Morgunblaðið - 28.05.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 28. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞRÁTT fyrir staðbundnar fylgis-
sveiflur í sveitarstjórnakosningunum
sl. laugardag verður ekki séð að mikl-
ar breytingar hafi orðið á styrkleika-
hlutföllum stjórnmálaflokkanna á
landsvísu. Ríkisstjórnarflokkarnir
halda sínu nokkurn veginn á heildina
litið, sem verður að teljast nokkuð
góður árangur eftir langa stjórnar-
setu. Samfylkingin kemur hins vegar
mun betur út en hinir stjórnarand-
stöðuflokkarnir. Vinstri grænir
hljóta að hafa orðið fyrir vonbrigðum
með sinn árangur, en það má teljast
nokkurt afrek hjá Frjálslynda
flokknum og óháðum bandamönnum
hans að fá menn kjörna í tveimur
sveitarfélögum.
Allur samanburður milli kosning-
anna nú og fyrir fjórum árum er tals-
vert snúinn, því að framboðsmynztrið
er allbreytilegt. Þannig eru Fram-
sóknarmenn sums staðar með í sam-
eiginlegum framboðum og annars
staðar ekki, víða þar sem vinstrimenn
voru sameinaðir fyrir fjórum árum
bjóða vinstri grænir og samfylking
nú fram sitt í hvoru lagi o.s.frv. Ekki
liggja fyrir tölur um heildarkjörsókn
á landinu öllu og því er ekki hægt að
reikna út með vissu hlutfall atkvæða
greiddra framboðslistum flokkanna
af öllum greiddum atkvæðum á land-
inu, eins og stundum hefur verið gert.
Það verður því að fara þá leið að bera
saman það hlutfall, sem hver flokkur
fær að meðaltali í þeim sveitarfélög-
um, þar sem hann býður fram, nú og
fyrir fjórum árum. Þetta er enginn al-
gildur vitnisburður um frammistöðu
flokkanna en gefur þó nokkra vís-
bendingu um stöðu þeirra.
Sjálfstæðisflokkur
með nánast óbreytt fylgi
Eini flokkurinn, sem fær skýra vís-
bendingu um styrk sinn á landsvísu,
er Sjálfstæðisflokkurinn enda býður
hann fram í öllum stærri sveitar-
félögum. Fyrir fjórum árum fengu
sjálfstæðismenn 41,35% atkvæða í
þeim sveitarfélögum, þar sem þeir
buðu fram lista. Í ár er þetta hlutfall
40,7% og bendir til að flokkurinn
haldi nokkurn veginn stöðu sinni,
þrátt fyrir verulegt fylgistap í
Reykjavík. Þetta er sömuleiðis ná-
kvæmlega sama fylgi og flokkurinn
fékk í síðustu alþingiskosningum. Úr-
slitin verða að teljast góð útkoma eft-
ir langa setu Sjálfstæðisflokksins í
ríkisstjórn. Kjósendur virðast ekki á
heildina litið talið sig hafa ástæðu til
að refsa honum eftir ellefu ár við
stjórnvöl þjóðarskútunnar.
Fyrir kosningarnar 1998 hafði
Sjálfstæðisflokkurinn hreinan meiri-
hluta í tíu sveitarfélögum og hélt hon-
um þá í öllum tilvikum. Nú fellur hins
vegar meirihluti Sjálfstæðismanna í
Vestmannaeyjum, Hveragerði og
Ölfusi, á Seyðisfirði og Ólafsfirði. Á
móti vinnur flokkurinn mikinn sigur í
Reykjanesbæ og fær hreinan meiri-
hluta og endurheimtir sömuleiðis
meirihluta sinn í Mosfellsbæ. Meiri-
hlutinn í Bolungarvík breyttist í ná-
kvæmlega helming atkvæða, en sjálf-
stæðismenn unnu hlutkesti og halda
meirihluta í bæjarstjórninni.
Vinstri sigur í Reykjavík hættur
að vera „undantekning“
Á heildina litið getur Sjálfstæðis-
flokkurinn nokkuð vel við unað, en
auðvitað hljóta úrslitin í Reykjavík að
vera flokknum mikil vonbrigði. Það
er engin leið að halda áfram að af-
greiða sigur vinstri aflanna í borgar-
stjórnarkosningum sem „undantekn-
ingu“ frá þeirri reglu að
Sjálfstæðisflokkurinn stýri borginni,
eins og hann gerði frá 1930 til 1994 að
frátöldum árunum 1978–1982. Glund-
roðakenningin, sem varð til á þessu
síðastnefnda árabili og kom síðan að
góðum notum í þrennum borgar-
stjórnarkosningum, varð hálfpartinn
ónothæf eftir að Reykjavíkurlistinn
hafði sýnt það á fyrsta kjörtímabili
sínu að vinstrimenn gætu stjórnað í
sameiningu án þess að allt færi í háa-
loft hjá þeim innbyrðis.
Sennilega er orðið tímabært fyrir
sjálfstæðismenn í borginni að horfast
í augu við að svo lengi sem Reykja-
víkurlistinn tollir saman og nýtir
þannig atkvæði greidd vinstriflokk-
unum til hins ýtrasta, er á brattann
að sækja fyrir þá í borginni. Sjálf-
stæðisflokkurinn í Reykjavík eygir
líklega einna helzt von í því að þegar
þar að kemur að Ingibjargar Sólrún-
ar Gísladóttur nýtur ekki lengur við
til að halda liði Reykjavíkurlistans
saman, komi aðrir og veikari leiðtog-
ar til sögunnar og samheldnin á
vinstri vængnum bresti. Svo er held-
ur ekki hægt að útiloka að borgar-
fulltrúar Reykjavíkurlistans, fullir
sjálfstrausts eftir kosningasigurinn,
finni nú hjá sér þörf fyrir að láta ljós
sitt skína hver í sínu lagi, á forsend-
um eigin flokks, eftir að hafa staðið
þétt á bak við Ingibjörgu Sólrúnu í
kosningabaráttunni. Augljóst er að
Björn Bjarnason er staðráðinn í að
veita R-listanum harða andstöðu þau
fjögur ár, sem í hönd fara, og hann
mun vafalaust verða fundvís á snögga
bletti á meirihlutasamstarfinu.
Sjálfstæðisflokkurinn glímdi við
klofningsframboð úr eigin röðum í
borginni eins og forystumenn flokks-
ins hafa bent á. Hins vegar er það
ekki fullnægjandi skýring á útkomu
flokksins að Ólafur F. Magnússon
hafi bara labbað út með þessi 5%,
sem flokkurinn tapar í borginni mið-
að við síðustu kosningar og bætt við
þau rúmlega 1% úr öðrum áttum.
Samkvæmt síðustu könnun Fé-
lagsvísindastofnunar fyrir Morgun-
blaðið nú fyrir kosningarnar hugðust
þannig aðeins 3% þeirra, sem kusu
Sjálfstæðisflokkinn í síðustu kosning-
um, kjósa Frjálslynda og óháða, en
5,3% Reykjavíkurlistann.
Samfylkingin sækir í sig veðrið
Erfiðara er að leggja mat á stöðu
Samfylkingarinnar en Sjálfstæðis-
flokksins, enda var flokkurinn ekki
orðinn til í síðustu sveitarstjórna-
kosningum. Þá var hins vegar stigið
ákveðið skref í átt að stofnun hans
með sameiginlegum félagshyggju-
framboðum víða um land. Hrein-
ræktuð samfylkingarframboð fengu
þá 29,6% í þeim sveitarfélögum, þar
sem þau buðu fram. Samfylkingin
fær nú mjög ámóta niðurstöðu í þeim
sveitarfélögum, þar sem Samfylking-
arlisti er í framboði, eða 31,4%. Þetta
er ívið meira fylgi en Samfylkingin
fékk í sínum fyrstu þingkosningum,
en það var 26,8%.
Málið er náttúrlega flóknara en
þetta, því að fleiri tegundir sameig-
inlegra félagshyggjuframboða eru á
kreiki, þar með talinn t.d. Reykjavík-
urlistinn, þar sem bæði vinstri græn-
ir og framsóknarmenn eru innan-
borðs. Samfylkingin eignar sér
auðvitað sigur Reykjavíkurlistans að
stórum hluta, enda er hann undir for-
ystu samfylkingarkonunnar Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur og
segja má að Reykjavíkurlistinn hafi
líka hina sönnu samfylkingarhug-
myndafræði í hávegum, þ.e. að
vinstrimenn séu sterkari og geti bor-
ið sigurorð af Sjálfstæðisflokknum ef
þeir standa saman. Það er hins vegar
ekki hugmyndafræði vinstri grænna
eða framsóknarmanna á landsvísu.
Samfylking styrkist en von-
brigði hjá vinstri grænum
Þegar kosningaúrslitin á landsvísu eru
skoðuð kemur í ljós að stjórnarflokkarnir
héldu sínu, skrifar Ólafur Þ. Stephensen.
Samfylkingin styrkist heldur en úrslitin
hljóta að vera vinstri grænum vonbrigði.
Morgunblaðið/Sverrir
Kratarósir voru ekki langt undan þegar samfylkingarmenn í Hafnarfirði fögnuðu stórsigri í bæjarstjórn-
arkosningunum. Frá vinstri: bæjarfulltrúarnir Lúðvík Geirsson og Gunnar Svavarsson, þá Ingvar Viktorsson,
fyrrverandi bæjarstjóri Alþýðuflokksins. Lengst til hægri er Hafrún Dóra Júlíusdóttir, í 6. sæti listans.
25.maí2002
sdfsadf
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
fékk 40,7% greiddra atkvæða í þeim
sveitarfélögum á landsvísu sem
hann bauð einn fram lista í kosning-
unum um helgina, eða nákvæmlega
sama hlutfall og hann var með í síð-
ustu kosningum til Alþingis árið
1999. Miðað við síðustu sveitar-
stjórnakosningar fyrir fjórum árum
er útkoman nú litlu lakari, en þá
fékk flokkurinn 41,35% greiddra at-
kvæða.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk 61.898
atkvæði af þeim 152.080 sem greidd
voru í sveitarfélögunum 34 sem
hann bauð fram eigin lista og án
samstarfs við aðra. Sveitarfélögin
sem um ræðir voru: Akranes, Ak-
ureyri, Austur-Hérað (Egilsstaðir),
Árborg, Bessastaðahreppur,
Blönduós, Bolungarvík, Borgar-
byggð, Dalvíkurbyggð, Eyrarsveit
(áður Grundarfjörður), Fellahrepp-
ur, Fjarðabyggð, Garðabær,
Grindavík, Hafnarfjörður, Horna-
fjörður, Húnaþing vestra (Hvamms-
tangi), Hveragerði, Ísafjörður,
Kópavogur, Mosfellsbær, Mýrdals-
hreppur, Rangárþing eystra (Hvols-
völlur), Rangárþing ytra (áður sam-
eiginlegt sveitarfélag
Rangárvallahrepps, Djúpárhrepps
og Holta- og Landssveitar), Reykja-
nesbær, Reykjavík, Seltjarnarnes,
Seyðisfjörður, Siglufjörður, Skaga-
fjörður, Snæfellsbær, Vestmanna-
eyjar, Vesturbyggð og Ölfushreppur
(Þorlákshöfn).
Til viðbótar bauð Sjálfstæðis-
flokkurinn fram D-lista í þremur
sveitarfélögum með óháðum, þ.e. í
Sandgerði, Stykkishólmi og á
Vopnafirði. Þá átti flokkurinn aðild
að Þ-listanum á Húsavík, K-listan-
um á Ólafsfirði og H-listanum í
Gerðahreppi.
Framsóknarflokk-
urinn með 22,9%
Framsóknarflokkurinn fékk
22,9% atkvæða í þeim 30 sveitar-
félögum sem hann var með sinn
lista, eða 17.988 atkvæði af 78.476.
Er þetta svipað hlutfall og í síðustu
sveitarstjórnakosningum en ekki að
fullu sambærilegt þar sem sveitar-
félögin eru ekki hin sömu í öllum til-
vikum. Miðað við síðustu þingkosn-
ingar, þegar Framsóknarflokkurinn
fékk 18,4% fylgi, er útkoman nú
heldur betri á landsvísu.
Sveitarfélögin 30 hjá Framsókn-
arflokknum eru Akranes, Akureyri,
Austur-Hérað, Árborg, Borgar-
byggð, Búðahreppur, Dalvíkur-
byggð, Eyrarsveit, Fellahreppur,
Fjarðabyggð, Garðabær, Grindavík,
Hafnarfjörður, Hornafjörður,
Hólmavík og Kirkjubólshreppur,
Húnaþing vestra, Hveragerði, Ísa-
fjörður, Kópavogur, Mosfellsbær,
Mýrdalshreppur, Rangárþing
eystra, Rangárþing ytra, Reykja-
nesbær, Sandgerði, Seyðisfjörður,
Siglufjörður, Skagafjörður, Vest-
mananeyjar og Ölfushreppur. Til
viðbótar tók Framsóknarflokkurinn
þátt í framboðum með öðrum
stjórnmálaöflum í 11 sveitarfélög-
um, en atkvæði þar eru ekki talin
með hér. Þetta eru Reykjavíkurlist-
inn í Reykjavík, Þ-listinn á Húsavík,
Neslistinn á Seltjarnarnesi, H-list-
inn á Blönduósi, Álftaneshreyfingin
í Bessastaðahreppi, F-listinn í Eyja-
fjarðarsveit, J-listinn í Snæfellsbæ,
Stykkishólmslistinn, listi Bæjar-
málafélags Bolungarvíkur, Listi
framfara og félagshyggju á Vopna-
firði og listi Samstöðu í Vestur-
byggð.
Samfylkingin með 31,4%
Samfylkingin bauð fram lista und-
ir eigin nafni í 16 sveitarfélögum um
helgina og af þeim rétt rúmu 59 þús-
und atkvæðum sem þar voru greidd
fékk flokkurinn 18.539 eða 31,4%. Í
þingkosningunum fyrir þremur ár-
um var fylgi Samfylkingarinnar
26,8%. Sveitarfélögin eru: Akranes,
Akureyri, Árborg, Dalabyggð,
Garðabær, Grindavík, Hafnarfjörð-
ur, Húnaþing vestra, Hveragerði,
Ísafjörður, Kópavogur, N-Hérað,
Reykjanesbær, Siglufjörður, Stöðv-
arfjörður og Vesturbyggð. Að auki
átti Samfylkingin aðild að framboð-
um í eftirtöldum sveitarfélögum:
Bessastaðahreppi, Húsavík, Reykja-
vík, Sandgerði og Skagafirði.
Vinstri grænir með 6,8%
Vinstri hreyfingin – grænt fram-
boð bauð fram eigin lista í 8 sveit-
arfélögum, en bauð fram með öðrum
flokkum og öflum í tíu sveitarfélög-
um til viðbótar. Í þessum 8 sveit-
arfélögum fékk hann 3.072 atkvæði
greidd af alls 45.097, eða 6,8%. Er
það aðeins minna en í síðustu þing-
kosningum, þegar flokkurinn fékk
9,1% fylgi á landsvísu, en mun
minna miðað niðurstöður skoðana-
kannanna að undanförnu. Sveitar-
félögin 8 eru: Akranes, Akureyri,
Árborg, Eyrarsveit, Hafnarfjörður,
Ísafjörður, Kópavogur og Skaga-
fjörður. Þau tíu sveitarfélög sem
Vinstri grænir taka þátt í með fram-
boði með öðrum, en ekki eru inni í
þessum tölum, eru Bessastaða-
hreppur, Borgarbyggð, Dalvík,
Hornafjörður, Húsavík, Mosfells-
bær, Ólafsfjörður, Reykjavík, Sel-
tjarnarnes og Vestmannaeyjar.
Útkoma „fjórflokkanna“ í sveitarstjórnakosningum um helgina
D-listi með sama fylgi og
í síðustu þingkosningum