Morgunblaðið - 05.04.2002, Qupperneq 33

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. APRÍL 2002 33
LIBERA 20
mjaðmasokkabuxur
með glærum tám.
Þegar mikið
stendur til.
Kynning
í dag kl. 13-17
í Lyf og heilsu, Firði og
Mosfellsbæ.
20% afsláttur
af öllum
vörum.
sokkar, sokkabuxur, undirföt
oroblu@islensk-erlenda.is
Firði og Mosfellsbæ
ORKUVEITA
Reykjavíkur og Lands-
virkjun eru tvö öflug-
ustu orkufyrirtæki
landsins. Báðum þess-
um fyrirtækjum er vel
stjórnað og fjárhagsleg
staða þeirra er traust.
Sá er þó munurinn, að
Landsvirkjun er miklu
skuldsettara fyrirtæki
er Orkuveitan. Þannig
myndi það taka Lands-
virkjun 17 ár að greiða
upp núverandi skuldir,
ef fyrirtækið hætti
frekari fjárfestingum.
Það tæki Orkuveituna
hins vegna aðeins 5 ár að greiða sín-
ar skuldir.
Ástæða er til þess að benda á þetta
í tilefni stóryrða Vilhjálms Þ. Vil-
hjálmssonar, borgarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins, um skuldasöfnun
Orkuveitu Reykjavíkur, en þessi
borgarfulltrúi situr bæði í stjórn
Landsvirkjunar og Orkuveitunnar.
Raunar hefur Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson beitt sér fyrir því, að
Landsvirkjun yki skuldir fyrirtæk-
isins enn frekar – eða um 100 millj-
arða króna vegna Kárahnjúkavirkj-
unar. Með því færu
skuldir Landsvirkjun-
ar úr tæpum 94,4 millj-
örðum króna í 200
milljarða króna.
Skuldir Orkuveitu
Reykjavíkur eru um 20
milljarðar króna. Það
má því segja, að haf og
himinn sé á milli skulda
Landsvirkjunar og
Orkuveitunnar.
Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson, borgar-
fulltrúi, skuldar lesend-
um Morgunblaðsins
skýringar á því hvers
vegna hann sér ofsjón-
um yfir skuldastöðu Orkuveitunnar
meðan hann beitir sér fyrir marg-
faldri skuldasöfnun Landsvirkjunar.
Ég vil taka það fram, að ég styð
stjórn Landsvirkjunar heilshugar
vegna þeirra framkvæmda, sem fyr-
irtækið hefur beitt sér fyrir á liðnum
árum og framundan eru. Fjárfest-
ingar af þeirri stærðargráðu, sem
Landsvirkjun stendur fyrir, kalla á
lántökur, en þær eru arðbærar og
stuðla að auknum hagvexti. Sjálfur
sat ég í stjórn Landsvirkjunar 1991-
1995. Á undan mér sat sem fulltrúi
Reykjavíkurborgar í stjórninni m.a.
Davíð Oddsson, sem mér vitanlega
gerði aldrei ágreining um lántökur
Landsvirkjunar.
Hvorki Davíð Oddsson né Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálmsson mega rugl-
ast í ríminu, þó að kosningar séu í
vændum. Þvert á móti eiga þeir að
lyfta sér upp úr dægurþrasinu og
reyna að skilja hismið frá kjarnan-
um.
Þess má að lokum geta, að heildar-
eignir veitufyrirtækjanna í Reykja-
vík voru 30 milljarðar króna um ára-
mótin 1993-1994, en eru nú um 60
milljarðar króna.
Skuldir Landsvirkjunar og
Orkuveitu Reykjavíkur
Alfreð Þorsteinsson
Lántökur
Það tæki Orkuveituna,
segir Alfreð Þorsteins-
son, aðeins 5 ár að
greiða sínar skuldir.
Höfundur er borgarfulltrúi og
stjórnarformaður Orkuveitu
Reykjavíkur.
BREYTTAR reglur
sem tekjutengja bif-
reiðastyrki almanna-
trygginga fyrir fatlaða
gerðu það að verkum
að menntaskólakennari
bundinn hjólastól
neyddist til segja upp
störfum og fara á
tryggingabætur.
Nokkrir fatlaðir ein-
staklingar í sömu stöðu
og hann íhuga uppsögn
og jafnvel hjónaskilnað
þar sem tekjur þeirra
eða maka þeirra koma í
veg fyrir að þeir fái
bílastyrk, en án bílsins
geta þeir ekki unnið og
vinnutekjurnar duga ekki fyrir sér-
útbúnum bíl.
Bifreiðin er hjálpartæki
Þetta kom fram á málþingi um
endurhæfingu á degi endurhæfingar
15. mars sl. í máli Jóns Sigurðssonar
líffræðings og menntaskólakennara,
sem bundinn hefur verið hjólastól í
25 ár. Hann fjallaði m.a. um mikil-
vægi bíls fyrir fatlaða í hans stöðu,
hjálpartækis sem hann gæti síst ver-
ið án.
Þar til fyrir þremur árum gat hann
fengið styrk fyrir 40% af kaupverði
fjölnotabíls með lyftu. Þá var reglum
breytt og styrkirnir tekjutengdir
þannig að fatlaður maður með yfir 2
milljónir í árstekjur, eins og mennta-
skólakennari, fær ekki styrkinn.
Jón sagði á málþinginu að það
væri óneitanlega hörð ákvörðun að
segja upp kennarastarfinu sl. haust
og fara eingöngu á bætur almanna-
trygginga, svo að hann
væri undir viðmiðunar-
mörkum Trygginga-
stofnunar um styrk til
bifreiðakaupa. „Á
kennaralaununum hef
ég ekki efni á að vera á
bíl eins og ég á nú,
þyrfti að fá minni bíl,
burðast með og draga
stólinn inn í hann og
eiga á hættu að fá verki
eins og ég hafði áður og
þurfa að fara í nudd og
sjúkraþjálfun, eða
halda í bílastyrkinn.“
Fyrir hann voru
tveir kostir í stöðunni; –
að halda vinnu og mun
hærri launum en bætur almanna-
trygginga eru, en missa heilsuna á að
troðast með hjólastól í fólksbíl, eða
fara á tryggingabætur og fá bíl við
hæfi. Það er ljóst að fatlaðir í hans
stöðu eru í algjörri gildru.
Í máli Jóns kom einnig fram að
hjólastólarnir sem Tryggingastofn-
un útvegar eru helmingi þyngri en
hjólastólarnir sem sambærilegar
stofnanir á Norðurlöndum útvega
fötluðum þar. Það væri íþyngjandi
og slítandi fyrir fatlaða að burðast
með 14 kílóa hjólastóla í stað 7 kílóa
inn og út úr bíl þegar mátturinn er
takmarkaður.
Vinnur gegn velferð
Bílastyrksreglurnar eins og þær
eru nú hrekja fatlaða af vinnumark-
aði og á tryggingagreiðslur. Þær
geta verið vinnuletjandi eins og
dæmi Jóns sýnir og hvetja auk þess
til hjónaskilnaða. Það er alvarlegt
þegar stuðningskerfið er farið að
vinna gegn lífsgæðum þeirra sem
það á að styðja.
Þannig má kerfið alls ekki virka,
það er óhagstætt fyrir alla, bæði fyr-
ir hinn fatlaða og skattgreiðendur
sem halda uppi velferðarþjónust-
unni. Það verður að endurskoða regl-
urnar um bifreiðakaupastyrkina og
breyta reglum í ljósi þessara alvar-
legu afleiðinga þeirra og þeirrar
gildru sem þær setja mikið fatlað
fólk á vinnumarkaði í.
Fatlaðir flæmdir
af vinnumarkaði
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
Höfundur er alþingismaður.
Fatlaðir
Bílastyrksreglurnar
verður að endurskoða,
segir Ásta R.
Jóhannesdóttir, í ljósi
þessara alvarlegu
afleiðinga þeirra.
Á SKÍRDAG voru
haldnir stórtónleikar í
Íþróttahöllinni á Akur-
eyri. Þar urðum við
áhorfendur vitni að því
hversu öflugt norð-
lenskt tónlistarlíf raun-
verulega er. Barna- og
unglingakór Akureyr-
arkirkju, Karlakórinn
Heimir, Álftagerðis-
bræður með Óskar
Pétursson í farar-
broddi og Diddú sungu
af hreinni snilld og
undir lék norðlensk
sinfóníuhljómsveit og
stóð sig ekki síður vel.
Frábær skemmtun og ég þakka fyrir
mig.
Það fer þó ekki hjá því að þegar
boðið er upp á jafn vandaða söng-
skemmtun og þessa þá hugsi Akur-
eyringar um þær aðstæður sem
norðlensku listafólki eru búnar.
Ekki laust við að manni gremjist að
sá mikli metnaður og dugnaður sem í
svo glæsilegum tón-
leikum býr skuli ekki
eiga sér fastan sama-
stað í bænum. Það
myndi auðvelda allt
tónleikahald og án efa
fjölga stórviðburðum
sem þessum – sem get-
ur einnig verið stór-
hagsmunamál fyrir
ferða- og afþreyingar-
þjónustu á Akureyri.
Vissulega er Íþrótta-
höllin ágætt hús en að-
stæður þar til tónlistar-
flutnings eru ekki sem
skyldi eins og hljóm-
burðurinn á tónleikun-
um bar skýrt vitni um. Samkvæmt
samningi Akureyrarbæjar og
menntamálaráðuneytisins átti að
liggja fyrir niðurstaða um hlutdeild
ríkissjóðs í byggingu og rekstri
Menningarhúss á árinu 2000. Eftir
því sem næst verður komist liggur
engin niðurstaða fyrir í því efni. Í
menningarhúsinu er m.a. gert ráð
fyrir stórum tónleikasal. Á þeim
tíma sem liðinn er hefur nokkur und-
irbúningsvinna farið fram en allt of
hægt hefur miðað og ríkið hefur ekki
verið tilbúið til að skuldbinda sig
endanlega til þátttöku í þessu verk-
efni. Við Akureyringar þurfum að fá
svör um það hvort þetta verkefni sé
raunverulega ennþá á dagskrá af
hálfu ríkisvaldsins og hvenær ríkið
treysti sér til þess að ráðast í verk-
efnið.
Menningarhús á Akureyri myndi
gjörbreyta aðstöðu akureyrskra
listamanna til æfinga og flutnings,
skapa þeim aðstæður sem þeir eiga
skilið.
Áminning um
menningarhús
Hermann Tómasson
Menningarhús
Vissulega er Íþrótta-
höllin ágætt hús, segir
Hermann Tómasson,
en aðstæður þar til
tónlistarflutnings
eru ekki sem skyldi.
Höfundur er framhaldsskólakennari
á Akureyri og skipar 2. sæti á lista
Samfylkingarinnar á Akureyri.
OFT MÁ lesa sögur í
fjölmiðlum af fólki sem
kerfið hefur algerlega
brugðist. Ég er sjúk-
lingur með geðhvörf og
umgengst töluvert af
fólki sem er veikt og
kerfið hefur leikið illa,
þótt það eigi ekki við í
mínu tilviki.
Það sem fólk með
geðræna sjúkdóma
þarf að ganga í gegnum
er lýginni líkast, í sum-
um tilfellum margra
ára vonlaus barátta
fyrir mannréttindum.
Dæmi 1: Fimmtug
kona, vinnuþjarkur alla
sína tíð. Í hana er fleygt 50.000 kr. á
mánuði. Dæmi 2: Ung einstæð veik
tveggja barna móðir. Hún hefur beð-
ið í kerfinu í eitt og hálft ár eftir að-
stoð en ekkert gerist. Ég skammast
mín fyrir hönd þjóðarinnar.
Á ári hverju fara 30 milljarðar í
„geðbatteríið“ sem er skammarlegt,
sérstaklega þar sem við flest komum
aftur og aftur og ekkert er gert til að
koma í veg fyrir það af
hálfu hins opinbera!
Einmitt núna er ég
að horfa upp á vinkonu
mína, sem búsett er úti
á landi, hætta sinni
lyfjatöku. Hvar endar
þetta hjá henni? Inni á
geðdeild aftur. Þetta á
ekki að þurfa að gerast.
Aukin meðferðarúr-
ræði eru okkur geð-
sjúkum lífsnauðsynleg.
Það má með sanni
segja að krabbameins-
sjúklingur sé um-
kringdur sinni fjöl-
skyldu, sem sækir
hann fylktu liði þegar
að útskrift kemur. Geðsjúklingur
tekur leigubíl heim einn, ef hann hef-
ur þá efni á því. Hvað bíður hans?
Oft ekkert.
Hér er ég ekki að setja út á starfs-
fólk geðdeilda eða endurhæfinga-
deilda sem flest allt er yndislegt. Ég
er einungis að velta fyrir mér fram-
haldinu. Því miður gerast hræðilegir
hlutir og fólk kemur aftur og aftur.
Að sjálfsögðu eru mörg dæmi þess,
eins og í mínu tilfelli, að fólk rífur sig
upp úr einangruninni og leitar að
styrk og stuðningi á réttum stöðum,
eins og t.d. Geðhjálp.
Staðreyndin er einfaldlega sú að
þú verður að hjálpa þér sjálfur, það
gerir enginn annar. En vonina og
styrkinn til sjálfshjálpar færðu hjá
t.d. Geðhjálp og klúbbnum Geysi.
Ég vona að sem flestir sem eru
einir þarna úti í þjóðfélaginu rífi sig
upp og heimsæki Geðhjálp eða
Geysi, því þar erum við öll jafningj-
ar. Megi landsmenn allir njóta góðr-
ar geðheilsu.
Stöndum saman
Charlotta María
Guðmundsdóttir
Kerfið
Við flest komum aftur
og aftur, segir
Charlotta María
Guðmundsdóttir, og
ekkert er gert til að
koma í veg fyrir það.
Höfundur er sjúklingur með
geðhvörf.