Morgunblaðið - 23.01.2003, Side 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„STÓRA vandamálið í samfélagi
okkar er það að engin takmörk eru
fyrir því hversu miklar upplýsingar
og gögn er hægt að finna á Netinu
en það eru hins vegar geysilega
miklar takmarkanir á því hvernig
hægt er að nota þessar sömu upp-
lýsingar,“ segir Kári Stefánsson,
forstjóri Íslenskrar erfðagrein-
ingar, ÍE, um notagildi hugbún-
aðarins. „Ástæðan er sú að til þess
að geta fyllilega nýtt upplýsing-
arnar verður maður að hafa í hönd-
unum tæki sem gerir það mögulegt
að taka það sem maður vill og finna
samsvörun við það sem er til.“
Kári segir samninginn ekki hafa
mikinn kostnað í för með sér fyrir
ÍE þar sem hugbúnaðurinn hafi
þegar verið þróaður hjá fyrirtæk-
inu við undirbúning miðlægs gagna-
grunns á heilbrigðissviði. „Hugbún-
aðurinn er í stöðugri þróun hjá
okkur vegna þess að við erum alltaf
að nota hann. Upphaflega fórum við
í að þróa hann til að nýta í miðlæg-
um gagnagrunni á heilbrigðissviði.
En um leið og við vorum búin að
setja kerfið saman varð ljóst að það
gagnast okkur í daglegri vinnu í
dag. Vegna þess að þetta er besta
kerfi sem til er og við þekkjum til
þess að bera saman gögn.“
IBM er að hasla sér völl innan
heilbrigðisgeirans sem á vel við
áherslur ÍE. Því telur Kári fyrir-
tækið hafa verið heppilegasta að-
ilann til að ganga til samstarfs við
um sölu hugbúnaðarins. Hann segir
þó ekki hafa staðið til frá stofnun ÍE
að markaðssetja hugbúnaðarkerfið.
„Það má segja að þrýstingurinn til
að fara út í þetta samstarf hafi kom-
ið meira frá IBM en okkur. En þeg-
ar við fórum að skoða þetta af al-
vöru kom í ljós að þetta myndi
gagnast okkur mjög vel. Í fyrsta
lagi skapar þetta tekjur fyrir okkur
og mat IBM er að þær tekjur verði
mjög miklar. Þá felst í þessu sá
möguleiki að hugbúnaðurinn komi
til með að hjálpa til við að selja ann-
að sem við erum að vinna að hér.“
Hagnast á sölu aðgangsins
Kári neitar því að ÍE sé komin í
samkeppni við sjálfa sig með því að
veita keppinautunum aðgang að
hugbúnaðinum. Nefnir hann sem
dæmi sögu fyrirtækisins Apple sem
menn telja að hafi komist í kreppu
þar sem það neitaði öðrum um leyfi
fyrir stýrikerfi sínu. „Sá möguleiki
er fyrir hendi að halda í þetta kerfi
okkar sem hefur reynst okkur svo
vel og líta svo á að það forskot sem
við höfum sé vegna þess að við sitj-
um ein að kerfinu. En við lítum svo
á að við höfum forskot á aðra vegna
þess að við höfum fólkið sem bjó
kerfið til. Svo við erum alltaf einu
skrefi á undan.“ Kári telur því mik-
ilvægt að markaðssetja hugbún-
aðarkerfið. „Þar með fara menn í
þessum fyrirtækjum og þessum
stofnunum [sem kaupa hugbún-
aðinn] að vinna með þær aðferðir
sem við notum, þannig að þær nið-
urstöður sem við fáum hér eru ná-
kvæmlega sambærilegar við nið-
urstöður annarra. Svo þótt þetta líti
á yfirborðinu út fyrir að vera svolít-
ið hættulegt, þá held ég að þegar
allt kemur til alls sé ekki nokkur
vafi á því að það sé skynsamlegt af
okkur að markaðssetja þetta.“
Kári segir næsta skref að þróa líf-
upplýsingakerfið svo það megi nota
við læknisþjónustu. Þannig verði
ekki aðeins hægt að nýta kerfið við
leit að nýrri þekkingu, heldur til að
para saman vitneskju um ákveðinn
sjúkling og um þá einstaklinga sem
hafa samskonar sjúkdóm. „Þetta er
geysilega spennandi samvinna sem
við höfum nú skrifað undir, þess ut-
an þá felst í þessu mjög spennandi
möguleiki á miklu frekara og um-
fangsmeira samstarfi. En þetta er
spennandi byrjun fyrir okkur.“
Skrefi á undan
Morgunblaðið/Sverrir
Kári Stefánsson segir að samstarf Íslenskrar erfðagreiningar og IBM muni
færa ÍE tekjur. Áætlað söluandvirði hugbúnaðarins er 800 milljónir á ári.
ÍSLENSK erfðagreining, ÍE, og
tölvurisinn IBM hafa gert samning
til þriggja ára um markaðssetningu
tæknibúnaðar sem auðveldar notk-
un erfðafræði við lyfjaþróun. IBM
áætlar að söluandvirði hugbúnaðar-
ins verði árlega um 100 milljónir
bandaríkjadala, um 800 milljónir ís-
lenskra króna, að sögn Kára Stef-
ánssonar forstjóra ÍE. Samstarfið
felur í sér markaðssetningu á sam-
hæfðum vél- og hugbúnaði og þjón-
ustu til að halda utan um og greina
arfgerða-, ættfræði- og heilsufars-
upplýsingar. Fyrirtækin munu enn-
fremur bjóða viðskiptavinum ráð-
gjöf við útfærslu og samþættingu
kerfisins.
Samkvæmt samningnum munu
fyrirtækin vinna saman að mark-
aðssetningu og sölu á hugbúnaðar-
kerfi ÍE með vél- og hugbúnaði
IBM.
Í frétt frá ÍE segir að kerfið sé
hannað til að mæta þörfum líftækni-
og lyfjafyrirtækja, annarra rann-
sóknastofa og heilsugæslu og verði
fáanlegt á miðju þessu ári.
Auknir möguleikar á notkun
upplýsingatækni í heilsugæslu
„Hugbúnaðarkerfi ÍE hefur þeg-
ar sannað gildi sitt við einangrun og
rannsóknir á meingenum. Það hefur
verið notað við lýðerfðafræðilegar
rannsóknir Íslenskrar erfðagrein-
ingar sem leitt hafa til einangrunar
á níu meingenum og lyfjamörkum
sem tengjast algengum sjúkdóm-
um,“ segir í fréttinni.
Þar kemur einnig fram að sam-
starfið opni möguleika á aukinni
notkun upplýsingatækni í heilsu-
gæslu þar sem hægt verður að setja
erfðafræðiupplýsingar í samhengi
við sjúkraskýrslur, fjölskyldusögu
og niðurstöður greiningarprófa, svo
dæmi séu tekin. „Aukin þekking á
líffræðilegum orsökum sjúkdóma,
gerir læknum kleift að bæta grein-
ingu og veita meðferð sem sniðin er
að þörfum hvers einstaklings. Kerf-
ið veitir lyfjafyrirtækjum einnig
möguleika á markvissari þróun lyfja
og gerir þeim kleift að velja þá
sjúklinga í lyfjaprófanir sem líkleg-
astir eru til að njóta góðs af nýju
lyfi.“
Hugbúnaðarkerfið gerir vísinda-
mönnum kleift að vinna úr eigin arf-
gerða-, ættfræði- og heilsufarsgögn-
um og setja þau í samhengi við
ýmsar upplýsingar um erfðamengi
manna og tilraunadýra sem eru for-
skráð í kerfið. Nafnleyndarkerfi Ís-
lenskrar erfðagreiningar er einnig
innbyggt í kerfið.
Samkvæmt samningi fyrirtækj-
anna mun IBM verða helsti þjón-
ustuaðili Íslenskrar erfðagreiningar
á sviði lífupplýsingatækni.
IBM með lífupplýsingadeild
Samkomulagið við ÍE er liður í
þeirri stefnu IBM að markaðssetja
nýjar afurðir í samstarfi við leiðandi
aðila á hverju sviði, innan Partner-
World for Developers-verkefnisins.
Verkefnið tekur til samstarfs innan
fjármálaþjónustu, smásölu, heilsu-
gæslu, lífvísinda og framleiðslu og
heildstæðra viðskiptalausna, svo
sem hugbúnaðar til að miðla að-
föngum, halda utan um viðskipta-
sambönd, og stjórna gagnabrunnum
fyrirtækja. Markmið verkefnisins
er að samstarfsaðilar geti aflað sér
nýrra viðskiptavina og tekna í gegn-
um markaðs- og sölukerfi IBM.
Samstarfsaðilar skuldbinda sig á
móti til að nota miðlara, gagna-
grunnskerfi og þjónustu IBM.
Lífupplýsingadeild IBM nýtir
sérþekkingu IBM í rannsóknum,
þjónustu og vefviðskiptum og býður
viðskiptavinum á sviði líftækni,
erfðafræði, netvæddrar heilsu-
gæslu, lyfjafræði og landbúnaðar
gagnagrunnskerfi og stórvirk
gagnavinnslutæki.
Íslensk erfðagreining og IBM hefja samstarf um markaðssetningu tæknibúnaðar
Söluandvirði 800
milljónir á ári
PÁLL Pétursson félagsmálaráðherra
sagði í utandagskrárumræðu í gær,
um atvinnuástandið hér á landi, að
ríkisstjórnin vildi flýta útboðum á
verklegum framkvæmdum á vegum
ríkisins, til að bregðast við ástandinu í
atvinnumálum hér á landi. Sam-
gönguráðherra hefði sent sínum und-
irstofnunum sérstök fyrirmæli þar
um. „Það er ótvírætt að atvinnuleysi
er því miður nokkuð vaxandi frá því
sem verið hefur síðustu ár,“ sagði ráð-
herra. Hann sagði að áætlað væri að
atvinnuleysi hér á landi yrði um 3,7% í
janúar, en það var um 3% í desember.
Atvinnuleysi væri þó alltaf meira í
janúarmánuði en í desembermánuði.
„Það eru þó ljósir punktar í þessu,“
sagði Páll, „því langtímaatvinnuleysi
hefur aldrei verið minna síðan 1993.“
Talað er um langtímaatvinnuleysi
þegar einstaklingar eru búnir að vera
sex mánuði eða lengur á atvinnuleys-
isskrá. Páll sagði horfur í atvinnumál-
um fara batnandi, m.a. vegna stór-
iðjuframkvæmda á Austurlandi.
Guðmundur Árni Stefánsson, Sam-
fylkingu, var málshefjandi um-
ræðunnar. Hann sagði að um 6.000
manns væru nú atvinnulausir. „At-
vinnuleysi er því miður til staðar í
okkar samfélagi og hefur farið ört
vaxandi síðustu mánuði,“ sagði hann.
Staða ungs fólks á vinnumarkaði væri
hvað verst. Um 10% 16-24 ára karla
væru án atvinnu um þessar mundir.
Líklegt væri að atvinnuleysi væri
meira en opinberar tölur gæfu til
kynna því að mati sérfræðinga dragi
ákveðinn hópur fólks það yfirleitt að
skrá sig atvinnulaust, til að mynda
fólk með mikla menntun.
Fjölmargir þingmenn stjórnarand-
stöðunnar lýstu yfir áhyggjum af
auknu atvinnuleysi í umræðunum í
gær. Gunnar Birgisson, Sjálfstæðis-
flokki, sagði þó ástæðu til bjartsýni en
ekki svartsýni þegar liði á árið. Hann
tók þó fram að því miður væru hættu-
merki á lofti yrði ekki strax gripið í
taumana. „Raungengi krónunnar
hækkar stöðugt,“ sagði hann, „ef
þessari þróun verður ekki snúið við
munu mörg störf glatast.“ Átti hann
m.a. við störf í útflutningsgreinum og
í ferðamannaþjónustu. „Verðbólgan
er engin orðin en vextir hafa ekki
lækkað í samræmi við það og eru of
háir. Það er hlutverk Seðlabankans
að sjá til þess að ekki verði of miklar
sveiflur í íslensku atvinnulífi vegna
sveiflna í gengi og á vöxtum. Ég skora
á þá ágætu menn sem þar stjórna að
vakna til lífsins og taka til þeirra ráða
sem þarf til að snúa þessari þróun
við.“
Ríkisstjórnin flýti útboð-
um á framkvæmdum
Morgunblaðið/Golli
Guðmundur Árni Stefánsson og Hjálmar Árnason ræða málin við erfiðar
aðstæður. Karl V. Matthíasson situr við hlið þeirra.
landi. Óhætt er að fullyrða að með
kröfugerð sinni grafi Bandaríkja-
stjórn undan starfi og lögmæti Al-
þjóða sakamáladómstólsins.“ Banda-
ríkin hefðu, að því er hún best viti,
gert slíka samninga við um tvo tugi
landa og spurði hvort bandarísk
stjórnvöld hefðu farið fram á slíkan
samning við íslensk stjórnvöld.
Halldór játti því, en benti á að ESB
hefði komist að þeirri niðurstöðu að
það myndi fara í bága við skuldbind-
ingar aðildarríkja Rómarsamþykkt-
arinnar um dómstólinn að gera tví-
hliða samninga við Bandaríkin á
grundvelli þeirra samningsdraga sem
Bandaríkjamenn hefðu lagt fram.
„Hins vegar hefur Evrópusambandið
lýst yfir vilja til þess að halda áfram
að ræða þær áhyggjur sem bandarísk
stjórnvöld hafa af því að dómstóllinn
verði hugsanlega misnotaður í póli-
tísku skyni gegn bandarískum þegn-
um og leita leiða til að koma til móts
við sjónarmið Bandaríkjamanna.“ Ís-
lensk stjórnvöld legðu áherslu á að
standa vörð um Rómarsamþykktina
um dómstólinn en jafnframt væri rétt
að halda áfram að ræða áðurnefndar
áhyggjur bandarískra stjórnvalda og
leita leiða til að komast til móts við
sjónarmið þeirra.
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra upplýsti í fyrirspurnartíma
á Alþingi í gær að bandarísk stjórn-
völd hefðu sl. sumar afhent íslenskum
stjórnvöldum drög að tvíhliða samn-
ingi sem veitir m.a. bandarískum
þegnum undanþágu frá framsals-
kröfu Alþjóðlega sakamáladómstóls-
ins. Sagði ráðherra að bandarískir
embættismenn hefðu í kjölfarið kynnt
málið á óformlegum fundum með ís-
lenskum embættismönnum.
Þórunn Sveinbjarnardóttir, Sam-
fylkingu, vakti máls á þessu í fyrir-
spurnartíma og minnti á að dómstóln-
um væri ætlað að rannsaka og ákæra
einstaklinga sem taldir eru hafa gerst
sekir um glæpi gegn mannkyni, þjóð-
armorð eða stríðsglæpi. Rómarsam-
þykktin um dómstólinn tók gildi 1. júlí
sl., hefur hann því formlega tekið til
starfa í Haag í Hollandi. „Samkvæmt
upplýsingum á heimasíðu dómstóls-
ins hafa 139 ríki skrifað undir sátt-
mála um stofnun hans og 87 hafa nú
þegar staðfest þann samning,“ sagði
hún og hélt áfram: „Á liðnu ári stóðu
miklar deilur milli Bandaríkjastjórn-
ar og annarra ríkja; aðallega Evrópu-
sambandsríkja og Kanada vegna
kröfu Bandaríkjanna um undanþágu
fyrir bandaríska þegna frá lögsögu
dómstólsins. Bandaríkin hafa á und-
anförnum mánuðum þrýst á ríki til að
gera tvíhliða samninga sem veita
bandarískum ríkisborgurum undan-
þágu frá framsalskröfu dómstólsins
og m.a. sent sérstakan erindreka sinn
um allan heim til að reyna að ná
samningum við ríkisstjórnir um það,
þ.e. um það að aðrar ríkisstjórnir
framselji ekki bandaríska þegna til
dómstólsins né rétti yfir þeim í eigin
Bandaríkin vilja að-
stoð við undanþágu
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst kl.
10.30 í dag. Meðal þess sem er á
dagskrá eru tóbaksvarnir, lyfjalög
og læknalög, hvalveiðar, stjórn
fiskveiða, könnun á umfangi fá-
tæktar, lýðheilsustöð, úthlutun á
byggðakvóta og réttarstaða sam-
kynhneigðs fólks.