Morgunblaðið - 24.10.2002, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 24. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞRÍR íslenskir slökkviliðs-menn, Sverrir BjörnBjörnsson, formaðurBrunavarðafélags
Reykjavíkur, Vernharð Guðnason,
formaður Landssambands slökkvi-
liðs- og sjúkraflutningamanna, og
Sigurður L. Sigurðsson slökkvi-
liðsmaður voru í hópi þrettán nor-
rænna slökkviliðsmanna sem voru
viðstaddir minningarathöfnina 11.
september síðastliðinn í New
York. Þar var þess minnst að rúm-
lega 3.000 manns, þar af um 343
slökkviliðsmenn, fórust í hryðju-
verkaárásinni á Tvíburaturnana
sama dag 2001.
„Daginn fyrir minningarathöfn-
ina hittum við mann á veitingastað
sem hafði verið inni í öðrum turn-
inum þegar flugvél lenti á honum.
Hann sagði okkur að hann hefði
ekki áttað sig á alvöru málsins fyrr
en hann hefði séð tvo lög-
reglumenn hlaupa fram úr sér á
flótta. Sonur mannsins var í hinum
turninum og báðir komust þeir af.“
Andrúmsloft sorgar
Að morgni 11. september fóru
þeir félagar þangað sem turnarnir
voru áður. „Þetta er stór grunnur,
alveg gríðarlegt flæmi, líklega
eins og báðar tjarnirnar í Reykja-
vík í þvermál. Við gengum fram
hjá 250 lögreglumönnum frá Bret-
landi, sem voru þarna í sömu er-
indagjörðum og við, þ.e. að heiðra
minningu fallinna starfsbræðra.
Þarna voru líka starfsbræður
hvaðanæva úr heiminum. Við
gengum síðan með skrúðgöngu
sekkjapípusveitar slökkviliðsins í
New York, sem höfðu verið að
spila og marséra alla nóttina.
Uppistaðan í slökkviliðinu og lög-
regluliðinu í New York er af írsku
bergi brotin. Skrúðgangan gekk
niður í grunninn en við staðnæmd-
umst við brú sem þarna var og
horfðum niður í grunninn meðan á
athöfninni stóð,“ segir Sverrir
Björn.
Vernharð segir að andrúms-
loftið hafi verið mjög þrúgað og
sorg ríkjandi. Á staðnum skiptust
menn á að lesa upp úr þykkri bók
minningarorð og æviágrip hvers
einasta manns sem fórst í árásinni.
Lesturinn tók um tvo til þrjá daga.
„Ég óttaðist að við minning-
arathöfnina yrði gengið of langt í
tilfinningasemi en það var aldeilis
ekki. Athöfnin var sérlega glæsi-
leg og mjög áhrifamikil. Við Sverr-
ir skynjuðum andrúmsloftið í
kringum okkur sterkt því allt í
kringum okkur voru nánustu að-
standendur þeirra sem fórust og
biðu þess að komast niður í grunn-
inn. Við komumst því í mikla snert-
ingu við athöfnina sem slíka,“ seg-
ir Vernharð.
Bræðralag slökkviliðsmanna
Sverrir Björn sagði að almennt
hefði þessi ferð veitt þeim félögum
sterka upplifun. Slökkviliðsmenn
um allan heim eru hluti af einu
bræðralagi. Meðal þeirra ríki andi
hjálpsemi og vináttu. Margir er-
lendir slökkviliðsmenn komi á
hverju ári til Íslands og heimsæki
slökkvistöðina í Skógarhlíð. Sömu-
leiðis sé tekið vel á móti íslenskum
slökkviliðsmönnum erlendis.
12. september heimsóttu þeir fé-
lagar Vikings-slökkviliðsfélagið,
sem er klúbbur slökkviliðsmanna í
New York af norrænum ættum.
Klúbburinn var stofnaður árið
1982. Félagar í honum eru 310.
Þarna afhentu þeir líka í félagi við
fulltrúa systurfélaganna á Norð-
urlöndum minningarskjöld vegna
þeirra slökkviliðsmanna sem fór-
ust í árásinni. Skjöldurinn var af-
hentur á endurhæfingar- og dval-
arheimilinu Egers á Staten-eyju.
Vikings-klúbburinn tók á móti
skildinum og ætlar að varðveita
hann.
„Á veitingastað seinna um
kvöldið upplifðum við sterkast
bróðurkærleikann. Þar hittum við
starfsbræður alls staðar að úr
heiminum og það var líkast því að
maður hefði verið með þessum
mönnum á vakt í áratugi,“ segir
Sverrir Björn.
Minntust
fallinna í
New York
Í hópi aðstandenda við gru
Ljósmynd/Sverrir Björn B
Minningarskjöldur sem samtök norrænna slökkviliðsmanna gáfu
um halda Torsten Neraas, gjaldkeri stjórnar samtakanna, og Rå
Karlstrøm, formaður samtakanna.
Menn skiptust á að lesa upp úr bók minningarorð um alla þá rúmlega
3.000 sem fórust í árásinni á World Trade Center.
Grunnurinn þar sem Tvíbugugu@mbl.is
Á slökkviliðssafninu eru m
ÍSLAND OG ÖRYGGISRÁÐIÐ
Ísland stefnir að því að verða eittþeirra fimmtán ríkja er eigamunu fulltrúa í öryggisráði Sam-
einuðu þjóðanna árin 2009–2010. Þetta
er líklega viðamesta verkefni sem ís-
lenska utanríkisþjónustan hefur tekið
að sér frá upphafi og ljóst að vanda
verður gífurlega vel til undirbúnings-
ins. Það mun kosta mikla vinnu og
ekki síður fjármuni að ná þessu mark-
miði og síðan að sinna störfum innan
ráðsins ef Ísland fær þar fulltrúa.
Löng óformleg hefð er fyrir því að
Norðurlöndin fái fulltrúa í ráðinu á
fjögurra ára fresti til tveggja ára í
senn og er þetta í fyrsta skipti, sem
Ísland gerir tilkall til þess að vera
fulltrúi Norðurlandanna í ráðinu. Var
samþykkt á fundi norrænna utanrík-
isráðherra árið 1998 að styðja Ísland í
þeirri viðleitni. Það er þó alls ekki
sjálfgefið, þrátt fyrir stuðning Norð-
urlandanna, að markmiðið náist.
Fulltrúi Norðurlandanna er annar
fulltrúi hóps ríkja Vestur-Evrópu,
Norður-Ameríku, Ástralíu og Nýja-
Sjálands. Ef fleiri en tvö ríki úr þess-
um hópi sækjast eftir því að fá fulltrúa
í ráðinu verður að kjósa á milli þeirra.
Það gerðist til dæmis í október árið
2000 er Norðmenn náðu ekki kjöri
fyrr en í fjórðu umferð atkvæða-
greiðslunnar þar sem þrjú ríki úr
þessum hópi sóttust eftir því að fá full-
trúa. Þá náðu Svíar ekki kjöri er þeir
buðu sig fram á fyrri hluta síðasta
áratugar. Var þá ákveðið fyrir hönd
Norðurlandanna að þeir yrðu einnig
fulltrúar þeirra í atkvæðagreiðslu fyr-
ir næsta tímabil og náðu þeir þá kjöri.
Enn sem komið er bendir ekkert til
að kosið verði milli ríkja árið 2008.
Auk Íslands hefur einungis Austurríki
lýst yfir framboði til ráðsins. Margt
getur hins vegar breyst þar til kosið
verður eftir sex ár. Kosningar fyrir
tímabilið á undan því sem Íslendingar
sækjast eftir fara fram haustið 2006.
Þar keppa þrjú ríki úr Vesturlanda-
hópnum um sætin tvö, Ítalía, Belgía
og Ástralía. Fyrir liggur að eitt þeirra
mun sitja eftir að loknum þeim kosn-
ingum. Hins vegar liggur einnig fyrir
að ríki eru farin að raða sér á tímabil-
in á eftir því sem Íslendingar sækjast
eftir, sem styrkir stöðu okkar.
Öryggisráðið sinnir fjölmörgum
verkefnum og þótt engin leið sé að spá
fyrir um hvaða mál verða þar efst á
baugi árin 2009–2010 hefur þróun
undanfarinna ára verið sú að málum á
vettvangi ráðsins hefur stöðugt verið
að fjölga. Eðli málsins samkvæmt
koma flest erfiðustu deilumál veraldar
til kasta ráðsins og þar eru teknar
mikilvægar ákvarðanir er skipt geta
sköpum um þróun heimsmála. Aug-
ljóst dæmi eru þær umræður sem nú
eiga sér stað innan ráðsins um aðgerð-
ir gegn Írak.
Þess er krafist að öll ríki er fulltrúa
eiga í ráðinu hafi staðgóða þekkingu á
öllum málum er ráðið fjallar um. Því
er ljóst að þjálfa verður upp stóran
hóp embættismanna sem þekkir vel til
starfa öryggisráðsins og þeirra deilu-
mála er koma til kasta þess ef við eig-
um að geta sinnt þessu verkefni. Það
starf er þegar hafið með fjölgun í
fastanefnd Íslands hjá Sameinuðu
þjóðunum. Íslenska utanríkisþjónust-
an hefur sýnt, t.d. í tengslum við for-
mennsku Íslands innan Evrópuráðs-
ins, að hún getur tekist á við
vandasöm verkefni. Seta í öryggis-
ráðinu yrði hins vegar margfallt viða-
meira verkefni. Það mun hafa mikil
áhrif á stöðu Íslands í heiminum
hvernig haldið verður á þessu máli af
okkar hálfu og því mikilvægt að ráðist
verði í þetta verkefni af miklum metn-
aði.
ÍBÚAÞING OG LÝÐRÆÐI
Lýðræðið er hornsteinn íslensksþjóðfélags og ber að hvetja til
allrar viðleitni í þá veru að efla þátt-
töku almennings í því. Undanfarna
daga hafa verið haldin íbúaþing í
Garðabæ og Grafarvogi og voru þau
vel sótt. Tilgangur íbúaþinga er að
gefa almenningi kost á að hafa áhrif og
leggja fram hugmyndir um þróun um-
hverfis síns. Á íbúaþinginu í Garðabæ
var fjallað um málaflokka á borð við
skóla, atvinnulíf og þjónustu við aldr-
aða og verða niðurstöður þingsins
hafðar til hliðsjónar við væntanlega
endurskoðun aðalskipulags Garða-
bæjar. Stefnt er að því að nýta nið-
urstöður íbúaþingsins í Grafarvogi við
mótun heildstæðrar stefnu fyrir borg-
arhlutann.
Íbúaþing eru tiltölulega ný af nál-
inni hérlendis og er fyrirmyndin bresk.
Sigurborg Kr. Hannesdóttir verkefn-
isstjóri hefur skipulagt íbúaþing með
sveitarfélögum og sagði hún í samtali
við Morgunblaðið í mars að íbúaþing
væru kjörin leið til að ná sáttum um
ágreiningsmál og nefndi sérstaklega
skipulagsmál. Sagði hún að öfugt við
hið venjulega ferli þar sem íbúar eiga
þess kost að bregðast við frágengnum
skipulagstillögum gerði þessi aðferð
ráð fyrir því að hafist væri handa með
autt blað og óskum íbúanna væri síðan
komið í hendur fagmannanna.
Þessi aðferð var fyrst reynd á
Hornafirði vorið 2000, en fyrsta þingið,
sem haldið var undir heitinu íbúaþing,
fór fram í Kópavogi árið 2001 og var
það í tengslum við staðardagskrá 21.
Íbúaþing hafa einnig verið haldin í
Vestur-Skaftafellssýslu, annars vegar
fyrir Mýrdalshrepp og hins vegar
Skaftárhrepp. Grafarvogur er þriðji
borgarhlutinn í Reykjavík þar sem
íbúaþing er haldið. Í janúar var haldið
þing um vistvæna byggð á Kjalarnesi
og í maí fór fram hverfaþing í Vest-
urbæ þar sem fjallað var um lífsgæði í
hverfinu. Seltirningar eru næstir á
dagskrá, en um miðjan nóvember
halda þeir íbúaþing.
Segja má að íbúaþingið í Garðabæ
marki tímamót í innleiðslu þessarar
aðferðar til að gera lýðræðið virkara
því að þar var aðalskipulag fyrsta sinni
tekið fyrir á slíku þingi hér á landi.
Morgunblaðið hefur áður haldið á
lofti kostum milliliðalauss lýðræðis.
Íbúaþing eru liður í því að auka áhrif
kjósenda þannig að til þeirra kasta
komi ekki aðeins á fjögurra ára fresti
heldur einnig milli kosninga. Á íbúa-
þingum eru hins vegar ekki teknar
ákvarðanir. Þær taka eftir sem áður
hinir kjörnu fulltrúar. Til þess að íbúa-
þing sanni sig verður almenningur og
þá ekki síst þátttakendur í þeim að sjá
að hugmyndir þeirra skili sér þannig
að ljóst sé að þær hafi verið teknar til
greina. Það er góðs viti að sveitarfélög
séu í auknum mæli að virkja íbúana og
um leið að styrkja lýðræðið.