Morgunblaðið - 25.04.2002, Qupperneq 55

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. APRÍL 2002 55
Í NÓVEMBER á sl.
ári sendi Nautgripa-
ræktarfélag Íslands
umsókn til landbúnað-
arráðherra um að fá
að flytja inn erfðaefni
frá Noregi, til að kyn-
bæta íslenska kúa-
stofninn. Ráðherra
hefur nú fellt úrskurð
sinn og er hann nei-
kvæður. Beitir ráð-
herra m.a. fyrir sig
12. gr. laga nr. 54/
1990, segir að ekki sé
vitað hvernig kynin
blandast og heldur
ekki hvort blöndun-
inni fylgi burðarerfið-
leikar og skapgallar. Nú er það
svo, að í Færeyjum er til nokkur
fjöldi blendingsgripa af þeim kynj-
um sem hér um ræðir. Ættu því að
vera hæg heimatökin að fá upplýs-
ingar um það, hjá frændum vorum
þarlendum, hvort blönduninni hafi
fylgt neikvæð hliðaráhrif. Einnig
er erfitt að fá niðurstöðu um
hvernig kynin blandast, þar sem
mögulegur fjöldi arfgerða blend-
ingsgripa er því sem næst óend-
anlegur. Vil ég því hvetja hátt-
virtan landbúnaðarráðherra til að
endurskoða þessa ákvörðun sína.
I
Tilgangur þess að flytja inn
erfðaefni frá útlöndum er sá að
gera framleiðslu á mjólk og nauta-
kjöti hagkvæmari og þar með sam-
keppnishæfari. Á undanförnum
áratug hafa framlög hins opinbera
til landbúnaðar lækkað um 50%,
sem hlutfall af útgjöldum ríkis-
sjóðs (voru 9%, eru nú 4,5%) og
fyrirséð er, að þetta hlutfall mun
halda áfram að lækka. Einnig mun
samkeppni innlendrar
framleiðslu við er-
lenda aukast á kom-
andi árum. Það er
augljóst að við þessu
þarf að bregðast, því
er fullkomlega eðlilegt
að bændur skoði aðr-
ar leiðir til kynbóta á
búfjárstofnum sínum
en farnar eru í dag,
þe. ræktun á „lokuð-
um“ stofni. Það er
einu sinni svo, að öfl-
ugri kynbætur búfjár
eru aðalforsendur
nauðsynlegrar fram-
leiðniaukningar í
mjólkur- og kjötfram-
leiðslu. Í Danmörku t.a.m. halda
forsvarsmenn kúabænda því fram,
að framleiðniaukning verði að vera
a.m.k. 4–5% árlega til að greinin
haldi velli og að afkoma bænda sé
ásættanleg. Er talið að kynbætur
gripanna skili nærri helmingi
þeirrar aukningar.
II
Hér á landi er staðan sú, að
þrjár greinar búfjárframleiðslunn-
ar, svína-, alifugla- og loðdýra-
rækt, byggja tilveru sína á því að
flytja inn erfðaefni til kynbóta
reglulega. Nautgriparæktin hefur
einnig gert það í litlum mæli, hing-
að til lands hafa verið flutt inn 3
kyn til kjötframleiðslu, Galloway
(fyrst 1933 og aftur 1974), Aber-
deen Angus og Limousine (1994).
Þess má geta að heilbrigðiskröfur
sem gerðar eru til þessa innflutn-
ings, eru sennilega þær ströngustu
í heiminum. Hin öra endurnýjunar-
þörf kúastofnsins gerir það hins
vegar að verkum, að ekki er hægt
að nota þessi kyn til blendings-
ræktar nema í mjög takmörkuðum
mæli. Reynslan af notkun þeirra er
hins vegar góð.
III
Nú hefur nokkur hluti kúa-
bænda hug á að bæta mjólkurkúa-
stofninn með því að sækja erfða-
efni til Skandinavíu. Ástæða þess
er, að þar er lögð rík áhersla á að
kynbæta mjólkurkýrnar m.t.t.
hreysti og endingar, auk afurða-
semi. Smæð íslenska kúastofnsins
gerir það að verkum, að kynbætur
fyrrnefndu eiginleikanna tveggja
verða ætíð mjög hægfara, erfða-
framfarir verða ekki nema brot af
því sem gerist á Norðurlöndunum.
Það er ástæða til að taka enn og
aftur fram, að við innflutning
erfðaefnisins verður farið eftir
ströngustu heilbrigðiskröfum sem
gerðar eru. Rík áhersla verður
lögð á að velja erfðaefni úr gripum
sem gefa af sér hraust, ending-
argóð og afurðasöm afkvæmi, til
hagsbóta fyrir bændur og neyt-
endur hér á landi.
„Segð’ ekki nei …“
Baldur Helgi
Benjamínsson
Erfðaefni
Tilgangur þess að
flytja inn erfðaefni frá
útlöndum, segir Baldur
Helgi Benjamínsson,
er sá að gera fram-
leiðslu á mjólk og nauta-
kjöti hagkvæmari.
Höfundur stundar framhaldsnám í
nautgriparækt í Danmörku.