Morgunblaðið - 28.01.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTIÐ hef-
ur ekki skoðað sérstaklega hvort
ástæða sé til að breyta lögum
þannig að lögreglu beri að hljóð-
rita yfirheyrslur í sakamálum. Í
dómi sem Pétur Guðgeirsson, hér-
aðsdómari í Reykjavík, kvað upp í
liðinni viku, gagnrýndi hann lög-
reglu fyrir að hljóðrita ekki yf-
irheyrslur og benti m.a. á að staða
ákæruvalds og sakbornings myndi
styrkjast við slíkt.
Sólveig Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra segir að ráðuneytið hafi
ekki tekið afstöðu til þess hvort
breyta eigi lögum. Hún bendir
hins vegar á að réttarfarsnefnd
vinni að heildarendurskoðun laga
um meðferð opinberra mála.
Ábendingar dómarans muni ef-
laust gagnast nefndinni vel í þeirri
vinnu. Aðspurð segist hún vonast
til að nefndin ljúki því sem fyrst,
og vonandi á þessu ári.
Pétur Guðgeirsson segir í fyrr-
nefndum dómi að þó að ekki sé
beinlínis mælt fyrir um að yfir-
heyrslur séu hljóðritaðar teljist
þær fráleitt vera bannaðar. Sól-
veig segir að spurningum um
breytt verklag við rannsóknir
verði að beina til ríkissaksóknara.
„Samkvæmt lögum um meðferð
opinberra mála er ríkissaksóknari
æðsti handhafi ákæruvalds í land-
inu og hefur meðal annars það
hlutverk að setja almennar reglur
um rannsókn og meðferð saka-
mála,“ segir Sólveig Pétursdóttir
dómsmálaráðherra.
Í höndum
ríkissak-
sóknara
Hljóðritun
yfirheyrslna
ÞINGMENN lögðu áherslu á að
koma þyrfti í veg fyrir launamun
kynjanna í utandagskrárumræðu
um málið á Alþingi í gær. Þórunn
Sveinbjarnardóttir, þingmaður
Samfylkingarinnar, var málshefj-
andi umræðunnar en Geir H.
Haarde fjármálaráðherra var til
andsvara. Þórunn sagði í upphafi
máls síns að launamunur kynjanna
væri viðvarandi vandamál. Hún
sagði að í skýrslu eftirlitsnefndar
Sameinuðu þjóðanna um jafnrétt-
ismál, sem birt var á síðasta ári,
hefði komið fram að margs konar
rannsóknir sýndu fram á, þegar
tekið hefði verið tillit til ýmissa
breyta, s.s. yfirvinnu og starfsald-
urs, að launamunur kynjanna væri
á bilinu 8–18%.
Þórunn benti á að jafnan væri
notast við þá aðferð þegar launa-
munur kynjanna væri kannaður að
taka tillit til breyta eins og yfir-
vinnu, aldurs, menntunar og fleira.
Það sem eftir stæði væri kallað óút-
skýrður launamunur, þ.e. launa-
munur sem einungis yrði rakinn til
kynferðis. „En leitin að skýribreyt-
um hefur að mínu áliti gengið býsna
langt,“ sagði þingmaðurinn. „Hinn
skýrði launamunur þarf nefnilega
hvorki að vera eðlilegur né sann-
gjarn. Telst hjúskaparstaða eða
barnafjöldi til dæmis eðlileg skýri-
breyta? Eða útlit eins og kom fram
í einni könnun á vegum Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur? Margir
kvennavinnustaðir eru sem kunnugt
er láglaunavinnustaðir. En er rétt-
lætanlegt að nota þá staðreynd til
þess að skýra launamun eins og
stundum hefur verið gert? Sú stað-
reynd að hefðbundin karlastörf eru
betur launuð en hefðbundin kvenna-
störf segir okkur margt um mat
samfélagsins á vinnuframlagi karla
og kvenna. Og það virðist því miður
nokkuð langt í hina margumræddu
viðhorfsbreytingu.“
Þórunn spurði fjármálaráðherra
að því hvaða tæki hið opinbera hefði
í raun í höndum til að fylgjast með
þróun launa og þróun launamunar
kynjanna. Fjármálaráðherra, Geir
H. Haarde, tók í fyrstu fram að allir
væru sammála um að eyða launa-
mun á milli kynjanna. „Það er ekki
á stefnu neins stjórnmálaflokks eða
almannasamtaka að viðhalda slíkum
mun. Þvert á móti er það stefna
okkar allra held ég að sporna gegn
honum eftir því sem nokkur kostur
er. Ég tel að gamla kjörorðið um
sömu laun fyrir sömu vinnu eigi
ennþá fullan rétt á sér. Ég tel full-
víst að við öll ætlumst til þess að
dætur okkar þiggi sömu laun fyrir
sín störf og synir okkar í sambæri-
legum störfum.“
Ráðherra sagði að launamunur
kynjanna væri verkefni sem við öll
þyrftum að taka saman höndum um
að vinna bug á.
Dreifstýrt launakerfi hafi
ekki aukið launamuninn
Fjármálaráðherra fór síðan yfir
það hvað ríkið hefði gert til að jafna
kjaralega stöðu kvenna og karla
sem starfa hjá ríkinu. Hann sagði
að á grundvelli stefnumótunar í
starfsmannamálum sem samþykkt
hefði verið árið 1995 hefði verið
ákveðið að leggja m.a. áherslu á
valddreifingu og einföldun í launa-
kerfi ríkisins. Þannig yrði kerfið
gegnsærra og skýrara. „Í samræmi
við þessar áherslur var samið við
flestöll stéttarfélög starfsmanna
ríkisins um dreifstýrt launakerfi.
Launajafnrétti var einn þeirra
grunnþátta sem þar var byggt á.“
Síðan sagði ráðherra: „Þær raddir
hafa hins vegar heyrst að með þess-
ari dreifstýringu, þ.e. breytingu frá
miðstýringu til dreifstýringar hafi
launamunur kynjanna aukist. Ég tel
slíkar fullyrðingar mjög vafasam-
ar.“
Benti ráðherra m.a. á í því sam-
bandi að hlutur yfirvinnu í heild-
arlaunum opinberra starfsmanna
hefði minnkað frá árinu 1997. Það
hefði m.ö.o. dregið úr yfirvinnu
karla á þessum tíma. En sú yf-
irvinna hefði gjarnan verið ein skýr-
ingin á launamun kynjanna.
Launamun kynjanna verði eytt
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði á Alþingi í gær að
bandarísk yfirvöld hefðu ekki haft
samband við íslensk stjórnvöld
vegna hugsanlegra hernaðaraðgerða
í Írak. Íslensk stjórnvöld hefðu held-
ur ekki sett sig í samband við banda-
rísk stjórnvöld vegna þessa máls.
Kom þetta fram í svari ráðherra við
fyrirspurn Ögmundar Jónassonar,
þingmanns Vinstrihreyfingarinnar–
græns framboðs. Ráðherra sagði
jafnframt að íslensk stjórnvöld teldu
nauðsynlegt að vopnaeftirlitsmönn-
um Sameinuðu þjóðanna gæfist
betra ráðrúm til að athafna sig í
Írak. „Og það liggur líka fyrir að ís-
lensk stjórnvöld telja nauðsynlegt að
öryggisráð Sameinuðu þjóðanna taki
þetta mál til frekari umfjöllunar,“
sagði hann.
Ráðherra sagði að auðvitað von-
uðust allir til þess, ekki síst Íslend-
ingar, að hægt yrði að komast hjá
kæmi í ljós að Hussein byggi yfir
gjöreyðingarvopnum og vildi ekki
afvopnast þá stæði alþjóðasamfélag-
ið frammi fyrir því að grípa til sinna
ráða. „Það er alveg ljóst af okkar
hálfu að við teljum algjörlega nauð-
synlegt að þetta mál komi til umfjöll-
unar öryggisráðs SÞ á nýjan leik.
Það höfum við margsagt. En ég held
að allir geti verið sammála um það
að ef að þessi maður býr yfir gjör-
eyðingarvopnum, með þeim afleið-
ingum sem það getur haft í för með
sér, stendur alþjóðasamfélagið
frammi fyrir mjög erfiðri stöðu. Það
hlýtur að vera krafa okkar Íslend-
inga, eins og annarra, að þeir af-
vopnist. Það er krafa Sameinuðu
þjóðanna. Komi hins vegar í ljós að
hann búi ekki yfir gjöreyðingar-
vopnum þá er málið væntanlega
leyst,“ sagði Halldór.
Vopnaeftirlitsmenn fái
betra svigrúm til athafna
Morgunblaðið/Golli
átökum á umræddu svæði. Hann
sagði þó ljóst að án utanaðkomandi
þrýstings væri ekki líklegt að stjórn
Saddams Husseins færi frá völdum í
Írak. „Við verðum að hafa það í huga
að núverandi staða er mjög slæm því
það eru miklar hörmungar í landinu.
Það er kominn tími til að þeim hörm-
ungum linni. Að mínu mati er því
óbreytt ástand ekki góð niðurstaða.“
Ráðherra sagði einnig að ef það
ÖSSUR Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, sagði á Alþingi í
gær að Samfylkingin styddi í hví-
vetna málflutning ríkisstjórnarinn-
ar, gagnvart óbilgjörnum kröfum,
sem framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins (ESB) hefði lagt fram á
hendur Íslendingum í viðræðum
EFTA-ríkjanna og ESB um aðlögun
samningsins um Evrópska efna-
hagssvæðið (EES) að ESB.
„Ég held að það sé nauðsynlegt að
það sé breiður stuðningur á bak við
viðbrögð ríkisstjórnarinnar,“ sagði
Össur. „Ég vil þess vegna að það
komi fram að ég tel að ríkisstjórnin
hafi brugðist vel og hart við óbilgirni
ESB.“ Var hann þar að vísa til
krafna ESB um aukið framlag Ís-
lendinga í sjóði ESB.
Össur spurði því næst Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra út í þær
upplýsingar sem fram hefðu komið í
viðræðunum um að Íslendingar
kynnu að fá meira greitt úr sjóðum
ESB en nú – værum við fullgildir að-
ilar að sambandinu. Halldór Ás-
grímsson svaraði því m.a. til að það
væri rangt af ESB að vera með ein-
hverja útreikninga á því hvað við
kynnum að þurfa að greiða værum
við aðilar að ESB. „Við erum það alls
ekki [þ.e. aðilar að ESB] og það ligg-
ur engin umsókn fyrir um það.“ Það
kæmi því yfirstandandi viðræðum
ekki við.
Ráðherra sagði að það hvað við
greiddum í sjóði ESB eða fengjum
greitt úr þeim færi eftir því hvaða
forsendur menn gæfu sér. Það lægi
t.d. fyrir að Íslendingar greiddu háa
tolla af sjávarafurðum inn til ESB en
vegna þeirra yrði minni verðmæta-
aukning hér á landi en ella. „Það er
tiltölulega auðvelt að reikna út hvað
þjóðir þurfa að greiða brúttó inn til
þessara samtaka [ESB] en það eru
hins vegar ýmsir annmarkar á því
hvað kemur til baka; það fer eftir
samningsniðurstöðu í samningum og
það fer líka eftir því hversu duglegir
aðilar eru að sækja um stuðning í
margvíslegum málum,“ sagði Hall-
dór.
Samfylkingin um samningaviðræður EFTA og ESB
Styður málflutning rík-
isstjórnarinnar í málinu
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst
kl. 13.30 í dag. Að loknum at-
kvæðagreiðslum mun iðnaðar-
ráðherra, Valgerður Sverris-
dóttir, mæla fyrir frumvarpi
um álverksmiðju í Reyðarfirði.
KÆRUM vegna kynferðis-
brota hefur farið stöðugt fjölg-
andi undanfarin ár. Árið 1998
voru 96 slík mál kærð til lög-
reglu, þeim fjölgaði í 119 árið
eftir, árið 2000 voru kærurnar
149 og árið 2001 voru 175 kyn-
ferðisbrot kærð til lögreglu á
landinu öllu. Bráðabirgðatölur
frá embætti ríkislögreglustjóra
benda til þess að 171 mál hafi
verið kært á síðasta ári.
Fjöldi dóma hefur hins vegar
verið svipaður öll árin ef undan
er skilið árið 2001. Þannig féllu
24 dómar árið 1998, 22 dómar
árið 1999, 24 dómar árið 2000
og 36 dómar árið 2001.
Þetta kom fram í svari dóms-
málaráðherra á Alþingi í gær
við fyrirspurn Sigríðar Ingv-
arsdóttur alþingismanns.
Fleiri
kæra kyn-
ferðisbrot
KENNARAR í Háskóla Íslands
hafa ekki skilað einkunnum úr tíu
af 466 prófum sem þreytt voru við
skólann fyrir jól. Brynjólfur Stef-
ánsson, formaður Stúdentaráðs,
segir að undanfarin ár hafi um 24–
29% prófa komist í vanskil, en sam-
kvæmt reglum Háskóla Íslands
eiga einkunnir úr prófum að liggja
fyrir fjórum vikum eftir að þau eru
tekin í jólaprófum og þremur vikum
eftir prófdag í vorprófum. Brynj-
ólfur segir að ýmsar ástæður geti
legið að baki því að einkunnum sé
ekki skilað og muni Stúdentaráð
kanna í dag hvað valdi töfum á ein-
kunnaskilum.
„Ég vek athygli á því að þetta
skiptir stúdenta mjög miklu máli.
Lánasjóður íslenskra námsmanna
krefst þess að nemendur skili inn
námsárangri til að þeir fái lánin
greidd út þannig að þetta hefur
áhrif á fjárhagslega stöðu margra
nemenda,“ segir Brynjólfur. Hann
segir að stúdentar kvarti mikið yfir
því að það dragist að skila einkunn-
um þeirra, margir nemendur kom-
ist í fjárhagsvandræði þegar líða
taki á önnina og vandræði þeirra
aukist eftir því sem þeir þurfi að
bíða lengur eftir að fá námslánin
greidd út.
Námslán eru alltaf greidd út eftir
að önninni er lokið og námsárangur
liggur fyrir.
Tíu hafa
ekki skilað
einkunn
♦ ♦ ♦