Morgunblaðið - 29.06.2002, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 29. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NÚ HAFA um 36 fatlaðireinstaklingar fengiðstarf í gegnum Atvinnumeð stuðningi (AMS) í
Reykjavík, en verkefnið hófst árið
1999. Mun fleiri hafa fengið vinnu
í tengslum við AMS í gegnum
Svæðisskrifstofu Reykjaness eða
rúmlega 70. Starfsmenn í Reykja-
vík eru í 2,5 stöðum sem þýðir að
bak við hvern starfsmann standa
14 fatlaðir einstaklingar, sem er
mun hærra hlutfall en í nágranna-
löndum okkar. Það sama er uppi á
teningnum í Reykjaneskjördæmi.
Þær umsóknir sem nú liggja
fyrir hjá AMS í Reykjavík eru að
stærstum hluta frá einstaklingum
sem eru atvinnulausir og hafa
engin tilboð um dagþjónustu. Fé-
lagsmálaráðuneytið segir að unnið
sé að því að finna verkefninu end-
anlegan samastað í kerfinu og al-
menn ánægja sé með árangur
þess.
Þjóðhagslega hagkvæm leið
Árni Már Björnsson, forstöðu-
maður AMS hjá Svæðisskrifstofu
Reykjavíkur, leggur áherslu á að
AMS sé þjóðhagslega hagkvæm
leið, en úrræðið sé í raun strand
þar sem fleira starfsfólk þurfi til
að mögulegt sé að aðstoða fleiri
fatlaða einstaklinga til að komast
út á vinnumarkaðinn.
„Við höfum miklar áhyggjur af
stöðunni eins og hún er í dag,“
segir Árni. „Það hefur ákveðin
stöðnun átt sér stað. Við erum
komin með það marga út á al-
mennan vinnumarkað í Reykjavík
sem við höfum umsjón með að við
teljum okkur að óbreyttu ekki
geta unnið með fleiri.“
Hlutfall skjólstæðinga AMS á
bak við hvern starfsmann hér á
landi er að mati Árna óviðunandi.
„Ef litið er til nágrannalanda okk-
ar er t.d. í Noregi miðað við að
hæfilegur fjöldi einstaklinga á bak
við hvern starfsmann sé 6 og í
Svíþjóð 6–8,“ segir Árni. „Hjá
AMS í Reykjavík eru um 14 á bak
við hvern starfsmann. Þessu þarf
að breyta ef halda á úti þjónustu
samkvæmt vinnubrögðum AMS
og ef takast á að vinna á biðlist-
um.“
Árni segir að breyta megi þessu
ástandi á tvennan hátt. „Annars
vegar má fjölga starfsmönnum
AMS í takt við þann fjölda ein-
staklinga sem unnið er með
hverju sinni og hins vegar að
ljúka eftirfylgdinni og stuðningn-
um eftir ákveðinn tíma eins og
gert er bæði í Noregi og Svíþjóð.
Síðari leiðin myndi þó örugglega
þýða það að einhverjir misstu
störfin fyrr en ella og yrðu að
sækja um hjá AMS aftur.“
Ef vel á að takast til í framtíð-
inni þarf aukning stöðuheimilda
að vera í samræmi við þann fjölda
sem verið er að vinna með hverju
sinni, að mati Árna. „Því er ekki
nóg að ráða inn starfsfólk í eitt
skipti fyrir öll heldur þarf að
endurmeta stöðuna reglulega og
gera áætlun um framhaldið.“ Með
aukningu stöðugilda strax um tvö
má að sögn Árna gera ráð fyrir að
hægt verði að koma um 15–20
manns í vinnu á árs tímabili.
Árni segir atvinnu með stuðn-
ingi þjóðhagslega hagkvæma og
að rökstyðja megi þá fullyrðingu
með því að ráðstöfunartekjur ein-
staklinga aukast og launin hafa
áhrif á örorkubætur þannig að
þær lækka í hlutfalli við tekjurn-
ar. „Viðkomandi fer að greiða
skatta og síðast en ekki síst eykur
atvinnuþátttakan sjálfsmynd og
bætir líðan einstaklinganna.“
Samkvæmt þeim vinnubrögðum
sem AMS starfar eftir er öflug
eftirfylgd og stuðningur með
starfsmanni, allt frá byrjun. Þessi
vinna er mest í fyrstu og fer svo
dvínandi eftir því sem starfsmað-
urinn nær betri tökum á starfinu,
segir Árni. Stuðningur við ein-
staklinga er mjög mismunandi og
reynslan sýnir að með tímanum
dregur úr þeim tíma sem hver og
einn einstaklingur þarf í eftirfylgd
og þjónustu. „Þetta þýðir einfald-
lega að atvinna með stuðningi
skilar árangri,“ segir Árni.
Óvissa um framhald
verkefnisins
Úrræðinu Atvinna með stuðn-
ingi var hrundið af stað í tilrauna-
skyni til tveggja ára í marsmánuði
árið 1999. Að þeim tíma loknum
fékkst vilyrði til að halda verkefn-
inu áfram í eitt ár. Fyrstu tvö árin
var AMS því rekið sem tilrauna-
verkefni og seinasta árið sem
framtíðarúrræði frá SSR. „Núna
um áramótin fékkst viðurkenning
fyrir því hjá félagsmálaráðu-
neytinu að verkefninu yrði haldið
áfram og það yrði hjá SSR þar til
lögum um vinnumarkaðsaðgerðir
yrði komið á.“
Árni segir það eðlilega þróun
því atvinnuúrræði fyrir fatlaða
ættu ekki að vera aðskilin frá al-
mennum úrræðum.
„Lögin hafa legið fyrir Alþingi á
annað ár,“ útskýrir Árni. „Í þeim
kemur fram að AMS á að færast
undir Vinnumálastofnun eða
Vinnumiðlun fatlaðra á höfuðborg-
arsvæðinu. Þar tel ég verkefninu
best komið því þá fengist aðgang-
ur að þeim upplýsingum sem þar
liggja þegar fyrir, t.d. umsóknum
fyrirtækja um starfskraf
dag þurfum við að leita
störf.“
– En stendur til a
starfsmönnum AMS í R
til að mæta aukinni þörf o
umsækjendum á biðlista?
„Umræða um fleiri sta
hefur stöðugt verið í gan
lagsmálaráðuneytið, en
ekkert aukið fjármagn fæ
merkt verkefninu hjá SSR
um neina aukningu stöðu
að ræða,“ svarar Árni. „H
ar hefur félagsmálará
beitt sér fyrir því að Vin
stofnun komi að verkefn
auknu fjármagni.“
– En hvers vegna ætti
verkefninu áfram, hvað h
fram yfir aðrar aðferðir v
vega fötluðum einsta
vinnu, t.d. á vernduðum
stöðum?
„Í stuttu máli felst mu
vinnubrögðum AMS o
bundnum aðferðum í aðst
finna starf við hæfi, v
stuðningi, og síðast en
eftirfylgd eftir þörfum
Árni. „Við atvinnuleitina
eftir væntingum og vilja
andi. Hversu fljótt tekst
afla vinnunnar og hversu
öflug eftirfylgdin er fer
starfsins og þörf einsta
og vinnustaðarins.“
Kannanir á árangri ver
sýna að atvinna með stuð
fjárhagslega hagkvæm l
sýna tölulegar upplýsinga
meiri hagkvæmni en t.d
og verndaðir vinnustaðir,
Árna.
Um 65 fatlaðir einstaklingar á biðlista eftir
Árangur
góður en
framhaldið
óvíst
Um 65 einstaklingar eru á biðlista eftir
vinnu hjá Atvinnu með stuðningi í Reykja-
vík, úrræði sem er ætlað að aðstoða fatlaða
einstaklinga út á almennan vinnumarkað.
Sunna Ósk Logadóttir skrifar að ekki sé
hægt að stytta biðlista því úrræðið gangi
út á mikinn stuðning við hinn fatlaða og
starfsfólk verkefnisins anni ekki fleirum. „ÉG HEF oft orðið fyrir brigðum á vinnustað og
ur svolítið í mér, en ég e
ánægð með starfið í Hag
kaupum, þar hefur mér v
mjög vel tekið og mér líð
mjög vel í mínu starfi,“ s
leen Soffía Svensdóttir, s
fékk vinnu í Hagkaupum
Kringlunni í gegnum ver
atvinna með stuðningi. A
ennfremur varaformaður
hagsmunafélags fatlaðra
Frá því Aileen lauk ná
bekk hefur hún gegnt ým
störfum á almennum vin
aði, auk þess að stunda n
bæði hér heima og í Svíþ
„Fatlaðir eru alls staðar
sig á veggi í þjóðfélaginu
miður eru margir sem vi
ennþá að fatlaðir vinni e
á vernduðum vinnustöðu
ekki með ófötluðum. Mín
er mjög misjöfn, oft hef
lifað mikla höfnun og en
ég þá tilfinningu að ég v
fyrsta sem verð látin far
„Fæ a
Aileen Svensdó
BÓKHALDSHNEYKSLIN
Í BANDARÍKJUNUM
Bókhaldshneykslin, sem upphafa komið hjá hverju stór-fyrirtækinu á fætur öðru í
Bandaríkjunum, vekja athygli um
allan heim og draga úr trausti og
tiltrú fjárfesta og almennings til
hlutafélaga, sem skráð eru á
kauphöllum víða um heim.
Það eru ekki bara önnur fyr-
irtæki og einstaklingar, sem fjár-
festa í hlutabréfum alþjóðlegra
stórfyrirtækja. Það gera líka líf-
eyrissjóðir. Bóhaldshneykslin
snerta því hagsmuni gífurlegs
fjölda fólks og má vel vera að það
eigi einnig við um Íslendinga, þótt
engar upplýsingar hafi komið
fram um íslenzkar fjárfestingar í
þeim fyrirtækjum, sem um er að
ræða.
Bóhaldsflækjurnar hjá Enron-
fyrirtækinu voru miklar en
svindlið hjá WorldCom fjarskipta-
fyrirtækinu var í raun og veru
mjög einfalt. Í stað þess að bók-
færa venjuleg útgjöld sem útgjöld
voru þau eignfærð og síðan af-
skrifuð á löngum tíma. Þetta var
gert í svo stórum stíl, að vestan
hafs standa menn agndofa og Paul
O’Neill, fjármálaráðherra Banda-
ríkjanna, sem sjálfur er fyrrver-
andi aðalforstjóri Alcoa, sem við
Íslendingar eigum nú í viðræðum
við, krefst þess að forstjórar, sem
staðfesti rangar upplýsingar um
fjárhag fyrirtækja sinna, fari í
fangelsi. Í gær bættist nýtt bók-
haldshneyksli við hjá bandaríska
stórfyrirtækinu Xerox.
Afleiðingar hneykslismála á
borð við þau, sem upp hafa komið
í Bandaríkjunum undanfarna
mánuði og misseri, eru ekki bara
þær, að þeir sem hafa fjárfest í
þessum tilteknu fyrirtækjum tapi
fjármunum sínum heldur lækkar
verð á hlutabréfum almennt, sem
hefur neikvæð áhrif á fjárhag gíf-
urlegs fjölda fólks.
Það er eðlilegt að spurt sé
hvernig hægt sé að stunda svo
stórfellt bókhaldssvindl, sem
þessi dæmi sýna, á tímum tölvu-
tækni og harðra krafna um endur-
skoðun á reikningum fyrirtækja.
Þetta er greinilega hægt og í ein-
hverjum tilvikum m.a. vegna þess,
að endurskoðendur sinna starfi
sínu ekki eins og vera ber.
Um allan heim spyrja menn
hvort svo slakt bókhald og ófull-
komið eftirlit með því sé takmark-
að við Bandaríkin ein eða hvort
finna megi dæmi um slíkt í öðrum
löndum. Engum þarf að koma á
óvart þótt slíkar spurningar komi
fram. Það er mikið í húfi.
Það er eðlilegt að einnig hér á
Íslandi verði spurt hvort pottur
geti verið brotinn í reikningshaldi
fyrirtækja og endurskoðun á
reikningum þeirra. Engar vís-
bendingar hafa komið fram um
það og vonandi er allt á hreinu í
bókhaldi íslenzkra fyrirtækja. Og
ekki má gleyma því, að það geta
verið margvísleg álitamál í bók-
haldi fyrirtækja, sem á engan
hátt er hægt að líta á sem svindl-
starfsemi á einn eða annan veg.
Engu að síður hljóta þau tilvik,
sem um er að ræða vestan hafs,
verða til þess, að um allan heim
hefjist umræður um það hvort
nauðsynlegt sé að herða reglur
um eftirlit með reikningshaldi
fyrirtækja. Líklegt má telja, að
víða um lönd verði það gert til
þess að auka enn á gagnsæi hluta-
bréfamarkaðarins og traust og
tiltrú almennings í hans garð.
Dálkahöfundar Lex í Financial
Times velta því t.d. fyrir sér í gær
hvort of mikil áherzla hafi seinni
árin verið lögð á svonefndan
Ebitda-hagnað, þ.e. hagnað fyrir
skatta, afskriftir og fjármagns-
kostnað, og telja t.d. að ekki eigi
að leggja of mikið upp úr þeim
mælikvarða til þess að meta stöðu
fyrirtækis og bolmagn til þess að
standa undir skuldbindingum.
Washington Post segir í for-
ystugrein að svindlstarfsemi
WorldCom hafi verið svo einföld,
að hún hljóti að hafa verið stund-
uð í þeirri trú, að endurskoðendur
fyrirtækisins væru ekki að sinna
starfi sínu af kostgæfni.
Endurskoðendur fyrirtækisins
verja sig með því, að starfsmenn
WorldCom hafi haldið frá þeim
mikilvægum upplýsingum. Aðrir
gagnrýna þá sömu endurskoðend-
ur og segja að það sé hlutverk
þeirra að fara inn í fyrirtækin og
skoða þau gögn, sem þeir telji
nauðsynlegt hverju sinni.
Hneykslismálin í Bandaríkjun-
um hafa líka orðið tilefni um-
ræðna beggja vegna Atlantshafs-
ins um það hvort bandarískar
bókhaldsreglur séu betri eða
verri en evrópskar og sýnist sitt
hverjum.
Störf endurskoðenda hafa alltaf
verið mikilvæg en þeim mun fleiri
fyrirtæki, sem skráð eru í kaup-
höllum, þeim mun mikilvægara
verður að ekki sé hægt að finna
að vinnubrögðum endurskoðenda.
Endurskoðun og starfshættir
endurskoðenda eru sjaldan til um-
ræðu á opinberum vettvangi hér á
Íslandi en líklegt má telja, að það
væri gagnlegt að slíkar umræður
færu fram. Það er æskilegt að
bæði íslenzkir fjárfestir og aðrir
beri fullt traust til endurskoðunar
í íslenzkum fyrirtækjum. Það
traust hefur tvímælalaust verið til
staðar en bókhaldshneykslin í
Bandaríkjunum munu óhjákvæmi-
lega leiða til umræðna hér eins og
annars staðar.
Eðlilegt er að Verðbréfaþing Ís-
lands, félagasamtök endurskoð-
enda og viðskiptadeildir háskól-
anna efni til umræðna um þessi
mál hér þótt ekki væri til annars
en draga úr öllum efasemdum,
sem hneykslismálin í Bandaríkj-
unum kunna að hafa vakið upp.