Morgunblaðið - 29.06.2002, Blaðsíða 50

FRÉTTIR
50 LAUGARDAGUR 29. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ATLI Gíslason hrl. hefur fyrir hönd
umbjóðanda síns, Árna G. Sigurðs-
sonar flugstjóra, ritað eftirfarandi
greinargerð í tengslum við synjun á
útgáfu heilbrigðisvottorðs til Árna
samkvæmt bréfi Flugmálastjórnar
dags. 24. júní 2002. Greinargerðin
birtist hér á eftir í heild:
„Forsaga:
Hinn 7. maí 2001 komst kærunefnd
þriggja lækna að þeirri niðurstöðu að
flughæfni Árna væri óskert og hann
fullnægði heilbrigðisákvæðum reglu-
gerðar um skírteini útgefin af Flug-
málastjórn Íslands nr. 419/1999 um
heilbrigðisvottorð. Nefndina skipuðu
Finnbogi Jakobsson, sérfræðingur í
taugalækningum, Guðmundur Þor-
geirsson, prófessor og sérfræðingur í
hjartasjúkdómum og Matthías Hall-
dórsson, aðstoðarlandlæknir. Flug-
málastjórn og trúnaðarlæknir henn-
ar, Þengill Oddsson, neituðu að hlíta
niðurstöðunni en gáfu loks út eftir
mikið málastapp heilbrigðisvottorð
með takmörkunum sem síðar voru
felldar niður með úrskurðum sam-
gönguráðuneytisins. Um málsmeð-
ferð Flugmálastjórnar gagnvart
Árna á árinu 2001 var fjallað af
þriggja manna nefnd sem skipuð var
hæstaréttarlögmönnunum Andra
Árnasyni og Gesti Jónssyni og Sig-
urði Guðmundssyni, landlækni.
Komst nefndin að þeirri eindregnu
niðurstöðu að úrskurður þriggja
lækna kærunefndarinnar hafi verið
bindandi fyrir Flugmálastjórn og sú
ákvörðun hennar að skilyrða heil-
brigðisvottorð Árna hafi ekki átt við
rök að styðjast og verið ómálefnaleg.
Í kjölfarið voru flugmálastjóri og aðr-
ir sem komið höfðu að málinu áminnt-
ir. Árni hefur ekki verið beðinn afsök-
unar á þessum stjórnsýslubrotum
Flugmálastjórnar gegn honum eða
hlutur hans réttur.
Endurnýjun
heilbrigðisvottorðs:
Þegar sex mánaða gildistími heil-
brigðisvottorðs Árna rann út um
miðjan desember 2001 stóð Flug-
málastjórn enn gegn endurnýjun
þess og var Jón Þór Sverrisson, yf-
irlæknir, skipaður til að afgreiða mál-
ið. Jón Þór Sverrisson hefur nú með
bréfi dags. 24. júní 2002 synjað um út-
gáfu heilbrigðisvottorðs. Það rökstyð-
ur læknirinn með vísan til þess að
áhætta á nýju heilaáfalli sé ekki minni
en 4,4% og valdi það varanlegu van-
hæfi. Hækkaður blóðþrýstingur og
jákvætt áreynslupróf ásamt krans-
æðaþrengingum valdi einnig að
minnsta kosti tímabundnum hæfis-
bresti, þar eð þessir sjúkdómar
kunna að vera meðhöndlanlegir. Við
þessa niðurstöðu og málsmeðferð
Jóns Þórs Sverrissonar og Flugmála-
stjórnar gerir Árni mjög alvarlegar
athugasemdir.
Röksemdir Árna:
Í fyrstu skal það nefnt að sá mikli
dráttur sem varð á afgreiðslu málsins
er brot á 9. gr. stjórnsýslulaga og er
ámælisverður. Um heilsufar Árna er
það að segja að það hefur ekki breyst
frá úrskurði þriggja lækna kæru-
nefndarinnar frá maí 2001 nema þá til
batnaðar og auk þess liggja nú fyrir
ítarlegri rannsóknir sem staðfesta
það. Engin rök standa til þess að
breyta niðurstöðu kærunefndarinnar.
Um þá þrjá heilsufarsþætti sem Jón
Þór Sverrisson leggur til grundvallar
niðurstöðu sinni má gera margar at-
hugasemdir og það hefur verið gert
undir meðferð málsins í 14 bls. grein-
argerð frá 24. apríl 2002, bréfum og 6
bls. athugasemdum dags. 20. júní
2002. Ítarlegum rökstuðningi Árna,
sem studdur er veigamiklum læknis-
fræðilegum gögnum, hefur ekki verið
svarað með rökstuddum hætti. Hér
gefst aðeins tóm til að reifa megin-
atriðin.
Áhættumat:
Niðurstöður áhættumats um 4,4%
líkur á endurtekningu vægs heila-
áfalls sem Árni fékk 4. október 1998
byggja aðallega á faraldsfræðilegri
rannsókn gerðri í Rochester í Banda-
ríkjunum (Petty 2000) á einstakling-
um sem höfðu fengið sambærileg áföll
á árunum 1985 til 1989. Er skemmst
frá því að segja að meðalaldur ein-
staklinga í þessum rannsóknarhópi
var 73 ár plús eða mínus 10 ár. Árni er
53 ára gamall og verður ekki borinn
saman við einstaklinga í rannsóknar-
hópnum. Þá kemur fram í rannsókn-
argreininni að enginn þessara ein-
staklinga fékk endurtekið áfall eftir
að liðin voru þrjú ár og um þrír mán-
uðir frá upphaflegu áfalli. Liðin eru
þrjú ár og um níu mánuðir frá því að
Árni fékk vægt áfall. Tölur um 4,4%
líkur er ekki að finna í rannsóknar-
skýrslunni heldur er talan ranglega
líkindareiknuð af lækni sem Jón Þór
Sverrisson leitaði til hér heima. Þá er
til þess að líta að það er viðurkennd
læknisfræðileg staðreynd að áhætta á
endurtekningu er mest fyrsta árið en
lækkar síðan jafnt og þétt en er ekki
jöfn þriðja, fjórða og fimmta árið eins
og Jón Þór Sverrisson gengur út frá.
Áhættumat sem Jón Þór Sverrisson
byggir á á ekki við og er óskiljanlegt
að einstaklingur skuli sviptur at-
vinnuréttindum sínum og tekjum til
framfærslu á jafn hæpnum grunni og
raun ber vitni. Þriggja lækna kæru-
nefndin komst að þeirri niðurstöðu í
maí 2001 að mjög litlar líkur væru á
nýju heilaáfalli og að Árni fullnægði
heilbrigðiskröfum. Ekkert hefur
breyst síðan nema áhættan er eðli-
lega minni þar sem lengri tími er lið-
inn frá áfalli Árna.
Blóðþrýstingur:
Árni er einn af mörgum Íslending-
um sem hafa við blóðþrýstingsvanda-
mál að stríða. Hann hefur verið með-
höndlaður með vönduðum og mjög
árangursríkum hætti og engin þörf á
aukinni meðhöndlun. Árni hefur
mælst með mjög viðunandi, eðlileg og
stöðug blóðþýstingsgildi vel undir
þeim mörkum sem reglugerð setur.
Það sýna svonefndar sólarhring-
smælingar undir eftirliti læknis, þar
af önnur frá í vor á vegum Landspít-
ala – Háskólasjúkrahúss, mælingar á
sjúkrahúsi, mælingar í apótekum og
reglubundnar heimamælingar. Árni
hefur verið meðhöndlaður af færasta
sérfræðingi í íslenskri læknastétt á
þessu sviði sem hefur ítrekað vottað
að blóðþrýstingsgildi Árna séu góð og
meðhöndlun hafi verið árangursrík.
Þetta nægir Flugmálastjórn ekki
heldur ber hún fyrir sig þrjár gamlar
mælingar fluglækna á vegum hennar
frá árinu 2001 sem allar voru gerðar
við „extreme“ aðstæður, það er þegar
Flugmálstjórn vann gegn úrskurði
þriggja lækna kærunefndarinnar.
Síðasta mæling fór fram í desember
2001 strax í kjölfar þess að Árna var
tilkynnt um að heilbrigðisvottorð
hans yrði ekki endurnýjað. Engin
þessara mælinga var endurtekin eins
og venja er. Í reglugerð kemur fram
að umsækjandi um heilbrigðisvottorð
skuli metinn vanhæfur þegar blóð-
þrýstingur er stöðugt (feitletrun mín)
yfir 160 mmHg slagþrýstingi og 95
mmHg þanþrýstingi, með eða án
meðferðar. Svo er ekki í tilviki Árna.
Blóðþrýstingur hans er í góðu jafn-
vægi vegna þess að hann hefur verið
meðhöndlaður og er sem betur fer
meðhöndlanlegur. Þrátt fyrir þessar
staðreyndir er Árni sviptur atvinnu-
réttindum sínum sem varin eru í
stjórnarskrá.
Áreynslupróf og
kransæðaþrengingar:
Loks byggir Jón Þór Sverrisson á
því að jákvætt áreynslupróf ásamt
kransæðaþrengingum valdi tíma-
bundnum hæfisbresti. Margt má um
þetta segja. Við þolpróf í vetur komu
fram svonefndar ST lækkanir sem
geta verið vísbendingar um krans-
æðasjúkdóm. Bar Jóni Þór Sverris-
syni að gera kröfu um rannsókn. Það
gerði hann ekki. Árni leitaði eftir
rannsókn að eigin frumkvæði og
gekkst undir hjartaþræðingu. Niður-
staðan var sú að fram komu vægar
þrengingar í smáum æðum sem fela
ekki í sér áhættu á hjartaáfalli. Að-
gerðarlæknir óskaði Árna til ham-
ingju með niðurstöðuna. Engin þörf
var talin á aðgerð eða á sérstakri
meðhöndlun nema hvað Árna var ráð-
lagt að taka inn eina töflu af barna-
magnyli á hverjum morgni sem hann
hefur gert. Hinar svonefndu ST lækk-
anir eru ekki áhyggjuefni og þær hafa
komið fram af öðrum ástæðum en
varða hjartastarfsemi Árna. Má
reyndar leiða sterkar líkur að því að
þær hafi komið fram vegna andlegs
álags sem hefur verið á Árna vegna
atlögu Flugmálastjórnar að atvinnu-
réttindum hans. Svipuð einkenni hafa
til að mynda komið fram hjá slökkvi-
liðsmönnum (Firemans syndrome) og
öðrum sem vinna undir miklu andlegu
álagi. Flugmálastjórn telur Árna
engu að síður vanhæfan en tímabund-
ið þar eð „sjúkdómurinn kunni að
vera meðhöndlanlegur“. Hann hefur
hins vegar þegar verið meðhöndlaður
samkvæmt læknisráði. Árni hefur
jafnframt verið vændur um fleiri
sjúkdóma, sem ekki hefur reynst
flugufótur fyrir. Ekki er lengur byggt
á þeim í bréfi Jóns Þórs Sverrissonar
dags. 24. júní 2002.
Niðurlag:
Niðurstaða Jóns Þórs Sverrissonar
er Árna sár vonbrigði þótt hún hafi
ekki komið á óvart eftir það sem á
undan var gengið. Niðurstaðan er
einkar gagnrýnisverð og hún verður
að teljast byggð á ófaglegum og
ómálaefnalegum grunni. Þá hefur
málsmeðferðin öll verið á sömu nót-
um og áður. En sem betur fer gefast
mörg úrræði í lýðræðisþjóðfélagi þar
sem meðal annars er leitast við með
mannréttindaákvæðum, stjórnsýslu-
lögum, lögum um persónuvernd og
mörgum fleiri lagaákvæðum að
vernda einstaklinga gegn ómálefna-
legri málsmeðferð, ofríki og vald-
níðslu stjórnvalda. Niðurstaðan hefur
verið kærð til kærunefndar sem sam-
gönguráðherra skipar og önnur úr-
ræði eru ýmist í undirbúningi eða til
athugunar. Þar má nefna málssókn
vegna málsmeðferðar Flugmála-
stjórnar á árinu 2001, kvartanir til
Umboðsmanns Alþingis, Persónu-
verndar, landlæknis og siðanefndar
lækna. Síðar verður hugað að máls-
sókn vegna niðurstöðu Jóns Þórs
Sverrissonar. Þessi atlaga að atvinnu-
réttindum Árna er einfaldlega óá-
sættanleg.
Árni og fjölskylda hans hafa verið
undir miklu álagi vegna þessa máls og
vegna mikillar fjölmiðlaumræðu í
tengslum við það. Allt hefur það verið
til þess fallið að hafa áhrif á heilsufar
hans. Það hefur þó ekki orðið raunin.
Árni hefur ákveðið að tjá sig ekki
frekar um málið en segir í fréttatil-
kynningu og greinargerð þessari eða
framvísa málsgögnum sem snerta
viðkvæma einkahagi hans meðan
málið sætir kærumeðferð.“
Greinargerð vegna synjunar
á útgáfu heilbrigðisvottorðs