Morgunblaðið - 23.10.2002, Side 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 2002 31
komið sér upp og viðurkennt mæli-
kvarða, viðmið og lög sem gera
okkur kleift að komast að niður-
stöðu um hverjar okkar mestu nátt-
úrugersemar eru, en margt bendir
til að Þjórsárver eigi að fylla þann
flokk. Því er það svo, að unnt er að
krefjast nýtingar þeirra allra að
einhverju marki og því ekkert und-
anskilið, hvert svo sem verðmæti
þessara djásna kann að vera. Þó að
flestar þær aðgerðir sem fram-
kvæmdar eru í nafni náttúruvernd-
ar nú um stundir séu ásættanlegar
málamiðlanir eða leikreglur sem
bæta samskipti manns og náttúru,
þá er það samfélag ekki vel statt
sem ekki kemur í verk að skil-
greina sínar helstu náttúrgersemar
og eiga þær óskemmdar.
Stjórnmálin bregðast
Í þessu efni hafa stjórnmálin í
landinu brugðist og reynst æði
tækifærissinnuð og skammsýn. Þau
hafa vanrækt að móta leikreglurn-
ar, vanda vinnubrögðin og bjóða
því heim hinum stærstu slysum í
samskiptum manns og náttúru.
Þeim dettur heldur ekki í hug að
spyrja um og virða rétt fólksins til
að tengjast á einn eða annan hátt
einstakri náttúrusmíð, sem landið
gaf.
FYRIRÆTLANIR um gerð
Norðlingaöldulóns neðan Þjórsár-
vera vekja spurningar um stöðu
náttúruverndar á Íslandi. Við héld-
um mörg að sátt væri náð um
Þjórsárverin og ráðamenn og al-
menningur hefðu mótað skýra vit-
und um stöðu þeirra í náttúru
landsins og huga fólks.
Þrjátíu ára saga
Tekist var á um Þjórsárver á átt-
unda áratugnum. Sjálfur átti ég þá
sæti um tíma í opinberri nefnd um
umhverfisáhrif orkumannvirkja og
fór þar fram mikil orðræða um
náttúruvernd í tilefni af kröfu um
miðlunarlón sem skerða mundu
Þjórsárverin. Þá var vistfræðileg
þekking á Verunum miklu minni en
hún er nú og hugmyndir um söfnun
vatns til virkjana styttra komna en
síðar varð. Ekki fékkst viðurkenn-
ing á Þjórsárverum sem einu mesta
djásni lands og þjóðar, sem ekki
mætti skerða og reynd var gam-
alkunn aðferð að stilla upp tveimur
kostum til að velja á milli, Þjórs-
árverum og Eyjabökkum. Síðar
lauk þessu að sinni með málamiðl-
un um stofnun friðlands 1981 og
málamiðlunarsamkomulagi 1987.
Við héldum mörg fram á þetta ár,
þar á meðal sumir ráðherra Fram-
sóknarflokksins í núverandi ríkis-
stjórn, að Þjórsárver væru tryggð
og tíminn, aukin vistfræðiþekking,
aukin kynni og vitund margra um
Þjórsárver hefðu stuðlað að því. Nú
virðast stjórnvöld hins vegar reiðu-
búin til að hengja sig á gamla fyr-
irvara, sem settir voru að kröfu
orkufyrirtækja, við allt aðrar að-
stæður en við búum við.
Íslenskt samfélag hefur ekki
Eftir Stefán
Bergmann
Höfundur er dósent í líffræði og
umhverfismennt og tekur þátt í
forvali Samfylkingarinnar í
Suðvesturkjördæmi.
„Í þessu efni
hafa stjórn-
málin í land-
inu brugð-
ist.“
Hver er staða
náttúruverndar
á Íslandi?
EVRÓPUFERLINU sem sett
var af stað á stofnfundi Samfylk-
ingarinnar í maí 2000 er nú að
ljúka. Á stofnfundinum ákvað hin
nýja hreyfing íslenskra jafnaðar-
manna að móta sína eigin stefnu í
afstöðunni til samskipta Íslands og
Evrópusambandsins. Lagt var í
mikla vinnu við að skilgreina
samningsmarkmiðin og leit hún
dagsins ljós í bókinni Ísland í Evr-
ópu. Þessa dagana eru félagsmenn
í Samfylkingunni að ljúka ferlinu
með því að greiða atkvæði um hver
framtíðarstefna flokksins skuli
vera. Hvort stefna eigi að aðild-
arumsókn í Evrópusambandið eða
ekki.
Margar spurningar vakna þegar
lagst er yfir hugsanlega kosti og
galla aðildar.
Fundaröð flokksins um kosti og
galla aðildar sem byggð var á Evr-
ópuúttektinni skýrði málin og gaf
okkur kost á að fræðast og ræða
þessi mál á opinn og hreinskiln-
islegan hátt. Leið Davíðs Oddsson-
ar var sem betur fer ekki farin,
enda væri málið þá ekki á dagskrá
næstu áratugina og við kannski að
svíkja næstu kynslóðir um þau
tækifæri sem í aðild kunna að fel-
ast.
Umræðan hefur að mestu verið
vönduð og upplýsandi. Hjákátlegt
pex Davíðs Oddssonar og félaga
um debet og kredit Evrópusam-
bandsaðildar skilaði engu öðru en
því að almenningur varð enn ringl-
aðri í því en áður hvað væri Íslandi
fyrir bestu. Því um það snýst þessi
umræða og ekkert annað. Er hags-
munum þjóðarinnar betur borgið
með fullri aðild eða ekki? Staðan
sem við erum í nú er sú að við er-
um 80% aðilar að ESB í gegnum
EES-samninginn, án þess að hafa
nokkur áhrif á stefnumótun sam-
bandsins. Er fullveldið þannig
tryggt með áhrifaleysinu? Tökum
þátt í kosningunni með því að skila
inn atkvæði fyrir næsta föstudag
og jafnframt skora ég á jafnaðar-
sinnaða áhugamenn um þessi mál
að ganga til liðs við Samfylkinguna
og hafa áhrif á stefnuna.
Eftir Katrínu
Júlíusdóttur
Höfundur er varaformaður
framkvæmdastjórnar
Samfylkingarinnar.
„Þessa
dagana eru
félagsmenn
í Samfylk-
ingunni að
ljúka ferlinu með því að
greiða akvæði um hver
framtíðarstefna flokks-
ins skuli vera.“
Fullveldi tryggt
með áhrifaleysi?
Í PRÓFKJÖRI Samfylking-
arinnar í Suðurkjördæmi 9. nóv-
ember mega allir 16 ára og eldri
taka þátt ef þeir hafa
skráð sig fyrir 2.
nóvember. Þarna er
kjörið tækifæri fyrir
ungt fólk til að hafa
áhrif á val á fram-
boðslista Samfylk-
ingarinnar. Ungt
fólk hefur allt of lítil áhrif á stjórn-
málin og það vantar sárlega ungt
fólk á Alþingi, sem er það elsta í
heimi.
Björgvin G. Sigurðsson hefur gef-
ið kost á sér í prófkjöri Samfylking-
arinnar. Hann er öflugur, ungur
maður sem hefur verið kraftmikill
baráttumaður fyrir sameiningu jafn-
aðaraflanna í mörg ár. Var meðal
annars kosningastjóri Samfylking-
arinnar í Árborg í vor og fram-
kvæmdastjóri flokksins á landsvísu.
Yngsti framkvæmdastjóri stjórn-
málaflokks á Íslandi. Ég skora á fé-
lagshyggjufólk og jafnaðarmenn í
Suðurkjördæmi að styðja Björgvin í
prófkjörinu 9. nóvember. Tryggjum
kraftmikinn og hæfan mann á Al-
þingi. Tökum þátt – höfum áhrif á að
velja framtíðarleiðtoga fyrir nýja
kjördæmið.
Öflugan og ungan
mann á Alþingi
Már Ingólfur Másson, formaður Ungra
jafnaðarmanna á Suðurlandi, skrifar:
ÞAÐ ríkir ófremdarástand í öldr-
unarmálum og má færa rök fyrir því
að margir eldri borgarar búi við hálf-
gerða neyð. Hrikaleg dæmi eru um
það að fólk fái ekki inni á hjúkrunar-
stofnunum og flestar fjölskyldur
þekkja dæmi um úrræðaleysi í mál-
efnum eldri borgara. Það er með ólík-
indum hvernig staðið er að mörgu í
málefnum aldraðra og stappar nærri
því að flokkast undir pólitískt
hneyksli.
Vandinn vex
Á fundi hjá Samfylkingunni í
Reykjanesbæ um framtíð heilbrigð-
isþjónustunnar var m.a. rætt um mál-
efni eldri borgara. Þar rakti Þórunn
H. Sveinbjörnsdóttir, formaður Öldr-
unarráðs Íslands og 1. varaformaður
Eflingar – stéttarfélags, með eftir-
minnilegum hætti stöðu mála. Stjórn-
völd hafa haldið illa á þessum málum
og ekki horft til framtíðar. Nú eru um
11% þjóðarinnar eldri borgarar og
eftir 25 ár er talið að hlutfallið verði
um 18%. Því verður vandinn sem við
horfum fram á nú margfaldur innan
nokkurra ára sé ekki gripið til rót-
tækra aðgerða og forgangsraðað í
þágu þessara mála. Færa má sterk
rök fyrir því að við séum ekkert sér-
staklega góð við gamla fólkið og að
þeirri kynslóð sem byggði landið og
breytti úr fátæku þjóðfélagi yfir í að
vera nútímalegt velferðarríki sé ekki
sýndur sá sómi sem hún á skilið.
Það er slæmt að vita til þess að
margir eldri borgarar eigi ekki kost á
öruggum og góðum samastað í tilver-
unni að dagsverki loknu í skemmti-
legu og lifandi umhverfi. Það er ekki
nóg að byggja og bæta, það er þörf á
viðhorfsbreytingu. Rannsóknir hafa
leitt í ljós að margir eldri borgarar
búa við félagslega einangrun, eru ein-
mana og afskiptir. Það þarf að gera
svo miklu betur til að nóg sé að gert
og Samfylkingin á að vera í farar-
broddi í baráttu fyrir bættum hag
eldri borgara.
Það sem brýnast er að gera til að
bæta vandann er:
– Að fjölga möguleikum til hvíldar-
innlagnar.
– Að fjölga þjónustuíbúðum og hjúkr-
unarrúmum.
– Að tryggja fyrsta flokks aksturs-
þjónustu fyrir eldri borgara um allt
land.
– Að hraða uppbyggingu hjúkr-
unardeilda.
– Að leiðrétta kjörin t.d með því að
hækka ellilífeyri og frítekjumarkið.
– Að auka heimaþjónustu við þá sem
þess óska.
– Að tryggja aðgengi að öflugu fé-
lagslífi eldri borgara.
Erum við góð við
gamla fólkið?
Eftir Björgvin G.
Sigurðsson
Höfundur er þátttakandi
í flokksvali Samfylkingarinnar
í Suðurkjördæmi.
„Rannsóknir
hafa leitt í
ljós að
margir eldri
borgarar
búa við félagslega
einangrun, eru einmana
og afskiptir.“
SAGT er að það sem er gott fyrir
stórfyrirtækin sé gott fyrir Ísland.
Það kann að vera sannleikskorn í því
en viðskiptablokkirnar og tengsl
þeirra við stjórnmálaflokka eru líka
ógnun við fjölbreytni og nýliðun í at-
vinnulífinu. Smáfyrirtæki og ein-
yrkjar eiga undir högg að sækja
vegna stefnu stjórnvalda og nauð-
synlegt er að huga sérstaklega að
stöðu þeirra vegna þeirra risaverk-
efna sem framundan eru í virkjunar-
og stórðiðjumálum. Það er gömul og
ný staðreynd að mikilvægir þættir
peningamála eins og gengi og vextir
hafa löngum verið miðaðir við þarfir
sjávarútvegs, og á næstu árum er út-
lit fyrir að stóriðjan sogi til sín mest
af svigrúminu til fjárfestinga. Sam-
fylkingin hefur að undanförnu hugað
sérstaklega að málefnum smáfyrir-
tækja og leggur áherslu á að allt
lagaumhverfi þeirra verði tekið í
gegn, og úttekt gerð á því hvernig
gildandi lög í efnahags- og atvinnu-
málum koma út fyrir smáfyrirtæki
og einyrkja. Sambærileg úttekt á
stöðu smáfyrirtækja í Bandaríkjun-
um leiddi til nýrrar sóknar smáfyr-
irtækja og nýsköpunar þar í landi.
Jákvæð þróun stöðvuð
Sú meginstefna núverandi ríkis-
stjórnar að lækka skatta á hagnað og
eignir, en hækka skatta á tekjur og
launagreiðslur, er öllum ljós. Fyrir-
huguð hækkun tryggingargjalds,
sem er launaskattur, um næstu ára-
mót mun koma illa niður á smáfyr-
irtækjum með litla framlegð og þeim
sem eru í uppbyggingu. Hún mun
stöðva þá jákvæðu þróun sem hafin
er með því að verktakar eru að
stofna einkahlutafélög um starfsemi
sína vegna lægri hagnaðarskatta.
Nær væri því að fresta hækkun
tryggingargjaldsins, og taka upp þá
stefnu Samfylkingarinnar að leggja
gjald á alla auðlindanýtingu sem
nota mætti til þess að lækka tekju-
skatta einstaklinga og halda trygg-
ingargjaldi a.m.k. óbreyttu.
Smáfyrirtækin
eru mikilvæg
Nauðsynlegt er að gera ítarlega
könnun á því meðal smáatvinnurek-
enda hvernig þeim hafi nýst opinber
sérfræðiaðstoð við nýsköpun og hvað
þeir telja að komi sér best í atvinnu-
rekstri þeirra og lærdómsþróun
þeirrar atvinnugreinar sem þeir
starfa við. Smáfyrirtækin eru mik-
ilvæg fyrir atvinnustigið í landinu og
innan þeirra er mikill sköpunar-
kraftur sem samfélagið hefur hag af
því að virkja. Ekki er endilega víst að
mikilvægast sé að koma á fót nýjum
sérfræðistofnunun og því er brýnt að
afla þekkingar á því hvað smáat-
vinnurekendum sjálfum finnst í
þessum efnum.
Smáfyrirtæki og
einyrkjar í forgrunn!
Eftir Einar Karl
Haraldsson
„Smáfyrir-
tækin eru
mikilvæg
fyrir atvinnu-
stigið í land-
inu og innan þeirra er
mikill sköpunarkraftur.“
Höfundur tekur þátt í flokksvali
Samfylkingarinnar í Reykjavíkur-
kjördæmum 9. nóvember nk.
Prófkjör
Prófkjör stjórnmálaflokkanna vegna þingkosninganna í maímánuði
nk. fara fram í vetur. Af því tilefni birtir Morgunblaðið greinar fram-
bjóðenda og stuðningsmanna. Þær er einnig hægt að nálgast undir
liðnum prófkjör á forsíðu mbl.is.
JÓHANNA hefur lengi barist
fyrir siðgæði í stjórnmálum, og
ítrekað lagt fram frumvarp um
fjárreiður stjórn-
málaflokka. Tilgang-
urinn er að opna
fjármál flokkanna
og vinna gegn tor-
tryggni almennings
í garð þeirra og ein-
stakra frambjóð-
enda. Allur málflutningur hennar
einkennist af sterkri réttlætiskennd
og kröfu um mannsæmandi líf
hverjum manni til handa.
Hún náði glæsilegum árangri í
prófkjöri fyrir síðustu alþingiskosn-
ingar. Prófkjörið þá sýndi ljóslega
hvern stuðning hún á hjá alþýðu-
fólki í Reykjavík. Með Jóhönnu í
fyrsta sæti sendir Samfylkingin þau
skilaboð til kjósenda að flokkurinn
setji þau málefni sem hún hefur
unnið að í öndvegi í komandi kosn-
ingum.
Ég skora á samfylkingarfólk og
stuðningsmenn að kjósa Jóhönnu í
fyrsta sæti í öðru hvoru Reykjavík-
urkjördæmanna og láta ekki þröng-
ar prófkjörsreglur standa í vegi
fyrir því að vilji kjósenda eins og
hann birtist fyrir síðustu kosningar
komi fram í skipan framboðslista.
Styðjum Jóhönnu
Sigurðardóttur
Sólveig Ásgrímsdóttir
sálfræðingur skrifar: