Morgunblaðið - 24.10.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 FIMMTUDAGUR 24. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í BRÉFI, sem fest hafði verið við tré
á bak við veitingahús þar sem leyni-
skyttan í Washington-borg og ná-
grenni hafði sært mann um helgina,
var kvartað yfir sex misheppnuðum
tilraunum til að ná símasambandi við
rannsóknarmenn lögreglunnar.
Bréfritarinn hellti úr skálum reiði
sinnar, hótaði að drepa fleiri, einkum
börn, ef milljónir Bandaríkjadala
yrðu ekki lagðar inn á bankareikning
innan tveggja daga, að sögn heimild-
armanna í lögreglunni.
Bréfritarinn sagðist hafa hringt
sex sinnum í stjórnstöð lögreglunnar
í Rockville í Maryland, lögreglustöð-
ina í Montgomery-sýslu og alríkis-
lögregluna, FBI, en þeir sem svör-
uðu í símann hefðu „hunsað“ hann.
Hann nafngreindi jafnvel nokkra
þeirra sem svöruðu, sagði þá hafa
lagt símann á og sakaði þá um „van-
hæfni“.
„Fimm menn urðu að deyja“ af
þessum sökum, skrifaði bréfritarinn,
að sögn heimildarmanns sem hefur
lesið afrit af bréfinu.
Krafðist 880 milljóna króna
Lögreglan fékk frest til mánu-
dagsins var til að leggja peningana
inn á bankareikning. Nokkrir heim-
ildarmenn sögðu að krafist hefði ver-
ið 10 milljóna dala, andvirði 880
milljóna króna.
Í bréfinu var lögreglunni sagt að
ef hún legði meiri áherslu á að
„stöðva“ drápin en að handtaka
morðingjann ætti hún að fara að fyr-
irmælunum í einu og öllu, ella þyrfti
hún að nota fleiri „líkpoka“. Bréfinu
lauk með enn óhugnanlegri eftir-
skrift: „Börnin ykkar eru hvergi og
aldrei óhult.“
Bréfið var handskrifað, að
minnsta kosti þrjár síður, og fannst í
plastpoka í skógi á bak við veitinga-
hús í Ashland í Virginíu eftir skot-
árás leyniskyttunnar á laugardag.
Bréfið var skrifað með prentstöfum
á línustrikaðan pappír og skriftin var
vandvirknisleg. Í bréfinu voru hins
vegar margar málfræði- og stafsetn-
ingarvillur. Í bréfinu var einnig setn-
ingin „ég er Guð“ eins og á Tarot-
spili sem leyniskyttan skildi eftir á
vettvangi eins morðanna 7. október.
Lögreglan er sannfærð um að
leyniskyttan hafi skrifað bréfið. Það
varð til þess að Charles Moose, lög-
reglustjóri Montgomery-sýslu,
ákvað að senda leyniskyttunni skila-
boð á nokkrum fundum með frétta-
mönnum eftir að bréfið fannst.
Moose kom fimm sinnum fram í
sjónvarpi á tveimur dögum til að
færa leyniskyttunni skilaboðin eftir
að lögreglan hafði misst af nokkrum
tækifærum til að ná sambandi við
raðmorðingjann.
Bréfið fannst einhvern tíma eftir
að maður var skotinn í magann þeg-
ar hann gekk með konu sinni að bíl
þeirra við veitingahúsið í Ashland.
Ekki var ljóst hvenær leyniskyttan
hóf tilraunir sínar til að ná símasam-
bandi við rannsóknarmennina.
Heimildarmaður í lögreglunni
sagði að leyniskyttan hefði að
minnsta kosti þrisvar sinnum reynt
án árangurs að hringja í rannsókn-
armennina. Honum var eitt sinn gef-
ið samband við útibú FBI en ung
kona, sem var í starfsnámi og svaraði
í símann, áttaði sig ekki á því að hún
var að tala við leyniskyttuna og lagði
símann á. „Sú sem svaraði gerði sér
ekki grein fyrir mikilvægi þess sem
var að gerast,“ sagði einn heimildar-
mannanna.
Maðurinn var mjög reiður þegar
hann talaði í símann, notaði orð eins
og „haltu kjafti og hlustaðu“, „ég er
Guð“ og „ég ræð ferðinni“.
Sagði frá síma sem
hann hringdi í
Lögreglan rannsakaði plastpok-
ann vandlega áður en bréfið var opn-
að og þess vegna var því ekki svarað
strax. Þegar bréfið var loks opnað
kom meðal annars í ljós símanúmer
sem leyniskyttan sagðist ætla að
hringja í til að ná sambandi við lög-
regluna. Rannsóknarmennirnir
komust að því að símanúmerið var
ekki virkt og það tók nokkurn tíma
að greiða úr þeim vandkvæðum.
Sunnudagurinn leið án þess að
leyniskyttan hringdi. Moose kom
fram í sjónvarpi laust eftir klukkan
sjö um kvöldið til að biðja raðmorð-
ingjann að hringja í símanúmerið.
Maðurinn, sem lögreglan telur að
hafi framið morðin, hringdi að
morgni mánudags. Lögreglan rakti
símtalið til símklefa við bensínstöð í
Richmond í Virginíu.
Sérsveit lögreglunnar faldi sig við
bensínstöðina til að fylgjast með
svæðinu. Skilríkjalaus verkamaður
lagði hvítum sendibíl við símklefann
og byrjaði að hringja. Annar maður
beið í grenndinni.
Nokkrum mínútum síðar ákvað
lögreglan að láta til skarar skríða og
handtaka mennina. Þeir reyndust
báðir vera ólöglegir innflytjendur
frá Mið-Ameríku og í ljós kom að
þeir tengdust ekki raðmorðunum á
neinn hátt.
Gátu ekki greint
skilaboðin
Á sama tíma áttu rannsóknar-
mennirnir í Rockville í mestu erfið-
leikum með að skilja skilaboð morð-
ingjans frá því fyrr um morguninn.
Hann hafði lesið þau inn á segulband
og leikið upptökuna í símann, en hún
var svo óskýr að margt af því sem
leyniskyttan sagði var óskiljanlegt.
Moose kom tvisvar sinnum fram í
sjónvarpi á mánudeginum til að biðja
leyniskyttuna að hringja aftur þar
sem ekki hefði verið hægt að greina
skilaboðin.
Daginn eftir var strætisvagnstjóri
skotinn til bana í Montgomery-sýslu,
skammt frá þeim stað þar sem morð-
in hófust 2. október.
Moose ávarpaði leyniskyttuna aft-
ur á fréttamannafundi um kvöldið.
„Síðustu daga hefur þú reynt að hafa
samband við okkur,“ sagði lögreglu-
stjórinn. „Við höfum kannað þá kosti
sem þú settir okkur og komist að því
að ekki er hægt að verða við beiðni
þinni með rafrænum hætti. Við erum
þó enn tilbúnir að ræða við þig um þá
kosti sem þú bauðst okkur. Það er
mikilvægt að við gerum þetta án
þess að aðrir skaðist. Hringdu aftur í
sama númerið og þú notaðir áður til
að fá 800-númerið sem þú baðst um.
Ef þér finnst það þægilegra getum
við séð þér fyrir pósthólfsnúmeri eða
öðrum öruggum boðskiptaleiðum.
Þú gafst til kynna að þetta snerist
um meira en ofbeldi. Við bíðum eftir
því að þú látir í þér heyra.“
Raðmorðinginn í Bandaríkjunum hótar að myrða börn og krefst peninga
Leyniskyttan hellti úr
skálum reiði sinnar
AP
Lögreglumaður í Montgomery-sýslu leitar í bíl við vegatálma skammt þar
frá sem strætisvagnstjóri var myrtur á þriðjudagsmorguninn.
Kvartaði yfir því
að lögreglan
hefði „hunsað“
símtöl hans
The Washington Post, Los Angeles Times.
Sérfræðingar undr-
andi á fjárkröfunni
eastern-háskóla, kvaðst draga þá
ályktun af bréfinu og öðrum skila-
boðum morðingjans að hann sé
ekki í alþjóðlegum hryðjuverka-
samtökum. „Liðsmenn al-Qaeda
skilja ekki eftir símanúmer og
segjast ekki vera Guð,“ sagði hann.
Levin kvaðst einnig telja ólíklegt
að leyniskyttan fremdi morðin í
samstarfi við einhvern annan eins
og um 25% raðmorðingja gera.
„Ég veit ekki nein dæmi þess að
tveir eða fleiri raðmorðingjar, til
að mynda vinir, hafi samband við
lögregluna eða fjölmiðla,“ sagði
Levin. „Þeir ræða aðeins drápin
sín á milli. Morðunum er ætlað að
styrkja vináttusamband þeirra.“
Levin kvaðst að lokum draga þá
ályktun að morðinginn hefði
„meiri áhuga á því sem gerist eftir
morðin en á verknaðinum sjálfum“.
„Mjög fáir raðmorðingjar beita
skotvopnum,“ sagði hann. „Flestir
þeirra nota hendurnar og hafa
nautn af því að sjá fórnarlömbin
þjást. Þessi raðmorðingi heldur sig
í fjarlægð frá fórnarlömbunum en
nýtur þess að leika sér að lögregl-
unni eins og köttur að mús. Honum
finnst hann ráða ferðinni með því
að senda lögreglunni skilaboð.“
ar sálfræðileg eða pólitísk mark-
mið.“
Ekki er óalgengt að raðmorð-
ingjar sendi lögreglunni bréf, oft
til að ögra henni eða hreykja sér af
því að hafa komist hjá handtöku.
Einnig eru dæmi um að raðmorð-
ingjar hafi hótað að myrða börn.
Sérfræðingarnir segjast ekki
vita til þess að einhver annar hafi
framið raðmorð og síðan tekið upp
á því að krefjast peninga. Nokkrir
þeirra leiða getum að því að kraf-
an snúist ekki fyrst og fremst um
peninga, heldur hafi morðinginn
nautn af því að ráðskast með lög-
regluna.
„Liðsmenn al-Qaeda skilja
ekki eftir símanúmer“
Jack Levin, forstöðumaður
glæparannsóknastofnunar North-
SÉRFRÆÐINGAR í atferli glæpa-
manna segja að það hafi ekki kom-
ið þeim á óvart að raðmorðinginn
skuli hafa hótað að myrða börn þar
sem hann hafi áður gefið til kynna
að hann vildi valda sem mestri
skelfingu meðal íbúanna. Krafa
hans um peninga hafi hins vegar
verið óvænt því þeir viti ekki til
þess að slík fjárkrafa hafi verið
lögð fram í morðmálum sem svipar
til drápa leyniskyttunnar.
„Þetta er stórfurðulegt,“ sagði
James Alan Fox, prófessor við
Northeastern-háskóla í Boston og
sérfræðingur í rannsóknum á rað-
morðum. „Ég veit ekki um neinn
raðmorðingja sem sett hefur fram
slíka kröfu. Þeir hafa yfirleitt frek-
Washington. Los Angeles Times.
SKIPTAR skoðanir eru um þá
ákvörðun löggæsluyfirvalda í
Maryland-ríki í Bandaríkjunum
að gera opinberlega grein fyrir
skilaboðum leyniskyttunnar,
sem leikið hefur íbúa úthverfa
Washington-borgar grátt und-
anfarnar þrjár vikur. Yfirlýsing
leyniskyttunnar, sem nú hefur
banað tíu manns, vakti mikinn
óhug en þar er tekið sérstaklega
fram að ódæðismaðurinn muni
ekki skirrast við að bana börnum
og unglingum.
Charles Moose, lögreglustjóri
í Montgomery-sýslu í Maryland,
gagnrýndi fjölmiðla framan af
harðlega fyrir að gæta ekki að
sér í fréttaflutningi af árásum
leyniskyttunnar. Á þriðjudag
sneri Moose hins vegar blaðinu
við og bað fjölmiðla um að koma
því á framfæri að lögreglan vildi
að leyniskyttan hefði aftur sam-
band. Moose gaf í fyrstu engar
upplýsingar um það við hvað
væri átt og var ekki laust við að
gætti gremju af hálfu fjölmiðla-
manna, sem fannst að úr því að
Moose vildi hagnýta sér þá með
þessum hætti þyrfti hann að
sýna þeim meiri velvilja.
Eftir að leyniskyttan lét enn
til skarar skríða snemma á
þriðjudag birtist Moose síðan og
las upp skilaboð ódæðismanns-
ins og varð það til þess að fjöl-
miðlar tóku að rifja upp aðra rað-
morðingja, sem viljað hafa koma
á framfæri sérstökum skila-
boðum. Benda menn í því sam-
bandi á þá ákvörðun dagblaða í
New York að birta bréf frá Dav-
id Berkowitz, sem jafnan var
kallaður „sonur Sáms“, en
Berkowitz myrti sex manns í
New York á árunum 1976–1977.
Þá er mönnum í fersku minni
þegar dagblöðin New York Tim-
es og Washington Post birtu yf-
irlýsingu Theodore Kaczynskis,
„sprengjuvargsins“ svokallaða
(e. Unabomber), er myrti þrjá og
særði mun fleiri með bréf-
sprengjum á árunum 1978–1995.
Hefur þróun mála undanfarna
daga, þar sem komið hefur í ljós
að leyniskyttan vill bersýnilega
fá að létta einhverju af hjarta
sér, vakið umræður um það
hvort sú athygli sem ódæðismað-
urinn fær í fjölmiðlum verður til
að honum vex ásmegin og myrðir
ennþá fleiri, eða hvort hún auki
líkurnar á því að byssumaðurinn
hættulegi verði handsamaður.
Byssumál í brennidepli
Óhætt er að segja að fátt kom-
ist að í umfjöllun fjölmiðla á
Washington-svæðinu annað en
fréttir af leyniskyttunni og fórn-
arlömbum hennar. Íraksmál
hafa fallið í skuggann, að ekki sé
talað um yfirvofandi ríkisstjóra-
og þingkosningar, sem fara fram
5. nóvember nk. Raunar hafa
málefni leyniskyttunnar haft
bein áhrif á kosningabaráttuna í
Maryland-ríki en þar berjast
demókratinn Kathleen Kennedy
Townsend og repúblikaninn Ro-
bert Ehrlich um ríkisstjóraemb-
ættið.
Ehrlich gagnrýndi Townsend í
vikunni fyrir að reyna með
ósæmilegum hætti að færa sér
morðin í Maryland og nágranna-
sveitum í nyt en Townsend hefur
óspart vakið athygli á því að hún
hafi lengi barist fyrir harðari
reglum um byssueign, ólíkt
keppinaut sínum. Hefur Towns-
end ekki hikað við að minna á að
föðurbróðir hennar, John F.
Kennedy forseti, varð einmitt
fórnarlamb leyniskyttu í nóvem-
ber 1963 og að faðir hennar, Ro-
bert Kennedy, var sömuleiðis
skotinn til bana sumarið 1968.
Umdeild
samskipti
leyniskyttu
og lögreglu
Washington. Morgunblaðið.