Morgunblaðið - 10.07.2002, Blaðsíða 42

42 MIÐVIKUDAGUR 10. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ






 






     
 
 
 
 
     
   

   




BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
FLESTIR Íslendingar, sem komnir
eru nokkuð til vits og ára, kannast
við danska dægurljóðið „Lille
sommerfugl“. Það mun hafa verið í
kringum 1970, sem þetta ljóð við
viðfelldið lag, barst til Íslands frá
Danmörku. Margir rauluðu það
undir danska textanum, þótt dönsk
tunga væri þeim hvorki töm né ljúf í
eyrum.
Þarna segir frá fiðrildi, sem lifir
stutt eins og kunnugt er. Það nýtur
þó lífsins eigi að síður. Danir nefna
þessa skammlífu fljúgandi sumar-
gesti sumarfugla. Við höfum valið
þeim heitið fiðrildi. Við erum skáld-
leg þjóð, sem hjúpum margt í dul-
arklæði. Þessi tvö ólíku heiti á einni
lífveru eru dæmigerð fyrir þessar
tvær þjóðir, Íslendinga og Dani,
sem eru að vísu blóðskyldar, en
mjög ólíkar, hvað hugsunarhátt og
daglegt líf varðar.
En víkjum að textanum, sem ég
hef sem yfirskrift að grein þessari.
Hann er ef til vill ekki mikið sung-
inn nú, en innihald hans er hið sama.
Þessi texti hefur lengi búið í huga
mér, vegna ljóðlínunnar, sem ég til-
færði. Víst er ævi fiðrildisins stutt,
en fleiri æviskeið eru það ótvírætt.
Ævi mannsins er ekki lengri en 70
til 80 ár enn í dag að jafnaði, þrátt
fyrir miklar framfarir í læknisfræði
og heilsugæslu. Mannsævin er þess
vegna stutt. Heimfæra má upp á
mannlífið textann um fiðrildið.
Hvað skiljum við eftir hérna meg-
in er jarðlífinu lýkur? Venjulega
nokkra afkomendur, sem fara nokk-
urn veginn sama æviveg og við.
Vaxa upp, eignast afkomendur og
hrörna síðan og deyja loks eftir að
hafa dvalið hérna megin allt að átta
áratugi, þegar best lætur. Það er
satt, sem einn ágætur hagyrðingur
(Jón Helgason í Hafnarfirði) segir:
Lítið mun það lögmál riftast,
lífsins göngu þannig heyja:
Fæðast, skírast, fermast, giftast,
fjölga kyni, hrörna, deyja.
Segir textinn um fiðrildið litla
okkur ekki eitthvað fleira? Jú, hann
segir okkur, að við skulum vera glöð
meðan þetta ferðalag, sem við nefn-
um líf, varir. Fiðrildið flýgur með
gleði frjálst um himingeim, óvitandi
um, að æviskeiðið er brátt á enda.
Þarna er þessari litfögru, marglitu
lífveru lifandi lýst. Hér gríp ég niður
í þýðingu mína á danska textanum
um litla sumarfuglinn – eða fiðrildið:
Flýgur þú með gleði frjálst um
himingeim,
brosir þér hvert blómið blítt í
geislasveim.
Húmar að á hausti, hrynur lauf og blað;
vængi saman vefur, verður dufti að.
Er þetta ekki einmitt það, sem
við, skammlíf mannabörn, eigum í
vændum? Við fölnum smátt og
smátt. Eftir að okkur hefur að fullu
farið fram tekur okkur að fara aftur,
því að ekkert stendur í stað. Við get-
um mikið lært af fiðrildinu. Þrátt
fyrir fallvaltleik lífsins njótum við
þess eins og fiðrildið. Við erum af
sömu rót, sprottin upp af þeim jarð-
vegi, sem við síðar hverfum til.
Enn vík ég að lífshlaupinu. Í fyrra
hittust nokkrir úr hópi kennara,
sem útskrifuðust fyrir meira en
hálfri öld, nánar til tekið 1949. Alls
útskrifuðust þá 27 með almennt
kennarapróf, misjöfn í einkunnum
að vonum, en flest héldu út á mann-
lífsakurinn og kenndu börnum, ólík-
um að gáfum og sálarþroska. Þetta
gekk allt eftir og nú erum við, sem
eftir lifum af hópnum, á elliárum.
Þriðjungurinn er horfinn og má víst
heita sæmilega sloppið. Og bráðum
er allt liðið, sem ungt var að árum
fyrir rúmlega hálfri öld, horfið af
sviði mannlífsins, eða eins og ég
segi:
Já, fylkingin þynnist nú ferlega greitt,
uns farin er gjörvöll. – Og er það svo leitt?
Við erum búin að skila nokkru
ævistarfi. Við höfum kennt fjölda Ís-
lendinga, sem síðar hafa byggt upp
þjóðfélag okkar. Við höfum komið
upp okkar eigin börnum, sem tekið
hafa við af okkur og flytja okkar eig-
indir áfram, hver veit hvað lengi.
Það er nokkuð til í því, sem
Matthías Jochumsson segir í ljóði
sínu um Skagafjörð: „Tíminn langa
dregur drögu dauða og lífs, sem
enginn veit.“
AUÐUNN BRAGI
SVEINSSON,
Hjarðarhaga 28,
107 Reykjavík.
Hugleiðingar um
lífið og dauðann
Frá Auðuni Braga Sveinssyni:
Reuters
Textinn um fiðrildið litla segir okkur, að við skulum vera glöð meðan
þetta ferðalag, sem við nefnum líf, varir, segir í greininni.