Morgunblaðið - 10.07.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 10. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FJÁRÖFLUNARFUNDUR vegna
sameiginlegs átaks ESB, Rúss-
lands, alþjóðastofnana og einstakra
landa um mengunarmál, kallað
Northern Dimension Environmen-
tal Partnership eða NDEP var
haldinn í Brussel í gær. Alls söfn-
uðust 110 milljónir evra í sjóðinn en
það er yfir því lágmarki sem menn
höfðu stefnt að. Þessi upphæð mun
síðan væntanlega margfaldast þar
sem einnig verða tekin lán hjá al-
þjóðlegum fjármálastofnunum.
Framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins skuldbatt sig til þess að
leggja fram 50 milljónir evra, Rúss-
land, Danmörk, Finnland, Noregur,
Svíþjóð og Holland munu hvert um
sig leggja fram 10 milljónir. Auk
þess gáfu allmörg önnur lönd til
kynna að þau myndu senn gefa
bindandi loforð.
Mikil hætta af kjarnorku-
úrgangi á Kólaskaga
Að sögn Jóns Sigurðssonar, aðal-
bankastjóra Norræna fjárfestingar-
bankans (NIB) og formanns stjórn-
arnefndar NDEP, er markmið með
stofnun NDEP-sjóðs sá að kljást
við umhverfisspjöll og umhverfisvá
í Norður-Evrópu, einkum í fyrrum
lýðveldum Sovétríkjanna. Hann
segir verkefni NDEP muni í fyrstu
einkum beinast að norðvesturhluta
Rússlands vegna uppsafnaðs vanda
þar frá tímum Sovétríkjanna. Mikil
hætta stafi af kjarnorkuúrgangi á
Kólaskaga en á því svæði sé fjöldi
kjarnorkuknúinna kafbáta frá Sov-
éttímanum að grotna niður og allur
frágangur á notuðu kjarnaeldsneyti
mjög slæmur.
„Þetta er ágæt byrjun en auðvit-
að er þetta bara byrjunin. Við bind-
um vonir við að þetta geti orðið vís-
ir að varanlegu samstarfi á þessu
sviði og eins að þetta geti tengst
áformum átta stærstu iðnríkjanna
frá því í Kanada þar sem vantaði
framkvæmdaraðila til þess að tak-
ast á við upphreinsun á umhverf-
isvanda sem fylgir kjarnorkuúr-
gangi og kjarnorkuvá á þessu
svæði.“
Jón segir vandamálin sem NDEP
ætli að kljást við aðkallandi. Þar sé
um að ræða bæði venjuleg um-
hverfisvandamál sem fylgja losun
úrgangsefna í sjó og loft. „Þau eru
óvenjulega erfið í Norðvestur-Rúss-
landi vegna langvarandi vanrækslu
á Sovéttímanum og því miður hefur
ekki verið gert neitt stórátak á
þessum rúma áratug sem liðinn er
frá falli þeirra. En við bindum vonir
við að þessi samtök kunni að geta
rofið þarna múr og komið af stað
meiriháttar framkvæmdum. Sumar
þeirra eru raunar hafnar nú þegar,
sérstaklega hreinsun skolpvatns frá
Pétursborg, sem er einhver stærsti
umhverfismengunarvaldur við
Eystrasaltið.“
Upphaflegt frumkvæði
komið frá Finnum
Jón segir að gert sé ráð fyrir
verkefnum frá Múrmansk í norðri
til Kalíníngrad við Eystrasalt í
suðri. „Það er miklu meira en tími
til kominn að taka á þessu.“
Aðspurður segir Jón að NIB og
finnsk stjórnvöld hafi kallað saman
fund alþjóða lánastofnanana og
framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins í mars í fyrra og þá hafi
þetta mál farið af stað. Í júní hafi
menn farið að vinna að því að und-
irbúa tillögur um tilhögun, m.a.
með stofnun þessa sjóðs, sem Evr-
ópubankinn í London muni hafa
fjárvörslu með, og eins að koma
með tillögur um forgangsverkefni
þannig að þegar beðið yrði um
stuðning liggi ljóst fyrir um hvað
væri verið að tala.
Snertir Norðurlönd og fiski-
mið sem Íslendingar sækja
„Við teljum að við séum með und-
irstöður sem geri það vitrænt að
blanda saman löngum lánum og
þessu stuðningsfé. Það er mjög
mikilvægt að Rússland tekur heils-
hugar þátt í þessu verkefni auk
þess að leggja fram fé. Reyndar er-
um við hjá NIB þegar með nokkuð
stór umhverfisfjárfestingarverkefni
í Rússlandi, bæði í Pétursborg og á
Kólaskaga, þar sem eru eiturspú-
andi málmbræðslur sem hafa t.d.
lengi pestað loftið í Kirkenes í Nor-
egi og nálægum héruðum. Þetta eru
mikilvæg verkefni, þó þau séu ekki
tengd NDEP, en þau eru hins veg-
ar að vissu leyti kveikjan að sam-
tökunum. Eftir að hafa kynnst
þessu betur sér maður að þessi við-
fangsefni eru allt of mörg og mik-
ilvæg til þess að nokkur ein stofnun
eða eitt land geti leyst þau.“
Rökin fyrir því að koma á alþjóð-
legum samtökum til þess að glíma
við þetta segir Jón að séu tvíþætt. Í
fyrsta lagi varði þessi mengun öll
nálæg lönd og sé þess vegna ekki
bara rússneskt vandamál. Hann
minnir í þessu sambandi á að hvað
okkur Íslendinga varði sé t.d. hægt
að benda á að Barentshafið sé mik-
ilvæg fiskimið fyrir íslenska flot-
ann.
„Hin hliðin er sú að þetta eru að
sumu leyti viðbrögð við erfðasynd-
um Sovétríkjanna sálugu. Það er
ekki hægt að ætlast til þess að nú-
lifandi Rússar borgi þann brúsa all-
an heldur er þetta eins og sögulegt
slys sem alþjóðleg trygging þarf að
mæta.“
Fjármögnun tryggð með
alþjóðlegu samstarfi
Jón Sigurðsson, formaður stjórnarnefndar NDEP: „Fjöldi kjarn-
orkuknúinna kafbáta er að grotna niður á Kólaskaga.“
Verkefni vegna umhverfisvanda og kjarnorkuvár í Norður-Evrópu
VÍST er að margir hafa nýtt sér
góða veðrið á höfuðborgarsvæðinu
í sumar til útiverka. Víða má sjá
fólk taka til í garðinum og mála
hús og grindverk. Þessi maður er
engin undantekning en hann var
að hreinsa þakið þegar ljósmynd-
ari á vegum Morgunblaðsins átti
leið hjá.
Morgunblaðið/Ingólfur
Þakið
þrifið
SKORTUR á gaskútum fyrir prím-
usvörurnar svokölluðu hefur gert
vart við sig í sumar, en að sögn
talsmanna olíufélaganna hafa er-
lendir framleiðendur ekki staðið
við sinn hlut. Von er þó á kútunum
um næstu mánaðamót.
„Það stóð til hjá okkur að hætta
áfyllingum á gaskúta,“ segir Jón
Halldórsson, framkvæmdastjóri
hjá Olíuverslun Íslands hf. Hann
segir að ætlunin hafi verið að taka
upp skiptikútakerfi, en þá koma
viðskiptavinir með tóman kút og fá
fullan kút í staðinn.
Að hans sögn lagði Olís inn stóra
pöntun hjá framleiðanda til að hafa
nægar birgðir og tók niður áfyll-
ingarbúnaðinn á öllum bensín-
stöðvunum í vetur. Hann bendir á
að þar sem kútarnir hafi ekki enn
borist til landsins hafi verið ákveð-
ið að setja upp áfyllingarbúnað á
völdum bensínstöðvum. Jón vonast
til að þessar ráðstafanir nægi en
gerir samt ráð fyrir að einhverjir
hafi orðið fyrir óþægindum.
Ingi Þór Hermannsson, deildar-
stjóri vörustjórnunar hjá Olíufé-
laginu ehf. ESSO, hefur sömu sögu
að segja, en Olíufélagið ætlaði
einnig að skipta yfir í skiptikúta-
kerfið í sumar. „Til þess að skipti-
kútakerfi geti gengið verðum við
að hafa um það bil 50% fleiri kúta í
umferð en við höfum í dag. En við
höfum ekki fengið þá kúta sem
þarf til þess,“ segir hann.
Hann leggur áherslu á að þau
svör sem fengist hafi frá framleið-
andanum Prímus séu að von sé á
sendingu í lok mánaðarins en Ingi
Þór efast um að hún dugi til að
anna eftirspurn. Hann segir að
kútarnir séu ætlaðir fyrir prímus-
vörurnar sem hafa verið fluttar til
landsins í fjölda ára, það er helllur,
gashitara og annað þess háttar.
„Við fyllum hins vegar á svona
kúta fyrir þá sem þá eiga á lang-
flestum þjónustustöðum okkar vítt
og breytt um landið,“ ítrekar hann.
Olíufélagið Skeljungur hf. skipti
úr áfyllingarkerfinu yfir í skipti-
kútakerfið fyrir nokkrum árum, að
sögn Gunnars E. Kvaran kynning-
arfulltrúa. Hann segir þessu hafa
verið breytt af öryggisástæðum.
Skeljungur er í sömu stöðu og
hin olíufélögin og bíður eftir send-
ingu frá Prímusverksmiðjunum.
„Við höfum ekki getað sett inn á
markaðinn kúta sem við pöntuðum
fyrir löngu,“ segir Gunnar og bætir
við að verksmiðjurnar séu eini
framleiðandi þessara kúta. „Þetta
er að valda fólki óþægindum og
mér skilst ekki bara hér heldur
einnig í Skandinavíu. Við erum að
vonast eftir að fá sendingu frá
þeim um næstu mánaðamót, þann-
ig að það vonandi hillir undir að
þetta leysist. En þetta er mjög
bagalegt fyrir viðskiptavini okkar
og þá sem eru með þessar græjur,“
undirstrikar hann.
Gaskútar fyrir prímusvörur hafa
verið ófáanlegir í sumar
Von á kútunum um
næstu mánaðamót
MEIRIHLUTI ökumanna notar
orðið spegla með framlengingu
þegar þeir aka með fellihýsi aftan í
bifreiðum, en ástandið þarf þó enn
að batna, að sögn Ríkharðs J.
Björgvinssonar hjá umferðardeild
lögreglunnar í Reykjavík. Hann
segir að um og fyrir síðustu helgi,
en þá var mikil umferð út úr bæn-
um, hafi lögreglan aðgætt hvort
ökumenn bifreiða með fellihýsi not-
uðu spegla með framlengingu. „Þá
tókum við eftir því að meirihluti
ökumanna var með framlengingu á
speglunum á bílum sínum, en þetta
má vera betra,“ segir Ríkharð.
Hann segir mikilvægt að öku-
menn með fellihýsi aftan í bifreið-
um sínum, sem ferðast úti á þjóð-
vegum, sjái aftur fyrir þær svo þeir
geti fylgst með umferðinni.
„Kvartað hefur verið yfir því að
þeir sem aka um með fellihýsi víki
ekki nógu vel fyrir umferð sem
kemur á eftir, en framlengingin á
speglunum er mikilvæg svo hægt
sé að fylgjast með þeirri umferð,“
segir Ríkharð.
Skylda að vera með
framlengda spegla ef
eftirvagn er breiðari
Sigurður Helgason, upplýsinga-
fulltrúi Umferðarráðs, segir að því
miður vanti töluvert mikið upp á að
fólk sem ekur um með fellihýsi noti
réttan speglabúnað. „Þetta er
tiltölulega einfaldur búnaður og
auðvelt að koma honum fyrir, en
við fáum margar kvartanir um að
þessu sé ábótavant. Þetta er hlutur
sem er talsvert áhyggjuefni,“ segir
Sigurður. Hann segir að það skipti
miklu máli fyrir ökumenn að vita
hvað er að gerast fyrir aftan bílinn
og bendir á að það sé skylda að
vera með framlengda spegla ef
eftirvagn bíls er breiðari en hann
og speglar bílsins duga ekki til.
Bifreiðar með fellihýsi
Framlengd-
ir speglar
mikilvægir
NÝLEGA var undirritaður tvískött-
unarsamningur milli Íslands og
Grænlands í Nuuk á Grænlandi. Geir
H. Haarde fjármálaráðherra og
efnahags- og fjármálaráðherra
Grænlands, Augusta Salling, undir-
rituðu samninginn.
Samningurinn byggist á fyrir-
mynd OECD um tvísköttunarsamn-
inga sem aðlöguð var skattkerfi
hvors lands. Báðum verður heimilt
að halda eftir afdráttarskatti að til-
teknu hámarki af þeim tekjum sem
greiddar eru úr öðru landinu til
skattborgara í hinu að frátöldum
vöxtum. Síðarnefnda ríkið skuld-
bindur sig til að veita þeim, sem
skatturinn var dreginn af, skatt-
afslátt sem svarar til þess skatts sem
þegar hefur verið greiddur.
Tvísköttunarsamn-
ingur við Grænland