Morgunblaðið - 28.05.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 ÞRIÐJUDAGUR 28. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BJÖRGUNARSTÖRF hófust í gær
að nýju í Arkansas-fljótinu í aust-
urhluta Oklahoma í Bandaríkj-
unum en óttast er að 15–20
manns hafi farist þegar brú yfir
fljótið brotnaði í tvennt og nokk-
ur fjöldi bifreiða hrapaði í ána.
Slysið varð þegar vöruflutn-
ingaprammi sigldi á brúna, sem
var í 180 metra hæð og hluti
þjóðvegakerfisins í Oklahoma.
Búið var að finna lík þriggja þeg-
ar hafist var handa við að slæða
fljótið í gær. Fimm manns var
hins vegar bjargað á sunnudag
og þau flutt á sjúkrahús.
Talið er ólíklegt að nokkur
finnist á lífi í bílunum, sem lentu
í fljótinu en alls er talið að á
bilinu tíu til tuttugu manns hafi
farist. Brad Carson, þingmaður
Oklahoma, á Bandaríkjaþingi
sagði líklegt að það tæki um sex
mánuði að gera við brúna.
AP
Prammi olli
mannskæðu slysi
ÍSRAELSHER réðst á ný inn í
Betlehem í gærmorgun og handtók
tugi manna sem grunaðir eru um að
hafa tengsl við hryðjuverkahópa.
Þetta var í annað skipti á sólarhring
sem Ísraelsher fór inn í Betlehem.
Herinn hefur enn bæinn Qalqilya í
norðurhluta Vesturbakkans á valdi
sínu og leitar þar að meintum
hryðjuverkamönnum og umkringir
einnig borgina Tulkarem.
Herflokkar lokuðu svæðum í
Betlehem, m.a. í nágrenni Fæðing-
arkirkjunnar, og gengu hús úr húsi í
bænum og nálægum flóttamanna-
búðum. Margir þeirra sem hand-
teknir voru í flóttamannabúðunum
eru félagar í al-Aqsa frelsissamtök-
unum, sem tengjast Fatah-samtök-
um Yassers Arafats en al-Aqsa hef-
ur oft staðið fyrir sjálfsmorðsárás-
um gegn ísraelskum borgurum.
Palestínumenn sögðu að Ísraelar
hefðu handtekið Ahmed Moghrabi,
leiðtoga al-Aqsa herdeildanna í
Betlehem, en al-Aqsa hefur tengsl
við Fatah-hreyfingu Arafats. Þá
handtóku Ísraelar systur manns,
sem myrti tvo Ísraela í sjálfsmorðs-
árás í Jerúsalem 29. mars sl.
Talsmenn Ísraelshers sögðu jafn-
framt að bróðir Moghrabis, Ali Yo-
ussef Ahmed Moghrabi, hefði verið
handtekinn, sem og Mahmud Salem
Salman Sarahna en mennirnir tveir
eru sakaðir um að hafa skipulagt
sjálfsmorðsárás sextán ára palest-
ínskrar stúlku í Tel Aviv fyrir tæpri
viku, en tveir Ísraelar biðu bana í
árásinni.
Koma í veg fyrir tvær sjálfs-
morðsárásir á degi hverjum
Aðgerðir Ísraela komu í kjölfar
yfirlýsingar Shaul Mofaz, yfirmaður
ísraelska heraflans, þess efnis að
Ísraelar myndu hiklaust ráðast inn í
byggðir Palestínumanna til að fyr-
irbyggja sjálfsmorðsárásir. „Það er
hugsanlegt að herinn neyðist til að
fara dýpra [inn í byggðir Palest-
ínumanna] ef núverandi viðbúnaður
okkar nægir ekki til,“ sagði Mofaz á
sunnudag.
Sagði Binyamin Ben Eliezer,
varnarmálaráðherra Ísraels, að ör-
yggissveitum Ísraela tækist að
koma í veg fyrir um 90% þeirra
árása, sem skipulagðar væru. Á
hverjum degi væru handteknir tveir
Palestínumenn sem haft hefðu uppi
áform um að efna til sjálfsmorðs-
árásar. „Við vonumst til að þessar
aðgerðir núna nái utan um tíu pró-
sentin sem eftir standa,“ sagði
hann.
Ísraelsher
aftur inn í
Betlehem
Leiðtogi al-Aqsa í Betlehem handtekinn
Betlehem. AFP.
SJÚKRAHÚSIÐ í Pyoksong í Norð-
ur-Kóreu er aðeins sjúkrahús að
nafninu til, því það getur ekki talist
stofnun þar sem sjúkir menn fá
læknismeðferð og hjúkrun. Á skurð-
stofunni eru engin tæki til skurðað-
gerða og rafmagnslaust getur orðið
hvenær sem er. Sjúkrahúsið á engan
sjúkrabíl og þar er hvorki rennandi
vatn né upphitun.
Ástandið er svo slæmt á sjúkra-
húsinu að yfirlæknirinn, Ham
Myong Su, hefur gert nokkuð sem
harðlínukommúnistar Norður-Kór-
eustjórnar hafa talið óhugsandi: beð-
ið kapítalistana á Vesturlöndum um
hjálp.
Læknirinn útskýrði vanda sinn
fyrir hópi þýskra þingmanna sem
heimsóttu landið. „Mestu vandræðin
verða þegar rafmagnið fer af í miðri
skurðaðgerð,“ sagði hann. „Þá verð-
um við að hætta.“
Vildu vera sjálfum sér nógir
Það var aldrei ætlun kommúnista-
flokks Norður-Kóreu að svona færi.
Hann sagðist vera að byggja upp öfl-
ugt ríki, sem væri sjálfu sér nógt um
allt og þyrfti ekki aðstoð annarra.
Þessi stefna var kölluð „juche“, eða
„sjálfsbjörg“.
Reist voru „juche“-minnismerki,
til að mynda 150 m hár steinturn með
rauðan kyndil sem gnæfir yfir mið-
borg Pyongyang, höfuðborgar lands-
ins.
Stjórn Norður-Kóreu hefur neyðst
til að endurskoða þessa stefnu vegna
hungursneyðar og efnahagshruns.
Eftir sjálfskapaða einangrun í mörg
ár hefur stjórnin loksins viðurkennt
það sem aðrir höfðu vitað lengi: mið-
stýringar- og einangrunarstefna
hennar hefur brugðist, hún getur
ekki brauðfætt þjóðina sem þarf að-
stoð erlendra ríkja til að lifa af.
Þetta voru skilaboðin frá stjórn
Suður-Kóreu þegar hún bauð þýsku
þingmönnunum og jafnvel erlendum
blaðamönnum – sem er enn óvenju-
legra – að skoða niðurnítt sjúkrahús-
ið í Pyoksong í héraðinu Suður-
Hwanghae.
Húsið var reist 1953, árið sem Kór-
eustríðinu lauk með vopnahléssamn-
ingi sem skipti Kóreuskaganum í tvö
ríki, Norður- og Suður-Kóreu. Ríkin
hafa ekki enn undirritað formlegan
friðarsamning og herir þeirra eru
með mikinn viðbúnað við landamær-
in.
Skortur á nánast öllum
tækjum og lyfjum
Sjúkrahúsið er með 21 deild, 170
starfsmenn og 220 sjúklinga, sem fá
litla sem enga læknismeðferð vegna
skorts á tækjum og lyfjum. Starfs-
mennirnir segja að sjúkrahúsið
skorti nánast allt: skurðlækninga-
tæki, hjartarita, hlustunarpípur,
blóðþrýstingsmæla, sárabindi, sýkla-
lyf, vítamíntöflur, hormónalyf og
sjúkrabíl.
Rafmagnsskorturinn er brýnasta
úrlausnarefnið. Sjúkrahúsið fær að-
eins rafmagn í þrjár klukkustundir á
dag á veturna og í eina klukkustund
á sumrin. Sjúkrahúsið er ekki með
nein neyðarrafal.
Forseti héraðsstjórnar Suður-
Hwanghae sagði að ástandið á öðrum
sjúkrahúsum væri svipað.
Hættu að dreifa matvælum
Vandamál Norður-Kóreu hafa
versnað eftir að herferðin gegn
hryðjuverkastarfsemi í heiminum
hófst í fyrra. Hjálparstofnanir segja
að ríki, sem hafa styrkt hjálparstarf-
ið í Norður-Kóreu, beini nú athygl-
inni og aðstoðinni að Afganistan.
Sameinuðu þjóðirnar sögðu í lok
apríl að hætt yrði að dreifa matvæl-
um til meira en milljónar barna og
aldraðra í Norður-Kóreu vegna
minni framlaga og óttast er að alvar-
legur matvælaskortur verði í land-
inu. Stjórnarerindrekar segja að
stjórn Norður-Kóreu hafi minnkað
hrísgrjónaskammta landsmanna um
tæpan þriðjung.
Vísbendingar um
breytta stefnu
Stjórnin í Pyongyang sagði í mars
að hún myndi „lagfæra efnahagsleg-
ar undirstöður“ landsins með því að
heimila samstarf við erlend fyrirtæki
og alþjóðlegar stofnanir. Mánuði síð-
ar sagði stjórnin að hún myndi fagna
heimsókn sendimanns Bandaríkja-
stjórnar og vildi að því er virtist hefja
á ný viðræður við Bandaríkin sem
slitið var fyrir einu og hálfu ári.
Þetta tilboð kom þrátt fyrir reiði
stjórnarinnar í Pyongyang vegna
stefnuræðu George W. Bush Banda-
ríkjaforseta í janúar þegar hann lýsti
því yfir að Norður-Kórea myndaði
„öxul hins illa“ í heiminum ásamt Ír-
an og Írak og stefndi að því að fram-
leiða gereyðingarvopn.
Norður-Kóreustjórn efndi einnig
til viðræðna við Japani í apríl í fyrsta
sinn í tvö ár.
Stjórnarerindrekar segja að ýmis-
legt fleira bendi til þess að stjórn
Norður-Kóreu sé að breyta stefnu
sinni og vilji binda enda á einangrun
landsins. Í nýlegum sápuóperuþætti
í ríkissjónvarpi Norður-Kóreu deildi
ungur verkfræðingur við eldri starfs-
félaga sinn um hvort fyrirtæki þeirra
ætti að flytja inn erlendan vélbúnað.
Eldri verkfræðingurinn rak áróður
fyrir norður-kóreskum vélakosti en
varð að láta undan og ungi verkfræð-
ingurinn, sem taldi ekki að Norður-
Kóreumenn væru sjálfum sér nógir,
fékk vélar frá útlöndum.
Bannhelgi rofin með
hjálparbeiðni í N-Kóreu
Pyoksong. AP.
Reuters
Skrautsýning í Pyongyang fyrir réttum mánuði. Af henni var ekki að
ráða að neitt væri að í landinu.
ÝMISLEGT bendir til að spádóm-
ar, um að upptaka evrunnar í tólf
löndum Evrópusambandsins
myndi valda verðhækkunum, hafi
ræst. Virðist sem margir eigendur
verslana og veitingastaða hafi not-
að myntbreytinguna um síðustu
áramót sem skálkaskjól til að
hækka vöruverð, þrátt fyrir að
stjórnmálamenn hafi á sínum tíma
heitið því að slíkt yrði ekki raunin.
Í nýjasta tölublaði The Econom-
ist er sagt frá því að þó að verð-
bólga hafi verið nánast engin í
Evrópulöndunum undanfarið eitt
ár, þá hafa ýmsar vörur hækkað
umtalsvert, og þá einkum eftir að
evran var tekin í notkun um ára-
mótin. Tekur blaðið dæmi um að
verð á dagblöðum á Ítalíu hafi
hækkað um u.þ.b. 18%, pastarétt-
ur á veitingastað í Róm kosti nú
20% meira en hann gerði í fyrra og
hið sama megi segja um grænmeti
á útimörkuðum í París.
Yfirmenn þýska seðlabankans
halda því enn staðfastlega fram að
upptaka evrunnar hafi, ef eitthvað
er, stuðlað að lækkun vöruverðs.
Hans Eichel fjármálaráðherra
gekkst þó við því nýlega að líklega
væri það rétt, að neytendur þyrftu
nú að greiða öllu hærra verð fyrir
tilteknar vörur og þjónustu.
Hafa þýskir neytendur tekið
upp á því að kalla evruna „teuro“ í
staðinn fyrir „euro“ en orðið
„teuro“ er afbökun á orðinu
„teuer“ sem þýðir „dýrt“ á ís-
lensku.
Ekki einhlítt
Myndin er þó síður en svo ein-
föld, segir The Economist. Ekki sé
um það að ræða að verðbólga hafi
aukist sem einhverju nemi og í
Frakklandi hefur vísitala neyslu-
verðs þrátt fyrir allt staðið óhögg-
uð frá því í janúar. Raunar er það
svo að í Hollandi, Frakklandi og á
Ítalíu fengust smásalar til að sam-
þykkja að frysta vöruverð fyrstu
mánuðina, sem evran væri í notk-
un.
Þá er hugsanlegt að þær vörur,
sem sannarlega hafa hækkað í
verði, hafi hækkað vegna árstíða-
bundinna breytinga sem tengjast
framleiðslu, framboði og eftir-
spurn. Segja tölfræðingar að
lengri tími þurfi að líða áður en
hægt verði að leggja mat á hvaða
verðbreytingar eigi sér sannarlega
rætur í tækifærismennsku smá-
sala.
Spádómar
um verð-
hækkanir
að rætast?