Morgunblaðið - 29.06.2002, Blaðsíða 48

MINNINGAR
48 LAUGARDAGUR 29. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Bergur Vigfús-son fæddist á
Geirlandi á Síðu í
Vestur-Skaftafells-
sýslu 10.11. 1914.
Hann varð bráð-
kvaddur á heimili
sínu laugardaginn 8.
júní síðastliðinn. For-
eldrar hans voru Vig-
fús Jónsson bóndi á
Geirlandi, f. í Efri-
Mörk á Síðu 20.9.
1867, d. 28.1. 1935,
og kona hans Halla
Helgadóttir hús-
freyja, f. á Fossi 29.11. 1874, d.
27.4. 1950. Systkini Bergs eru:
Sigfús, f. 24.1. 1902, látinn, Karl,
f. 3.10. 1906, látinn, Jón, f. 10.3.
1909, látinn og Ragnheiður, f.
22.7. 1917. Bergur kvæntist 17.9.
1944 Margréti Líndal frá Holta-
stöðum í Langadal, f. 2.9. 1917, d.
11.3. 1991. Foreldrar hennar voru
Jónatan J. Líndal, bóndi og hrepp-
stjóri á Holtastöðum í Langadal, f.
26.6. 1879, d. 6.11. 1971, og kona
hans Guðríður Sigurðardóttir
húsfreyja frá Lækjamóti, f. 5.12.
1878, d. 11.6. 1932. Börn Bergs og
Margrétar eru: Þorgeir, f. 8.11.
1946, kvæntur Bjarnheiði Jóns-
dóttur, f. 15.7. 1948.
Börn þeirra eru Jón
Þór, Kjartan Örn,
Birgir Már, Sigríður
Ásta og eitt barna-
barn. Guðríður
Halla, f. 20.4. 1948,
gift Ragnari Ragn-
arssyni, f. 2.10. 1948,
d. 27.6. 1982. Börn
þeirra eru Bergur
Ingi, Snorri, Ingi-
björg Ásdís, Margrét
Edda og eitt barna-
barn. Áslaug Edda,
f. 9.10. 1950.
Bergur ólst upp á Geirlandi á
Síðu, stundaði nám við Flensborg-
arskóla í Hafnarfirði. Lauk stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1937. Stundaði nám í
viðskiptafræði við Háskóla Ís-
lands. Vann í Búnaðarbanka Ís-
lands á námsárum sínum. Hóf
kennslu við Flensborgarskólann í
Hafnarfirði árið 1943, var jafn-
framt skólastjóri Iðnskólans í
Hafnarfirði um árabil. Bergur var
framkvæmdastjóri Sjúkrasam-
lags Kópavogs þar til hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Útför Bergs hefur farið fram í
kyrrþey.
Við aldurlag Bergs Vigfússonar frá
Geirlandi á Síðu er margs að minnast,
og kemur þá einna fyrst til hugar
þakkarskuld fyrir að hafa notið
bjartrar vináttu góðs drengs um
hartnær sex áratugi. Orðið drengur,
sem er af sama stofni og drangur,
hefur löngum verið notað um þá
menn, sem eru svo bjargtraustir að
hægt er að reiða sig á til hlítar. Það
felur einnig í sér djúpa mannúð og
samúð með öllum þeim, sem lítt mega
sín.
Frumkynni okkar Bergs urðu á
döprum haustdægrum fyrir æði-
mörgum árum. Hann var kunningi
Páls heitins bróður míns, og þegar
móðir okkar andaðist á sjúkrahúsi
suður í Reykjavík hinn tíunda sept-
ember 1942 bauð Bergur Páli að
flytja jarðneskar leifar hennar heim í
Húnavatnsþing. Bergur réð þá yfir
litlum vörubíl, og boðið var þegið með
þökkum, enda áttum við systkin ekki
margra kosta völ. Við Páll tylltum
okkar frammí hjá Bergi, en líkkistan
lá trúlega njörvuð niður, á palli. Því-
líkt ferðalag úr höfuðborginni um
þjóðveg norður á Blönduós hefði átt
að verða tíðindalítið, en þetta gerðist
á styrjaldarárum, þegar land var her-
numið og einföldum atburðum hætti
til að ganga úr skorðum. Útlend þjóð
hafði mikla herstöð við Hvalfjörð og
þar var gaumgæfilega fylgst með
hverri hræðu, sem átti leið um farinn
veg. Þegar þangað kom stöðvuðu
vopnaðir verðir bílinn og kröfðust
skýringa á ferðalagi þriggja pilta. Við
röktum fyrir þeim tilgang fararinnar
og bentum á kistuna máli okkar til
stuðnings. Þá var okkur skipað að
opna hana til sönnunar, en okkur datt
síst í hug að gegna slíkri fjarstæðu og
þverneituðum. Þetta leiddi til nokk-
urra orðahnippinga. Við þremenning-
ar stóðum að því leyti illa að vígi í
þeim umræðum, sem þá æxluðust að
enginn okkar hafði nægilegt vald yfir
enskri tungu til að koma öllu því til
skila, sem okkur bjó í brjósti, og þó
reyndum við eftir bestu getu að verja
málstað okkar og þann forna rétt að
mega færa lík til kirkju og grafar án
þess að því yrði sýnd nein óvirðing.
Okkur Páli rann í skap, en hvað sem
Bergur kann að hafa hugsað, þá lét
hann sér hvergi bregða, hvikaði ekki
og ræddi málið af rökfestu, ró og
skynsemi, enda kinokuðu dátar sér
við að brjóta upp farminn. (Síðar var
sú skýring gefin á tiltæki hermanna
að þeim hefði dottið í hug að við vær-
um að smygla vopnun, Írar höfðu ein-
mitt notað líkkistur í þvílíku skyni).
Þegar þrasað hafði verið dágóða
stund kom liðsforingi á vettvang,
spurði hvað gengi á og hvers konar
erindi við ættum um þessar slóðir.
Hann hlýddi með athygli á frásögn
okkar, skotraði augum eitt andartak
upp á bílpallinn, veifaði okkur áleiðis
með hægri hendi og sagði kurteis-
lega: „Þið þurfið ekki að staldra hér
lengur við. Haldið ferðinni áfram.“
Enginn tálmaði för okkar eftir það.
Bergur var heilsteyptur maður, og
þegar ég fór að kynnast honum betur
varð mér ljóst að sá vinargreiði, sem
hann gerði okkur Páli var honum
sjálfsagður hlutur. Allt frá fornu fari
hefur það talist drengskapur að ljá
þeim hjálparhönd sem illa eru stadd-
ir, og Bergi var þeim mun ljúfara að
hlaupa undir bagga með öðrum sem
hann var flestum mönnum örlátari og
rausnarlegri, þótt hann yrði aldrei fé-
ríkur sjálfur.
Síðar lagði sundur reyki okkar
Bergs um hríð, ég fór til Írlands og
þaðan til Skotlands. En veturinn
1955-56 dvaldist hann við framhalds-
nám í Skotlandi og þá bar fundum
okkar býsna oft saman. Bergur átti
ágætiskonu, Margréti Líndal frá
Holtastöðum í Langadal og með þeim
voru börnin þrjú, Þorgeir tíu vetra
elstur og dæturnar Halla og Áslaug
nokkrum árum yngri. Þau Bergur
leigðu sér íbúð í Joppa, litlu þorpi út
með firði, rétt fyrir austan Eiðina-
borg. Þangað skruppum við hjónin
margan ljúfan sunnudag. Og eftir
héðanför fjölskyldunnar að lokinni
dvöl í Skotlandi nutum við jafnan
sömu þjóðlaðar þegar við sóttum þau
heim í hafnfirsk salarkynni. En svo
hvarf Margrét út í fortíðina langt um
aldur fram.
Síðan hef ég verið árlegur gestur
Bergs, og sú hugmynd sem ég fékk af
drengskap hans haustið 1942 hefur
skýrst og styrkst við langar viðræður
um fólk og bækur, Bergi var mikil
rækt á hvorutveggja. Hann var sann-
ur húmanisti. Mér þykir sennilegt að
lífsskoðanir hans hafi notið Mar-
grétar við, enda voru þau bæði bæði
gáfuð og víðsýn, einkar samrýmd og
kunnu vel að meta fegurð mannlegs
lífs. Þau létu ávallt lítið yfir sér, töl-
uðu jafnan í hálfum hljóðum og fóru
aldrei með ýkjur, engin heyrði ég
styggðaryrði af vörum þeirra og þeim
var tamara að lofa fólk en lasta. Sjálf-
hól og skrum voru víðs fjarri eðli
þeirra. Mér virtust þau ávallt vera
raunsæ og skynja veröldina rétt eins
og hún er, en létu ekki glepjast af
kenningum þeirra sem stritast við að
endurskapa veruleikann og fortíðina í
nýjum myndum.
Svo er talið að vinátta og dreng-
skapur séu einhverjir römmustu
þættirnir í þeirri mannúðarstefnu,
sem dafnaði hér í álfu um þær mundir
sem forfeður okkar ortu Njálu og
önnur sígild listaverk til dýrðar þeirri
siðmenningu, sem enn á í vök að verj-
ast. Sú siðmenning lifir ekki einungis
í bókum og öðrum andlegum afrekum
skapandi skálda heldur einnig í hug-
um þeirra sem stunda drengskap.
Minningu Bergs Vigfússonar og Mar-
grétar Líndal stafar birti frá slíkum
hugsjónum.
Hermann Pálsson.
Jæja, nú er komið að því: Bergur
,,frændi“ er allur. Börnin hans teljast
þremenningar við mig, og tengsl fjöl-
skyldna okkar hafa jafnan verið svo
náin að ég vil ekki hafa um það fleiri
orð frá eigin brjósti.
Þess í stað vil ég nú vitna í texta
sem ég veit að hefði verið Bergi vini
mínum að skapi vegna látleysis síns,
en það er brot úr messu þeirri er
skáldið T.S. Eliot lætur í munn Tóm-
asar Beckets, erkibiskupsins í Kant-
araborg á tólftu öld; í helgileiknum
Morð í dómkirkjunni. En ég hef nú
margoft séð ástæðu til að vitna í þá
leikritsþýðingu mína í minningar-
greinaskrifum á undanförnum árum:
,,Hugleiðið nú hvernig Herra okk-
ar talaði sjálfur um frið. Hann sagði
við lærisveina sína, „Ég fer frá ykkur
í friði, friður sé með yður.“ Meinti
hann frið eins og við leggjum oftast
merkingu í frið: að enska konung-
dæmið lifi í friði við nágranna sína,
barónarnir í friði við kónginn, að
heimilishaldarinn fái að ávaxta sitt
pund í friði, með eldstóna sópaða og
fína, hans besta vín borið fram fyrir
vin, meðan konan hans syngur börn-
um þeirra til? Þessir menn sem voru
lærisveinar Hans þekktu enga slíka
hluti: þeir gáfu sig fram til að ferðast
um langa vegu, til að þjást á láði og
legi, til að kynnast pyndingum, fang-
elsun, vonbrigðum, til að bíða dauða
píslarvottarins. Hvað meinti Hann
þá? Ef þið spyrjið um það, minnist þá
að Hann sagði einnig, „Ekki það sem
er þessa heims færi ég ykkur,“ þann-
ig að Hann gaf lærisveinum sínum
frið, en ekki frið þessa heims.“
Tryggvi V. Líndal.
Traustur vinur er fallinn frá með
skyndilegum hætti. Ég er næstum
viss um það hafi borið að á þann veg
sem Bergur hefði helst kosið. Löng
dvöl á sjúkrahúsi eða annarri sjúkra-
stofnun, hefði ekki verið honum létt-
bær. Því leyfi ég mér að samgleðjast
honum.
Kynni okkar Bergs hófust haustið
1943, er ég fór í Flensborgarskóla í
Hafnarfirði. Það sama haust byrjaði
hann að kenna við þann skóla, en þar
var úrval góðra kennara og stjórn-
enda. Fyrsti kennsludagurinn þar er
mér skýr í huga, þegar hávaxinn og
herðabreiður maður gekk inn í skóla-
stofuna og ávarpaði okkur nemend-
urna með djúpri og hreimmikilli
röddu og sagði: „Ég á að kenna ykkur
ensku í vetur.“ Þannig voru fyrstu
kynni mín af Bergi Vigfússyni.
Þessi vetur sem í hönd fór var sá
síðasti sem heimavist var starfrækt
við Flensborgarskóla. Þar bjó ég í
herbergi ásamt öðrum pilti, en 6 eða 8
herbergi voru við þennan sama gang.
Á þessum árum var ekki betur búið
að kennaraliði skólans en svo, að
Bergi var ætlað lítið nemendaher-
bergi við sama gang og ærslafullir
nemendur bjuggu. Því leiddi af sjálfu
sér að vinnufriður var takmarkaður.
Ég kom í skólann öllum ókunnugur,
hafði aldrei verið í svo stórum hópi
unglinga og þar var. Minn hugar-
heimur var mótaður af miklu smærra
samfélagi. Flestir nemendurnir voru
úr Hafnarfirði og höfðu verið saman í
barnaskóla þar, sem þá var aðeins
einn í firðinum. Þeir þekktust því
flestir frá unga aldri.
Því kom það nokkuð af sjálfu sér að
ég dró mig nokkuð til hlés – var feim-
inn. Bergur veitti þessu athygli og gaf
sig á tal við mig. Stundum bauð hann
mér inn til sín á kvöldin og ræddi við
mig m.a. um félagslífið í skólanum.
Hvatti hann mig til að taka þátt í því.
Hvatningarorð Bergs urðu til þess að
ég gaf mig meira að fólkinu, svo von
bráðar féll ég alveg í hópinn.
Þegar ég kom í skólann næsta
haust var Bergur nýlega kvæntur
Margréti Jónatansdóttur frá Holta-
stöðum í Langadal. Ekki fækkaði
heimsóknum mínum til Bergs eftir að
Margrét kom þar til sögu. Þar stóðu
mér ætíð opnar dyr. Fljótlega kom-
umst við Margrét að því að við áttum
bæði ættartengsl við sr. Snorra á
Húsafelli. Þeir þræðir urðu oft um-
ræðuefni milli okkar. Bergur var
áhugamaður um útivist og ferðalög.
Oft gekkst hann fyrir því að nemend-
ur færu í skíðaferðir austur í Hvera-
dali eða á aðra áhugaverða staði. Þær
ferðir urðu afar vinsælar og frá þeim
eru góðar minningar.
Skólagöngunni lauk og leiðir
skildu. Ég hélt til heimahaganna sem
kölluðu til mín og samfundunum við
Berg og Margréti fækkaði eftir að bú-
skapur og brauðstrit tók við hjá mér.
Þó tókst okkur að fara tvær hesta-
ferðir. Veiði- og landskoðunarferð um
Arnarvatnsheiði og ferð frá Geysi í
Haukadal um Skessubásaleið og
Kaldadal. Í síðarnefndu ferðinni var
Margrét með og átti hún stóran þátt í
að sú ferð tókst vel. Báðar þessar
ferðir urðu oft umræðuefni síðar og
þættir þeirra rifjaðir upp. Stöku sinn-
um kom Bergur hingað að Stóra-Ási,
helst síðla sumars, stoppaði dagstund
og bleytti öngul í ánni.
Ekki fer hjá því að þeir sem ná
háum aldri mæti andstreymi á lífs-
leiðinni. Það fékk Bergur að reyna.
Hinn 11. mars 1991 varð Margrét
bráðkvödd þar sem þau hjónin voru í
skíðaferð í Bláfjöllum. Því hefur ævi-
ganga þeirra hjóna beggja endað með
svipuðum hætti.
Jafnan við andlát leggst þagnar-
þungi á auðan teiginn og þá sem eftir
standa, hérna megin.
Ég kveð vin minn Berg Vigfússon
með virðingu og þökk.
Magnús Kolbeinsson.
BERGUR
VIGFÚSSON
✝ Sveinborg J.Waage fæddist í
Hnífsdal 10. nóvem-
ber 1907. Hún lést á
Hjúkrunarheimilinu
Eir 11. júní síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru Jón Hálfdán
Guðmundsson og
seinni kona hans, Sig-
ríður Magnúsdóttir.
Albróðir var Sigurð-
ur Ragnar, en hálf-
systkini Elínbet
Hjálmfríður, Guð-
mundur, Jóna Krist-
jana, Pálína Halldóra og Rannveig
Jóna. Þau eru öll látin. Sveinborg
var tekin í fóstur af Ólafi Bjarna-
syni og Ólínu Guðrúnu dóttur hans
á Kirkjubóli í Korpudal. Síðar gift-
ist Ólína Kristjáni Birni Guðleifs-
syni og þau fluttu að Efra-Seli í
Hrunamannahreppi. Fóstursystk-
ini Sveinborgar eru: Sveinbjörn
Óskar, Ingibjörg Guðrún, Guðleif-
ur Magnús, Rannveig, Haraldur
Gunnar, Svava og Ólafur Lúther.
Þau eru öll látin nema Sveinbjörn
og Ólafur Lúther.
Sveinborg giftist 18.
maí 1940 Guðmundi
E. Waage bónda að
Litla-Kroppi í Flóka-
dal. Þau eiga tvo
syni: Viðar G.
Waage, f. 1941,
kvæntur Kristrúnu
M. Waage, þau eiga
tvo syni, Bjarka og
Smára; og Eggert G.
Waage, f. 1950, d.
1984, kvæntur Þor-
gerði Sigurjónsdótt-
ur, þau eiga þrjú
börn: Sigfríði, Guðmund og Sig-
rúnu.
Sveinborg starfaði við umönnun
sængurkvenna hjá Helgu Níels-
dóttur ljósmóður, veitingarekstur
hjá Theódóru Sveinsdóttur, sem
rak veisluþjónustu í Reykjavík, og
sumarhótel í Reykholti í Borgar-
firði. Síðan var hún húsmóðir á
Litla-Kroppi, og tók virkan þátt í
starfi kvenfélagsins í sveitinni.
Útför Sveinborgar fór fram í
kyrrþey.
Ég kynntist Sveinu fyrir 38 árum
þegar eldri sonur hennar sýndi henni
tilvonandi tengdadóttur. Hún heils-
aði mér eins hlýlega og honum, með
kossi og faðmlagi, og sá hlýi faðmur
hefur staðið mér opinn allan þann
tíma sem við áttum saman.
Tengdamóðir mín var stórbrotin
kona og ekki ein af þeim sem segja
eitt í dag og annað á morgun. Hún
bjó um tíma í næstu íbúð við okkur í
Hraunbæ 172, og þá kynntist ég
henni vel. Við vorum alla tíð góðar
vinkonur og gerðum ýmislegt sam-
an, eins og að fara í búðir og í leikhús.
Einu sinni þegar við vorum að fara í
leikhúsið í hríðarveðri að vetri til
varð mér það á, að taka lopahúfu sem
hún hafði gefið mér og setja upp.
Ég man ennþá hvað hún var
hneyksluð á því, að ég skyldi ætla
með lopahúfu í leikhúsið, svo að lík-
lega hef ég tekið hana niður áður en
við fórum inn. Á kvennafrídaginn 24
október 1975 fórum við saman í bæ-
inn, og stóðum niður við Stjórnar-
ráðshúsið, ásamt öllum hinum sem
voru í miðbænum þann dag. Einnig
fór ég oft með henni í heimsókn til
systkina hennar og fóstursystkina,
og kynntist því fólki nokkuð.
Síðustu árin, þegar hún var komin
á Eir, heimsótti ég hana þangað og
við spjölluðum um barnabörnin og
barnabarnabörnin. Hún hafði svo
gaman af að fá þau yngstu í heim-
sókn og átti myndir af þeim á komm-
óðunni sinni.
Elsku Sveina, ég þakka þér fyrir
öll árin sem við áttum saman og bið
Guð að geyma þig í nýjum heim-
kynnum.
Kristrún M. Waage.
Nú er elskuleg amma mín látin og
margs að minnast.
Það voru alltaf stórir dagar hjá
okkur systkinunum í Skálholtsvík
þegar von var á ömmu Sveinu með
rútunni. Þá kom hún og var afkasta-
mikil í heimilishaldi, eldaði besta mat
í heimi, sat við handavinnu og sagði
okkur sögur. Amma Sveina var mikil
hannyrðakona, prjónaði og saumaði
óteljandi myndir, púða og fleira. Það
sést vel hjá okkur afkomendum, því
öll eigum við útsaumaðar myndir eða
annað handverk eftir hana sem prýð-
ir okkar heimili í dag.
Ég man eftir að einu sinni kom
hún með tvær myndir og gaf mér
eina og Gumma bróður hina og við
áttum að læra útsaum og sauma með
henni. Myndin mín var af kisu og sat
ég með henni og saumaði mína fyrstu
mynd. Myndin hans Gumma bróður
var af lambi, en hann saumaði nú
eitthvað minna og ég held að amma
hafi saumað þá mynd meira og
minna sjálf. Amma Sveina var lengi
veik í fótum og þegar hún var í heim-
sókn fékk ég oft að sofa á dýnu hjá
henni. Mér þótti mest gaman að
horfa á hana skipta um umbúðir á
fótunum og hún sagði mér sögur á
meðan, þær eru dýrmætar í dag.
Amma Sveina klæddist alltaf kjól
eða pilsi og blússu og var með silf-
urhvítt hár. Hún drakk bara kaffi úr
fínum og penum bollum, mjólkina
fyrst og kaffið svo, annars varð
kaffið óætt, því þurfti að hella og
byrja uppá nýtt.
Fyrir jólin sendi amma Sveina
okkur heimatilbúnar karamellur,
asíur og stundum „pickles“. Þá voru
jólin komin. Ég hef reynt eftir að ég
fullorðnaðist og eignaðist fjölskyldu
sjálf að búa svona til en ekki fengið
rétta bragðið. Þannig að ég ákvað að
þetta yrði ein af minningunum um
ömmu Sveinu.
Amma var mikill og stórbrotinn
persónuleiki sem ég mun alltaf minn-
ast sem ömmu Sveinu í Hraunbæn-
um.
Nú er amma Sveina farin, södd líf-
daga. Ég hef þá trú að hún svífi um
með eiginmanni sínum og syni og
öðru samferðafólki, sem margt er
löngu látið og hún búin að sakna.
Að lokum langar mig að segja við
hana, eins og hún sagði svo oft við
mig: Elsku amma Sveina, Guð geymi
þig.
Þín
Sigfríður (Siffý).
SVEINBORG J.
WAAGE