Morgunblaðið - 28.05.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 28. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Íslenska söguþingið
Innýn í stöðu
sagnfræðinnar
ÞESSA dagana er íundirbúningi ís-lenskt söguþing.
Guðmundur Jónsson er
forstöðumaður Sagnfræði-
stofnunar Háskóla Íslands
og svaraði hann nokkrum
spurningum sem Morgun-
blaðið lagði fyrir hann.
– Hver heldur þingið,
hvar og hvenær?
„Íslenska söguþingið er
haldið á vegum Sagnfræði-
stofnunar Háskóla Ís-
lands, Sagnfræðingafélags
Íslands og Sögufélags.
Þingið stendur yfir dag-
anna 30. maí til 1. júní og
fer fram í Odda í Háskóla
Íslands. Setningarathöfnin
verður í Ráðhúsi Reykja-
víkur.“
– Hvernig fer söguþing-
ið fram?
„Þingið hefst á fimmtudaginn
kemur klukkan 14.30 með veg-
legri þingsetningarathöfn þar sem
flutt verða ávörp og tónlist og í
lokin verða pallborðsumræður um
breytingar í sagnfræði í heiminum
á undanförnum árum. Í umræðun-
um taka þátt erlendir gestir
þingsins, en þau eru Jurgen
Kocka, prófessor við Freie Uni-
versitat í Berlín og forseti Al-
þjóðasamtaka sagnfræðinga, Sue
Bennett sem starfar að námskrár-
fræðum í Bretlandi, og Knut
Kjeldstadli, prófessor við Osló-
arháskóla. Á föstudag og laugar-
dag er sjálf fræðilega dagskrá
þingsins og stendur hún frá klukk-
an 9 til 5 báða dagana. Dagskráin
skiptist í 22 málstofur með tæp-
lega 90 erindum um hin fjölbreyti-
legustu efni og verða þrjár til fjór-
ar málstofur í gangi samtímis
allan tímann. Auk þess verður
boðið upp á ýmislegt bæði til fróð-
leiks og skemmtunar. Á vegg-
spjöldum verða kynntar rann-
sóknir og bókaforlög munu kynna
bækur sínar. Á föstudagskvöld
verður móttaka í Þjóðmenningar-
húsinu og í lokin verður „söguleg“
þingveisla.“
Hver er tilurð þessa þings og
tilgangur þess?
„Söguþing er einn stærsti við-
burðurinn í íslenskri sagnfræði.
Við búumst við um 250 manns og
þar á meðal er dálítill hópur frá út-
löndum. Þetta er annað þing sinn-
ar tegundar en fyrsta íslenska
söguþingið var haldið 1997 og
tókst afar vel. Tilgangur Sögu-
þings núna eins og þá er að leiða
saman sagnfræðinga og áhuga-
menn um íslenska sögu til að
kynna og ræða um nýjar rann-
sóknir og það sem efst er á baugi
innan sagnfræðinnar. Þingið er
kjörinn vettvangur til að fá yfir-
sýn yfir það helsta sem er að ger-
ast í sagnfræði.“
– Hverjar verða helstu áhersl-
urnar á þinginu?
„Viðfangsefnin eru valin úr
framkomnum tillögum fræði-
manna og kennir þar margra
grasa, allt frá sjálfsmynd Íslend-
inga fyrr og nú til
þorskastríða. Meðal
annarra efna má nefna
heilbrigðissögu, bók-
sögu, landshagi á 17. og
18. öld, tvær málstofur
um kristnisögu og aðrar tvær um
heimildir og útgáfu þeirra.
Stærstu málstofurnar fjalla um
ritmenningu, lestur og samfélag
1830–1930, hnignunarkenninguna
í sögu Íslendinga og kvenleika og
karlmennsku í íslenskri sam-
félagsþróun. Þá eru tvær málstof-
ur um sögukennslu og er önnur
þeirra í umsjón Sue Bennett.
Knut Kjeldstadli verður með mál-
stofu um samaburðaraðferð í
sagnfræðirannsóknum og Jurgen
Kocka flytur minningarfyrirlestur
sem kenndur er við sjálfstæðis-
hetjuna Jón Sigurðsson. Fyrir-
lesturinn fjallar um rannsóknir á
sögu vinnumenningar á Vestur-
löndum.
Talsverð áhersla er lögð á þver-
faglega nálgun í mörgum málstof-
um. Til dæmis má nefna að í mál-
stofu um vísindi og tæknisögu á
20. öld eru eðlisfræðingar og vís-
indasagnfræðingar, í málstofu um
sögusýningar á söfnum eru þjóð-
fræðingar og safnafólk og í mál-
stofu um hnignunarkenninguna
eru náttúrufræðingar og sagn-
fræðingar.“
– Hverjir eiga erindi á sögu-
þingið?
„Söguþingið er opið öllum og
mæta á það áhugamenn um ís-
lenska sögu og fræðimenn úr öðr-
um greinum auk sagnfræðinga.
Við leggjum áherslu á að sögu-
þingið er ekki aðeins fyrir sér-
fræðinga. Mörg viðfangsefnanna
hafa skírskotun og snerta sum
þeirra málefni líðandi stundar.
Það er enn hægt að skrá sig og
geta menn snúið sér til Sverris
Jakobssonar í Nýja Garði eða
skráð sig á heimasíðu þingsins,
www.hi.is/southing2002/. Eftir há-
degi á laugardeginum er dagskrá-
in opin og geta menn mætt án þess
að hafa skráð sig á ráðstefnuna.“
– Hvað á svona þing að skilja
eftir sig?
„Ég held að íslenska
söguþingið veiti ein-
staklega góðan þver-
skurð af því sem sagn-
fræðingar eru að fást
við. Þeir sem sækja svona þing fá
á tveimur dögum gott yfirlit yfir
stöðu rannsókna, innsýn í strauma
og stefnur í sagnfræðinni almennt
og komast inn í málefnalega gagn-
rýni um hin ýmsu efni. Söguþing
er eins og orkubú fyrir sagnfræð-
inga sem knýr þá áfram og hvetur
þá til dáða. Öll erindi ráðstefnunn-
ar verða síðan gefin út í sérstöku
riti síðar á árinu.“
Guðmundur Jónsson
 Guðmundur Jónsson er fædd-
ur í Reykjavík 1955. Cand. mag í
sagnfræði við Háskóla Íslands
1983 og doktorspróf í hagsögu
við London School of Economics
and Political Science 1992. Kenn-
ari við MS og MR 1978–87, v/
rannsóknir og útgáfustörf hjá
Hagstofunni 1992–95 og rann-
sóknir og kennslu við HÍ 1995–
98. Lektor í sagnfræði 1998 og
dósent árið 2000. Forstöðumaður
Sagnfræðistofnunar HÍ og rit-
stjóri Sögu, tímarits Sögufélags
frá 1995. Maki er Sæunn Kjart-
ansdóttir sálgreinir og eiga þau
tvö börn.
Frá þorska-
stríðum til
sjálfsmyndar
Listflug hins nýja Harry Potters D-listans nægði ekki til að koma Bjössa í Borg.
VIÐRÆÐUR standa yfir milli
Landsvirkjunnar, Orkuveitu
Reykjavíkur og Hitaveitu Suður-
nesja um að koma að orkuöflun ef
verður af stækkun álvera Norður-
áls á Grundartanga. Í Morgun-
blaðinu á laugardag kom fram að
Landsvirkjun getur ekki annað
orkuþörf vegna stækkunaráforma
bæði Norðuráls og ISAL að sögn
forstjóra Landsvirkjunar.
Virkjun á Hellisheiði gæti haf-
ið raforkuframleiðslu 2005
„Við erum með virkjun á Hellis-
heiði í undirbúningi sem við eigum
von á að verði 120 megavött þegar
upp er staðið,“ segir Guðmundur
Þóroddsson, forstjóri Orkuveitu
Reykjavíkur. „Þá eigum við hugs-
anlega um 30 megavött óvirkjuð á
Nesjavöllum. Hversu mikla orku
við erum tilbúin að setja í stóriðju
hefur hins vegar ekki verði rætt.“
Árið 2005 er fyrst möguleiki að
byrja að framleiða rafmagn á
Hellisheiði að sögn Guðmundar.
„Það er vitanlega mjög gott fyrir
virkjanir að byrja á að selja stóran
hluta af orku sinni í fyrsta áfanga.
Núna er fyrirhugað að virkjunin á
Hellisheiði verði 40 megavött raf-
magns og 10 MW í varma í fyrsta
áfanga, svo við munum ekki fara í
einu skrefi að 120 megavöttum. En
við erum fyrst og fremst að fara af
stað á Hellisheiði með hitaveitu til
að tryggja aukið magn af heitu
vatni fyrir árið 2007. Það er meira
markaðurinn sem mun ráða því
hvað raforkuframleiðslan verður
stór hluti.“
Júlíus Jónsson, forstjóri Hita-
veitu Suðurnesja hf., segir að hugs-
anlega gæti HS boðið 70 megavött
til stóriðju, en engar ákvarðanir
hafa verið teknar um til hverra sú
orka færi.
Hitaveita Suðurnesja gæti
boðið 70 megavött árið 2005
„Þau gætu að hluta eða ein-
hverju leyti farið til Norðuráls. Við
teljum okkur geta framleitt 70
megavött á Reykjanesi árið 2005,
með virkjun skammt frá Reykja-
nesvita við Saltverksmiðjuna ef
samningar um stækkun álveranna
verða gerðir fljótlega. Ef Lands-
virkjun mun hafa nægilegt raf-
magn fyrir Norðurál gæti ISAL
hugsanlega fengið það rafmagn
sem við getum boðið.“
Orkuveita Reykjavíkur og Hitaveita Suðurnesja hf.
Gætu komið að raf-
orkuöflun álveranna