Morgunblaðið - 06.06.2002, Qupperneq 12

ALLS er Árni ákærður fyrir 27 brot
en ekki fór fram frekari sönnunar-
færsla á þeim 12 ákæruatriðum sem
hann hafði játað við þingfestingu
málsins. Samkvæmt þeim gerðist
hann sekur um fjárdrátt í opinberu
starfi og umboðssvik sem formaður
byggingarnefndar Þjóðleikhússins.
Nam fjárdrátturinn vel á þriðju millj-
ón króna og umboðssvikin rúmlega
32.000 krónum. Hefur Árni endur-
greitt þessa upphæð að stærstum
hluta. Fjárdrátturinn er m.a. fyrir
eldhús- og baðinnréttingu, fánastöng,
hurðir, karma, álstiga og óðalssteina.
Umboðssvikin eru vegna ofns sem
hann lét sandblása á kostnað bygg-
ingarnefndarinnar en kom henni ekki
við. Árni neitaði öðrum ákæruatrið-
um, þ.m.t. að hafa þegið mútur frá Ís-
taki og Þjóðleikhúskjallaranum hf.
Framburður hans vegna þeirra
ákæruatriða sem hann neitar er rak-
inn hér á eftir ásamt framburði vitna
þar sem við á.
Sorphirðumenn tóku
líklega kassann
Vegna reiknings að upphæð
247.133 kr., vegna þjóðfána og veifu
sem hann lét greiða af fjárveitingum
byggingarnefndar, sagði Árni að það
hefði verið vilji til þess að nota ís-
lenska fánann og fánaveifur í auknum
mæli við Þjóðleikhúsið. Fram kom í
máli hans að þessa tilteknu fána átti
að setja upp við Þjóðleikhúskjallar-
ann. Árni sagðist hafa óskað eftir því
við fánasaumastofuna að fánarnir
yrðu sendir í leikhúsið en reikning-
urinn heim til hans svo að hann gæti
skrifað upp á hann. Hann hefði síðan
fengið upphringingu frá mennta-
málaráðuneytinu og var sagt að kassi
með fánum hefði borist þangað.
Þangað hefði hann sótt kassann og
ætlað með hann í Þjóðleikhúsið. Í
millitíðinni fór hann heim til sín með
kassann og ætlaði að geyma hann inni
í bílskúr meðan hann færi í ferðalag.
Hann hefði hins vegar gleymt að setja
kassann inn í skúrinn. Þegar hann
sneri aftur úr ferðalaginu nokkrum
dögum síðar hefði kassinn með fán-
unumverið horfinn og taldi Árni lík-
legast að sorphirðumenn hefðu tekið
hann. Þjóðleikhúsið notar eingöngu
ríkisfána líkt og aðrar ríkisstofnanir.
Aðspurður hvers vegna þetta hefðu
verið sérsaumaðir þjóðfánar sagði
Árni að hann hefði reiknað með því að
þetta yrðu ríkisfánar. Hefðu þetta
verið þjóðfánar hefðu þeir verið end-
ursendir.
Stefán Baldursson Þjóðleikhús-
stjóri átti sæti í byggingarnefnd með
Árna frá 1996. Hann sagði fyrir dómi í
gær að lítil formfesta hefði verið í
störfum nefndarinnar. Árni hefði ver-
ið hálfgerður verkefnisstjóri með við-
haldi hússins en almennt verið í sam-
bandi við hann og aðra starfsmenn
Þjóðleikhússins vegna framkvæmda.
Aðspurður um kaup á fánum fyrir
Þjóðleikhúsið sagðist hann ekki muna
til þess að Árni hefði rætt þetta við
sig. Ekki hefði þó staðið til að bæta
við fánastöngum við Þjóðleikhúsið.
Árni er einnig ákærður fyrir fjár-
drátt að upphæð 217.257 vegna
tveggja ljósasería sem greiddar voru
af byggingarnefndinni. Árni sagði að-
dragandann að því að seríurnar voru
keyptar þann að haustið 2000 hefði
hann lagt til að settar yrðu ljósaseríur
yfir anddyri leikhússins. Þetta hefði
mælst vel fyrir og hefði hann viljað
auka við skreytinguna. Hann hefði
því pantað meira, en þegar til kom
hefði Þjóðleikhússtjóri ekki haft
áhuga á fleiri ljósaseríur yrðu settar
upp. Hann hefði ætlað að afpanta
seríurnar en þá hefðu þær þegar ver-
ið tilbúnar. Árni sagðist því hafa tekið
þær í sína vörslu og þar hefðu þær
verið í geymslu síðan, í sömu umbúð-
um og þær komu í frá framleiðanda.
Stefán Baldursson kvaðst heldur ekki
muna eftir því að Árni hefði rætt
þetta við hann.
Misskilningur í BYKO
Árni sagði að misskilningur hefði
orðið til þess að tveir reikningar
vegna byggingarefnis sem hann tók
út í BYKO vorið 2001 voru stílaðir á
byggingarnefnd Þjóðleikhússins
vegna leikmunageymslu. Aldrei hefði
staðið til að reikningarnir, samtals að
fjárhæð um 1,5 milljónir, yrðu borg-
aðir af nefndinni. Hann hefði hins
vegar ekki litið á yfirskrift reikning-
anna þegar þeir voru gefnir út. Þegar
hann hefði komið að sækja vörurnar
sagðist Árni hafa séð að þær voru
merktar Þjóðleikhúsinu. Hefði hann
þá tekið til við að breyta þeim og ekki
farið leynt með. Árni sagði að það
hefði verið klaufalegt af sér að leið-
rétta ekki misskilninginn þá þegar.
Hann hefði samt ekki talið að þetta
yrði vandamál.
Árni er einnig ákærður vegna þétt-
idúka sem hann tók annars vegar út
hjá Gróðurvörum ehf. og hins vegar
hjá Fagtúni ehf. Reikningar vegna
dúkanna voru báðir stílaðir á bygg-
ingarnefnd Þjóðleikhússins. Sagði
Árni að dúkarnir hefðu verið ætlaðir
til viðgerða á leku þaki Smíðaverk-
stæðis Þjóðleikhússins. Fyrri dúkur-
inn hefði hins vegar farið á heimili
hans í Vestmannaeyjum fyrir mistök.
Hann hefði ætlað að geyma dúkinn á
bretti með vörum sem átti að flytja til
Eyja en síðan ná í hann aftur seinna
um daginn. Þegar hann sneri aftur
um klukkan 17.30 hefði hins vegar
verið búið að loka vöruflutningahöfn-
inni í Sundahöfn og dúkurinn því
hafnað í Vestmannaeyjum. Vegna
seinni dúksins sagði Árni að af-
greiðslumenn í Fagtúni hefðu mis-
skilið hann þannig að hann væri að
kaupa dúkinn fyrir Þjóðleikhúsið.
Hann hefði ætlað að leiðrétta mis-
skilninginn en þá hefði verið búið að
senda reikninginn til Framkvæmda-
sýslu ríkisins. Þar var reikningurinn
stöðvaður, enda mál Árna komin í há-
mæli.
Stefán Baldursson Þjóðleikhús-
stjóri sagðist fyrst hafa frétt af því að
Árni hefði keypt dúk sem hann ætlaði
til viðgerða á þaki Smíðaverkstæðis-
ins eftir að fjölmiðlar tóku að veita
málum Árna áhuga í fyrrasumar. Þak
Smíðaverkstæðisins hefði hins vegar
lengi lekið.
Úttektin var vegna
fyrirframgreiðslu
Árni er ákærður vegna fjárdráttar
í opinberu starfi sem formaður bygg-
ingarnefndar Vestnorræna ráðsins,
Brattahlíðarnefndar, með því að hafa
dregið sér 782.790 krónur af banka-
reikningi ráðsins fyrir að fénýta í eig-
in þágu tékka sem gefinn var út fyrir
smíði á 32 kistilhnöllum sem hann
blekkti smið, sem átti að smíða hnall-
ana, til að undirrita. Hann hafi síðan
fengið smiðinn til að undirrita yfirlýs-
ingu um að hann gæti ekki smíðað
hnallana og afhent honum reiðufé til
að skila fjárhæðinni sem hann hafði
tekið út. Reiðuféð lagði smiðurinn síð-
an aftur inn á reikning Vestnorræna
ráðsins. Árni sagði að til hefði staðið
að smiðurinn fengi greitt fyrirfram
vegna smíðinnar og því hefði hann
tekið féð út. Smiðurinn hefði síðan
veikst og Árni sagðist því hafa ákveð-
ið að geyma peningana og sjá hver
framvindan yrði. Síðan hefði komið í
ljós að smiðurinn treysti sér ekki til
verksins. Fjárhæðina sagðist Árni
aldrei hafa ætlað til eigin nota. Smið-
urinn er nú á sjúkrahúsi og hefur
dómurinn fengið leyfi læknis til að
taka af honum skýrslu þar í dag.
Peningagjöf ekki mútur
Vegna ákæru um að hafa framvísað
tilhæfulausum reikningum á skrif-
stofu Alþingis, samtals að fjárhæð um
230.000, til að fá tekjuskattsstofn
lækkaðan, sagði Árni að viðskipti
stæðu á bak við þessa reikninga.
Hann hefði á hinn bóginn týnt um-
slagi með reikningunum. Hann tók
skýrt fram að hann hefði greitt fyrir
þessa þjónustu þeim aðilum sem gáfu
út reikningana.
Sakir eru bornar á Árna vegna
mútuþægni, annars vegar frá Ístaki
hf. en hins vegar frá Þjóðleikhúskjall-
aranum hf. Árni sagði ýmsar mis-
sagnir í þeim ákærulið sem varðar Ís-
tak. Hann hefði fengið fyrirtækið til
að leggja út fyrir og flytja inn efni í
litla stafbyggingu en alltaf hefði stað-
ið til að hann greiddi fyrir það að
fullu, samtals 875.694 krónur. Í ákær-
unni kemur fram að Ístak greiddi
reikninginn vegna stafbyggingarinn-
ar í apríl 2000. Um mánuði síðar var
hann færður til gjalda hjá Ístaki en
með færslu dagsettri 30. júní 2001
voru timburkaupin færð Árna til
skuldar. Aðspurður sagði Tómas
Tómasson, yfirverkfræðingur hjá Ís-
taki, að hann hefði enga skýringu á
þessu aðra en þá að mistök hefðu ver-
ið gerð hjá fyrirtækinu. Framburður
Páls Sigurjónssonar, forstjóra Ístaks,
um þetta atriði var á sama veg.
Varðandi ákæru um að hafa heimt-
að og þegið 650.000 krónur í mútur
frá fyrirsvarsmönnum Þjóðleikhús-
kjallarans, þeim Birni Kristmari
Leifssyni og Gísla Hafliða Guð-
mundssyni, þvertók Árni fyrir að
þetta væru mútur. Það væri þó rétt
að hann hefði þegið 650.000 krónur í
peningagjöf frá Gísla, Björn hefði
hann hins vegar aldrei hitt. Árni sagði
að aðdragandinn að gjöfinni væri sá,
að Gísli hugðist í árslok 2000 ganga
frá reikningum vegna ýmissa fram-
kvæmda sem Þjóðleikhúskjallarinn
hefði greitt fyrir, en áttu með réttu að
greiðast af byggingarnefnd Þjóðleik-
hússins, samtals um 3,2 milljónir.
Árni sagðist hafa sagt í glettni að það
væri réttast fyrir Gísla að rukka um
leið vegna vangoldinna launa til sín.
Þetta kynni Gísli að hafa misskilið.
Ekki er deilt um að byggingarnefndin
hefði átt að greiða reikninginn. Vegna
þess yfir hve langt tímabil reikning-
urinn tók þurfti Árni að skila inn sér-
stakri greinargerð vegna hans til
Framkvæmdasýslu ríkisins. Þetta
gerði hann áður en hann tók við pen-
ingunum frá Gísla. Árni sagði ekkert
samhengi á milli reikningsins og
reikningsins til byggingarnefndar og
þvertók fyrir að hafa haft uppi ein-
hverjar kröfur um greiðslur. Hann
hefði hins vegar tekið við peningun-
um og það hefðu ugglaust verið mis-
tök.
Björn Kristmar og Gísli Hafliði eru
báðir ákærðir fyrir að múta Árna en
þeir neita báðir sök. Björn sagði fyrir
dómi í gær að hann hefði aldrei átt
nein samskipti við Árna og hefði á sín-
um tíma ekki vitað að Gísli hefði
greitt Árna þessa upphæð. Fram kom
að um það leyti sem greiðslan var innt
af hendi gaf fyrirtæki Björns út tékka
fyrir svipaðri upphæð sem stílaður
var á konu Gísla. Björn sagði að tékk-
inn væri vegna uppgjörs við Gísla og
hann hefði ekki vitað að féð myndi
renna til Árna. Framburður Gísla var
á nokkuð annan veg en þeirra Árna
og Björns. Hann sagði að Árni hefði
beðið sig að útbúa aukareikning
vegna starfa sem Árni hefði unnið
fyrir Þjóðleikhúskjallarann. Þetta
hefði hann rætt við Björn og niður-
staðan orðið sú að neita Árna um
þetta. Gísli kvaðst síðan hafa farið
með reikninga vegna framkvæmda í
Þjóðleikhúskjallaranum til Árna, sem
hefði komið þeim til Framkvæmda-
sýslu ríkisins. Nokkrum dögum síðar
hefði Árni hringt og tilkynnt sér að
reikningarnir hefðu verið greiddir.
Gísli sagði að sér hefði fundist aug-
ljóst að Árni vildi fá greiðslu og hann
hefði metið það svo að það væri best
að láta hann fá peninga. Kvaðst hann
ekki vilja „eiga neitt útistandandi við
hann“. Í framhaldinu hefði hann beð-
ið Björn um pening og fengið, en
hann sagðist ekki vita til þess að
Björn hefði vitað að upphæðin myndi
renna til Árna. Aðspurður sagði hann
að Árni hefði ekki sett fram nein skil-
yrði til að fá greiðsluna.
Var að höggva á hnút
Þá er Árni sakaður um umboðssvik
í opinberu starfi með því að hafa sem
formaður byggingarnefndar Vest-
norræna ráðsins, Brattahlíðarnefnd-
ar, misnotað aðstöðu sína, sér eða
öðrum til ávinnings með því að greiða
Torf- og grjóthleðslunni 645.000
vegna framkvæmda á Grænlandi.
Þetta hefði hann gert þrátt fyrir að
fyrirtækið hefði ekki haft lögvarða
kröfu á hendur nefndinni. Árni sagði
að greiðslan hefði verið innt af hendi í
kjölfar samskiptaörðugleika milli Ís-
taks og Torf- og grjóthleðslunnar.
Síðarnefnda fyrirtækið hefði enn-
fremur ekki talið sig hljóta næga
kynningu fyrir þátt sinn í verkinu. Til
að höggva á hnútinn hefði Árni boðist
til að greiða fyrirtækinu um 650.000
krónur.
Árni er einnig ákærður fyrir um-
boðssvik sem formaður byggingar-
nefndar Þjóðleikhússins, með því að
hafa gefið út tvo tilhæfulausa reikn-
inga, samtals að upphæð um 170.000
krónur. Báðir eru gefnir út í nafni
Þjóðleikhúskjallarans hf. Annar er
vegna kaffiveitinga á 29 fundum
byggingarnefndar en hinn fyrir kaffi-
veitingar á fundum vegna endurbóta í
Þjóðleikhúsinu. Árni sagðist viss um
að veitingar væru á bak við þessa
reikninga, en hann hefði treyst starfs-
mönnum Þjóðleikhúskjallarans til að
tilgreina réttar upphæðir á reikning-
um. Aðspurður sagði hann að það
gæti verið að reikningarnir stæðu í
sambandi við veislu sem haldin var í
tilefni opnunar á nýju mötuneyti
starfsmanna. Stefán Baldursson
Þjóðleikhússtjóri sagði að á fundum
nefndarinnar hefðu aldrei verið born-
ar fram veitingar. Hann vissi á hinn
bóginn til þess að Árni hefði fundað
með verktökum og öðrum sem unnu
að viðhaldi hússins. Þá hefði Árni tjáð
honum að byggingarnefndin hefði
staðið fyrir veislu þegar mötuneytið
var opnað. Gísli Hafliði, sem er
ákærður fyrir að hafa mútað Árna, er
einnig meðákærður fyrir ofangreint
brot. Hann sagði reikningana ekki til-
hæfulausa. Þjóðleikhúskjallarinn
hefði látið Árna í té veitingar fyrir
þessum upphæðum. Þær hefðu þó
ekki eingöngu verið vegna kaffiveit-
inga heldur að hluta fyrir veislu
vegna opnunar mötuneytisins.
Varðandi reikning frá Forum hf.
upp á 169.000 krónur fyrir kaffiveit-
ingar í Þjóðleikhúskjallaranum, sem
byggingarnefndin greiddi, sagði Árni
að eftir á að hyggja hefði hann líklega
ekki átt að skrifa upp á þennan reikn-
ing. Svo virtist sem eitthvað hefði
misfarist í uppgjöri við eigendaskipti
á rekstri Þjóðleikhúskjallarans. Stef-
án Axel Stefánsson hjá Forum hf. er
ákærður fyrir hlutdeild í þessu broti
en líkt og aðrir sem ákærðir eru með
Árna í málinu neitaði hann sök fyrir
dómi í gær. Sagðist hann ekki kann-
ast við þennan reikning enda hefði
Daníel Helgason, starfsmaður For-
um, gefið hann út. Fram kom að For-
um var nýtekið við rekstri Þjóðleik-
Stefnt að því að ljúka aðalmeðferð í máli ákæruvaldsins gegn Árna Johnsen í dag
Játar 12 ákæruatriði
en neitar öðrum
Árni Johnsen breytti í
engu afstöðu sinni til
ákæru ríkissaksóknara
við upphaf aðalmeð-
ferðar í málinu í gær.
Sagði hann m.a. að
meintar mútur væru
peningagjöf og dúkur
sem hann keypti í nafni
byggingarnefndar
hefði fyrir mistök hafn-
að í Vestmannaeyjum.
Fjórmenningarnir sem
einnig eru ákærðir í
málinu neita allir sök.
Morgunblaðið/Arnaldur
Árni Johnsen í dómsal í Héraðsdómi Reykjavíkur í gærmorgun. Verjandi hans, Jakob R. Möller hrl., er lengst til
vinstri og við hlið hans eru þeir Hilmar Ingimundarson hrl. og Andri Árnason hrl., verjendur meðákærðu.
FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ