Morgunblaðið - 23.10.2002, Side 20

ERLENT
20 MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FRANSKI rithöfundurinn
Michel Houellebecq var í gær
sýknaður af ákæru um að hafa
kynt undir
kynþátta-
hatri með
því að kalla
íslam
„heimskuleg
trúar-
brögð“. Það
var dómstóll
í París, sem
vísaði mál-
inu frá, en að málshöfðuninni
stóðu fulltrúar í helstu moskum
múslíma í París og Lyon og
nokkur samtök þeirra að auki.
Tilefnið var þessi ummæli
Houellebecqs í viðtali við
franska bókmenntatímaritið
Lire: „Þegar allt kemur til alls
er íslam heimskulegustu trúar-
brögðin. Maður veit hvorki upp
né niður eftir að hafa lesið Kór-
aninn. Biblían er aftur á móti
yndislegur texti enda eru gyð-
ingar mjög bókmenntalega
sinnaðir.“
Rétturinn komst að þeirri
niðurstöðu, að Houellebecq
hefði vissulega lýst andúð sinni
á íslam en ekki á múslimum og
því væri málshöfðunin dauð og
ómerk.
Olíuverð
lækkar
OLÍUVERÐ lækkaði enn á
heimsmarkaði í gær eftir að
hafa lækkað verulega daginn
áður, meðal annars vegna
frétta sem voru taldar benda til
þess að dregið hefði úr spenn-
unni milli Bandaríkjanna og
Íraks. Hefur olíuverðið ekki
verið jafn lágt í tvo mánuði.
Verð Brent-hráolíu lækkaði
um 20 sent í 26,39 dollara á fat-
ið í London í gær.
Nýtt dagblað
í Danmörku
NÝTT dagblað, Dagen, kom út
í stærstu borgum Danmerkur í
gær. Var fyrsta upplag blaðsins
13.000 eintök. Er blaðið nokkru
dýrara en önnur blöð og er að
eigin sögn miðað við unga, ríka
og menntaða lesendur. Er fyr-
irhugað að fjalla ítarlega um
mikilvæg málefni en leggja
minni áherslu á upphrópanir.
Það er útgáfufélagið Atlas
Publishing sem gefur blaðið út,
en það gefur einnig út nokkur
tímarit og tískublöð. Blaðaút-
gáfa hefur átt nokkuð undir
högg að sækja í Danmörku
undanfarið vegna minni auglýs-
ingatekna.
Motzfeldt
hafnað
JONATHAN Motzfeldt, for-
maður grænlensku heima-
stjórnarinnar, varð undir á
aukalandsfundi Siumut-flokks-
ins um síðustu helgi. Bauð hann
sig fram gegn sitjandi for-
manni, Hans Enoksen, en fékk
aðeins 18 atkvæði gegn 46 at-
kvæðum Enoksens.
Er niðurstaðan sögð endur-
spegla vaxandi óánægju með
yfirráð Dana í Grænlandi en
ekki er þó talið, að hún muni
bæta stöðu flokksins í kosning-
unum 3. desember næstkom-
andi.
STUTT
Sýknaður
af níði
um íslam
Houellebecq
ÞAU opnuðu dyr leynikjallarans og
vörpuðu nýju ljósi á líf Ernests
Hemingways. Í rykinu og hitabelt-
israkanum niðri í myrkrinu, innan
um riffla og uppstoppuð dýra-
höfuð, datt fjögurra manna, banda-
rísk sendinefnd í lukkupottinn. Þau
fundu skjalaskápa og kassa fulla af
mörg þúsund blaðsíðum af
frumhandritum Hemingways,
frumdrögum að merkum skáldsög-
um, textum sem höfðu verið strik-
aðir út, handskrifuðum ást-
arbréfum og reiðilestrum,
minnispunktum á ensku og
spænsku og þúsundir ljósmynda.
Það var dag einn í mars sl. sem
Bandaríkjamennirnir uppgötvuðu
þessi gögn í kjallaranum undir húsi
rithöfundarins á Kúbu, þar sem
lágt er til lofts og aðeins örfáum
hefur verið leyft að stíga fæti und-
anfarna fjóra áratugi. Og í ljós
komu hlutir sem fræðingar segja
að geti reynst einhver mesti fjár-
sjóður er fundist hefur í sögu
bandarískra bókmennta.
„Ég hef líklega verið skjálfhent
vegna þess að allar myndirnar sem
ég tók þarna í kjallaranum eru
hreyfðar,“ sagði Sandra Spanier,
Hemingway-fræðingur við Penn
State-háskólann í Bandaríkjunum
og ritstjóri heildarútgáfu á bréfum
rithöfundarins. „Þetta var stór-
kostlegasta stund ævi minnar.
Þessi gögn eru einmitt það sem á
vantaði í þekkingu okkar á Hem-
ingway.“
Veita betri heildarmynd
Spanier sagði ennfremur, að
þessi gögn myndu veita fræðingum
betri heildarmynd af síðasta þriðj-
ungi ævi Hemingways, er hann bjó
á Kúbu. Skortur á upplýsingum um
þann hluta ævi rithöfundarins hef-
ur alltaf pirrað þá er rannsaka
störf hans. Hemingway fyrirfór sér
í Idaho-ríki í Bandaríkjunum 1961.
Svo virðist, sem að á meðal þess
sem fannst í þarna í kjallaranum
undir húsi hans á Kúbu sé eftirmáli
er hafi átt að vera á skáldsögunni
Hverjum klukkan glymur, en hafi
verið strikaður út.
Í kjallaranum var einnig frum-
handrit, vélritað, að sögunni Í öðru
landi, er Hemingway skrifaði í Par-
ís á þriðja áratugnum. Þarna eru
einnig áður óþekkt bréf til og frá
fjórðu eiginkonu hans og ekkju,
Mary, ásamt safni bréfa frá
Adriana Ivancich, 19 ára ítalskri
fyrirkonu sem Hemingway var
gagntekinn af og var fyrirmynd
persónunnar Renötu í sögunni Yfir
ána og inn í skóginn.
Þarna voru einnig öllu venjulegri
hlutir, eins og öldurhúsareikningar
og kvittanir frá fatahreinsuninni,
líka nákvæmar leiðbeiningar á
spænsku um það hvernig mat-
reiðslumennirnir ættu að elda og
framreiða uppáhaldsrétti Hem-
ingways, sérstaklega avókadó.
„Þessi smáatriði í heimilishaldinu
fylla út í myndina af honum,“ sagði
Spanier. „Þau gera okkur kleift að
gera grein fyrir lífi hans af ítrustu
nákvæmni, og það auðveldar okkur
að greina manninn frá goðsögninni
og bregða raunverulegu ljósi á
listamanninn við vinnu sína.“
Metnaðarfull áætlun
Heimsókn Bandaríkjamannanna
í mars sl. í Finca Vigia, eða Sjón-
arhæð, hús Hemingways er stendur
á hæð í þorpinu San Francisco de
Paula um 20 km austur af Havana,
var fyrsta skrefið í metnaðarfullri
áætlun um að varðveita pappíra rit-
höfundarins á örfilmu og á tölvu-
tæku formi. Það er óvenjulegt við
þessa áætlun að hún byggist á sam-
vinnu ríkisstjórnar Kúbu, fjöl-
skyldu Hemingways og fræðinga
og aðdáenda. Verður verkinu form-
lega ýtt úr vör í næsta mánuði við
hátíðlega athöfn undir pálmatrján-
um við Finca Vigia.
Nýju ljósi varp-
að á líf Ernests
Hemingways
The Washington Post/Kevin Sullivan
Borðstofan í húsi Ernests Hemingways á Kúbu, Finca Vigia, er skreytt
uppstoppuðum dýrahöfðum. Húsið er um 20 km austur af Havana.
Fundu þúsundir blaðsíðna af hand-
ritum og öðrum skrifum hans á Kúbu
San Francisco de Paula á Kúbu. The Washington Post.
’ Auðveldar okkurað greina manninn
frá goðsögninni. ‘
ÍSRAELAR sögðu í gær að
sprengjutilræðið í Norður-Ísrael í
fyrradag sýndi að Palestínumenn
gerðu nær alltaf sprengjuárásir
skömmu fyrir heimsóknir hátt
settra bandarískra embættis-
manna og markmiðið með hryðju-
verkunum væri að hindra friðar-
umleitanir.
Fjórtán farþegar strætisvagns
létu lífið í sjálfsmorðsárás tveggja
Palestínumanna í Norður-Ísrael í
fyrradag, daginn áður en William
Burns, aðstoðarutanríkisráðherra
Bandaríkjanna, fór í heimsókn til
landsins.
„Það er engin tilviljun að
hryðjuverkamennirnir ákváðu að
gera árás daginn fyrir komu Will-
iams Burns,“ sagði Avi Pazner,
talsmaður Ísraelsstjórnar. „Frá
því að að heimsókn Burns var til-
kynnt hafa hryðjuverkahópar sótt
í sig veðrið og öryggissveitir hafa
hindrað sjö eða átta árásartilraun-
ir á síðustu dögum.“
„Einber hryðjuverkastefna“
Burns fór til Ísraels og sjálf-
stjórnarsvæða Palestínumanna í
gær til að ræða friðaráætlun
Bandaríkjanna, Rússlands, Evr-
ópusambandsins og Sameinuðu
þjóðanna. Burns hyggst eiga fund
með palestínskri sendinefnd en
ekki Yasser Arafat, leiðtoga Pal-
estínumanna, sem stjórnvöld í
Bandaríkjunum og Ísrael vilja að
láti af embætti.
„Þetta er einber hryðjuverka-
stefna. Yasser Arafat ber mikla
ábyrgð á þessu vegna þess að
hann hóf hryðjuverkaherferðina
sjálfur og hefur ekki gert neitt til
að hafa hemil á íslömsku róttæk-
lingunum,“ sagði Pazner.
Zeev Schiff, ísraelskur hermála-
sérfræðingur, skrifaði grein í dag-
blaðið Haaretz þar sem hann benti
á að Palestínumenn hafa oft gert
mannskæðar árásir skömmu fyrir
heimsóknir bandarískra embættis-
manna sem reynt hafa að koma á
vopnahléi, þeirra á meðal Anthon-
ys Zinnis, sendimanns Bandaríkja-
stjórnar, og George Tenets, yf-
irmanns bandarísku leyniþjónust-
unnar CIA.
Tenet hefur tvisvar sinnum far-
ið til Ísraels frá því að uppreisn
Palestínumanna hófst fyrir tveim-
ur árum, í júní í fyrra og aftur í
júní síðastliðnum. Seinni friðarum-
leitanir hans fóru út um þúfur
þegar átján manns létu lífið í
sprengjuárás á strætisvagn í Ísr-
ael.
Íslamskar hreyfingar gerðu
þrjár sprengjuárásir í lok desem-
ber og byrjun janúar í ár þegar
Zinni var í annarri heimsókn sinni
í Ísrael. Fyrir fyrstu heimsókn
hans urðu liðsmenn Hamas-sam-
takanna tveimur ísraelskum her-
mönnum að bana í sjálfsmorðsárás
26. nóvember. Þriðju friðarumleit-
anir Zinnis fóru út um þúfur þeg-
ar 29 manns létu lífið í sprengju-
árás Hamas á hótel í Netanya 27.
mars, en hún varð til þess að Ísr-
aelar hófu mestu hernaðaraðgerð-
ir sínar á Vesturbakkanum í 35 ár.
„Markmiðið með þessum árás-
um er ekki aðeins að valda sem
mestu mannfalli meðal ísraelskra
borgara, heldur einnig að hindra
allar friðarumleitanir sem gætu
leitt til frekari viðræðna milli Ísr-
aela og Palestínumanna,“ skrifar
Schiff.
Mannskæðasta árásin
í fjóra mánuði
Palestínsku Jihad-samtökin
lýstu tilræðinu á mánudag á hend-
ur sér. Tveir liðsmenn samtak-
anna sprengdu bíl með 100 kílóum
af sprengiefni við hliðina á stræt-
isvagni nálægt bænum Pardes
Hanna í Norður-Ísrael. Fjórtán
farþegar strætisvagnsins létu lífið,
auk árásarmannanna tveggja, og
65 manns særðust, þar af sex lífs-
hættulega.
Er þetta mannskæðasta árás
Palestínumanna í Ísrael frá 18.
júní þegar 19 farþegar strætis-
vagns biðu bana og 50 særðust í
sprengjuárás Jihad-samtakanna í
Jerúsalem.
Talið var í gær að Ísraelsstjórn
myndi ekki svara tilræðinu í fyrra-
dag eins harkalega og oft áður
vegna þrýstings frá Bandaríkja-
stjórn sem vill koma í veg fyrir að
átök Ísraela og Palestínumanna
magnist nú þegar hún reynir að fá
arabaríki til að styðja hugsanlegar
árásir á Írak. Eli Yishai, innanrík-
isráðherra Ísraels, staðfesti að
Ísraelsstjórn tæki tillit til hags-
muna Bandaríkjanna. „Hér í Ísr-
ael eru menn sem segja að við
þurfum að svara þessu með öllu
afli,“ sagði Yishai. „Hins vegar
gæti það valdið Bandaríkjamönn-
um erfiðleikum.“
Hryðjuverkin framin til
að hindra friðarviðræður
Reuters
Ísraelar syrgja 55 ára mann sem beið bana í sprengjuárás Jihad-samtak-
anna í norðurhluta Ísraels í fyrradag.
Sprengjuárásir
nær alltaf gerðar
í Ísrael fyrir
mikilvægar
heimsóknir
Jerúsalem. AFP, AP.