrátt fyrir áskoranir Bush
yrði hernaðinum haldið áfram þar
til um vopnahlé hefði samist.
Bush skorar á Ísraela að
draga herliðið til baka
Washington. AP, AFP.
Gagnrýndi Arafat harðlega en sagði
að hersetu Ísraela yrði að linna

Fjölskyldum umbunað/23