Morgunblaðið - 28.01.2003, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 2003 25
GÍSLI S. Einarsson alþingis-
maður skrifaði grein í Morgunblað-
ið á dögunum og átti það erindi
helst að gera lítið úr þeim árangri
sem náðst hefði við uppbyggingu
vega á Vestfjörðum. Þó að hann í
öðru orðinu viðurkenndi að sitt-
hvað hefði gerst, leyndi sér ekki að
tilgangurinn var með grein hans að
tala sem mest niður það sem áunn-
ist hefði.
Þessi síðsprottni áhugi þing-
mannsins á vegamálum á Vest-
fjörðum er þannig til kominn að
hann er á leið í framboð í nýju
Norð-Vesturkjördæmi og þarf að
sýna á sér þessa nýju hlið. Og
sannast nú máltækið að seint koma
sumir en koma þó.
Baráttan um fjármagnið
Satt er það að okkur vantar
miklu meira fé til vegamála á Vest-
fjörðum. Engum er það betur ljóst
en okkur Vestfirðingum og höfum
við því barist, án tillits til flokks-
skírteina, saman að því marki. Góð
samstaða hefur myndast með þing-
mönnum og sveitarstjórnarmönn-
um í kjördæminu um stefnumót-
unina og að henni hefur síðan verið
unnið. Það er hins vegar við ramm-
an reip að draga. Baráttan um fjár-
magnið er hörð og þörfin kallar
víða. Hávær er til að mynda krafan
frá flokksmönnum þingmannsins á
höfuðborgarsvæðinu um aukna
hlutdeild þess svæðis í vegafénu, á
kostnað landsbyggðarinnar. Gott
er að hafa nú fengið nýjan liðs-
mann í andófið á móti þeim barn-
ingi.
Verkin hafa talað
Gísli vitnaði til fundar sem ég
sat ásamt fjölda annarra Vestfirð-
inga á Ísafirði fyrir skemmstu og
segir mig ekkert hafa getið um
sérstakt átak í vegmálum frá árinu
1999. Hvaða þvæla er þetta nú eig-
inlega? Þetta sérstaka átak var
þannig til komið, að í nefnd sem ég
leiddi, var lagt til sérstakt átak í
vegamálum í dreifbýliskjördæmun-
um upp á tvo milljarða – 500 millj-
ónir á ári í 4 ár. Þetta gekk eftir. Á
Vestfjörðum nýttum við fjár-
munina að mestu til þess að hleypa
af stað vegaframkvæmdum af stór-
auknum krafti í Austur-Barða-
strandarsýslu. Þannig tókst okkur
að bjóða út stórvirkið á Klettshálsi,
sem nú er unnið að. Því má bók-
staflega segja að verkin hafi talað.
Gísli nefnir að vísu þessa fram-
kvæmd, en greinilegt er að í æði-
bunuganginum hefur hann engan
veginn áttað sig á hvernig fjár-
mögnunin var til komin.
10,5 milljarða fjárveiting
Vegaframkvæmdir eru dýrar á
Vestfjörðum, vegna landfræðilegra
aðstæðna. Gríðarlega margt hefur
þó áunnist á síðasta áratug í vega-
málum á svæðinu og væri sem bet-
ur fer langt mál að telja það allt
saman upp. Ef litið er yfir heildar-
fjárveitingar til vegamála á Vest-
fjörðum frá árinum 1991, þá nema
þær 10,6 milljörðum króna á nú-
gildandi verðlagi. Vestfjarðagöngin
ber vitaskuld lang hæst. Þessi
lengstu jarðgöng á Íslandi kostuðu
á núgildandi verðlagi um 5,5 millj-
arða króna. En jafnvel að þeim frá-
töldum er augljóst að 5 milljarða
fjárveiting til almennrar vegagerð-
ar á Vestfjörðum er veruleg upp-
hæð, sem hefur haft mikla þýðingu.
Meira fjármagn
Sú samgönguáætlun sem sam-
gönguráðherra hefur nú lagt fyrir
Alþingi felur í sér talsvert meira
fjármagn til vegagerðar á Vest-
fjörðum en sú sem í gildi er. Það er
því eðlilegt að menn spyrji hvers
vegna hún geri samt ráð fyrir því
að vegagerð að norðan- og sunn-
anverðum Vestfjörðum taki lengri
tíma en sú sem nú gildir. Þessarar
spurningar hef ég líka spurt og
svörin sem ég hef fengið eru eft-
irfarandi:
Í fyrsta lagi eru auðvitað verð-
lagsbreytingar, sem þó skýra þetta
ekki nema að litlu leyti. Í annan
stað leggur Vegagerðin breiðari
vegi og þar með dýrari en áður. Í
þriðja lagi eru gerðar meiri burð-
arþolskröfur til veganna. Það eru
því lengri vegakaflar sem þarf að
hreyfa við og byggja upp en áður
var talið. Í fjórða lagi þá gerir nú-
tímavegagerð ráð fyrir dýrari
lausnum, en jafnvel bara fyrir 5 til
10 árum. Á það t.d við um þveranir
fjarða, aðkomu að brúm og þess
háttar hluti. Loks má nefna að
kostnaður við umhverfismat er
mikill. Auknar umhverfiskröfur
kalla síðan á dýrari lausnir, eins og
dæmin sanna. Allt þetta hleypir
upp kostnaði við vegagerðina í
landinu.
Glamur og yfirboð
Verkefnið framundan er vita-
skuld að hraða eins og kostur er
uppbyggingu vegakerfisins, eins og
ég hef margsagt Það er hins vegar
alrangt hjá félaga Gísla að slíkt
verði helst gert með því að kalla á
Samfylkinguna inn í ríkisstjórn.
Áherslur þess flokks við fjárlaga-
gerð hefðu umfram allt leitt til dýr-
ari rekstrar ríkisins og þess vegna
minni fjárfestingar í samgöngu-
mannvirkjum. Það geta menn séð
ef skjöl Alþingis eru lesin. Með
Samfylkinguna í stjórn fáum við
hvorki fleiri né betri vegi. Samfylk-
ingunni fylgir, eins og á allri henn-
ar vegferð, bara glamur og yfirboð,
sem fólk sér vonandi í gegn um.
Hvað eru 10 milljarð-
ar á milli vina?
Eftir Einar K.
Guðfinnsson
„Samfylk-
ingunni
fylgir bara
glamur og
yfirboð.“
Höfundur er 1. þingmaður
Vestfirðinga.
Í GREIN í Morgunblaðinu
sunnudaginn 26. janúar 2003 ritar
Þorkell Helgason orkumálastjóri:
„Nýlega sagði maður sem nefnd-
ur var sérfræðingur á þessu sviði
að nær væri að reisa rennslisvirkj-
un í Jökulsá á Brú en að sökkva
landi undir uppistöðulón í ánni.
Virkja mætti 200 MW með slíkum
hætti og sjá þannig við helmingi
orkuþarfar álvers í Reyðarfirði, en
afgangurinn gæti komið frá jarð-
gufuvirkjunum. Hér er firra á
ferðinni.“
Að sjálfsögðu er það firra að
hægt sé að fá stöðug 200 MW með
rennslisvirkjun í Jökulsá á Brú.
Þess vegna spyr ég, hvaða „sér-
fræðingur á þessu sviði“ lét þetta
út úr sér og af hvaða tilefni? Því
þarf að svara til að forðast mis-
skilning og rugling sem er nægur
fyrir.
Þannig var t.d. haft eftir mér í
sjónvarpsviðtali að ég teldi rennsl-
isvirkjanir í neðri Þjórsá betri
kosti en þær framkvæmdir sem nú
er deilt um. Líklegt er að margir
tengi skrifin við það sem ég hef
sagt.
Hugmyndin um 200 MW virkjun
í Jökulsá á Brú hefur m.a. verið
sett fram af Helga Hallgrímssyni.
Þetta yrði ekki rennslisvirkjun
heldur væri gert ráð fyrir mun
minna uppistöðulóni en Hálslón
yrði og það ylli mun minni um-
hverfisspjöllum. Svipað gildir um
Jökulsá í Fljótsdal. Einnig væri
hægt að bæta við orku frá Kröflu,
Bjarnarflagi, Þeistareykjum
o.s.frv. Á þennan hátt væri hægt
að ná saman 500 MW.
Bent hefur verið á þann mögu-
leika að byggja rennslisvirkjun í
Jökulsá á Brú með litlu inntaks-
lóni. Slík virkjun gæti ekki sinnt
stóriðju eða öðrum kaupendum
sem þyrftu stöðuga orku en gæti
nýst við framleiðslu á vetni eða í
öðrum orkufrekum ferlum sem
gætu nýtt orkutoppa. Einnig má
hugsa sér sambland af 200 MW
grunnvirkjun og rennslisvirkjun
sem yki aflið upp undir 500 MW að
sumrinu.
Í grein Þorkels vitnar hann til
tilraunamats Rammaáætlunar þar
sem kannaðir voru 15 vatnsafls-
kostir. Auk þessara 15 kosta er
rétt að telja með tvær ráðgerðar
virkjanir í neðri Þjórsá, en þær
eru báðar hagkvæmar og tiltölu-
lega umhverfisvænar. Það er ekki
einungis að umhverfisáhrif Kára-
hnjúkavirkjunar séu „… talin í
hærri kantinum …“ eins og Þor-
kell greinir réttilega frá heldur
standa Kárahnjúkavirkjun og
virkjun í Jökulsá á Fjöllum upp
úr. Frá sjónarmiði umhverfisáhrifa
eru þetta verstu kostirnir af 17.
Þarna hljótum við að draga strikið
ef við ætlum á annað borð að hlífa
nokkrum vatnasviðum.
Í grein Þorkels er fullyrt:
„Virkjunin var metin meðal þeirra
alhagkvæmustu m.t.t. orkukostn-
aðar.“ Hið rétta er að fimm af fjór-
tán kostum teljast hagkvæmari,
sjö af sextán að Þjórsárkostum
meðtöldum. Lítið fer fyrir hag-
kvæmni stærðarinnar í Kára-
hnjúkavirkjun. Fyrir henni er ekki
nokkur rekstrargrundvöllur á
frjálsum markaði. Gott orkuverð
fæst á almennum markaði og björt
framtíð blasir við fjölmörgum öðr-
um virkjunum.
Það er brýnt að ljúka Ramma-
áætlun og leggja þannig grunn að
þjóðarsátt í virkjanamálum. Það er
kominn tími til að slíðra sverðin
sem beitt er ótæpilega gegn nátt-
úru landsins og þeim sem vilja
henni vel.
Rétt og rangt
um virkjanamál
Eftir Ólaf S.
Andrésson
Höfundur er
lífefnafræðingur.
„Það er
kominn tími
til að slíðra
sverðin.“
JÓN Steinar Gunnlaugsson,
prófessor, virðist varla geta
stungið niður penna án þess að
ata menn auri. Í Morgunblaðinu í
gær (27. janúar) fer hann mikinn í
eftirlætis krossferð sinni – að
reyna að koma Sparisjóði Reykja-
víkur og nágrennis á kné. Hann
þykist vilja leita sannleikans, að
hætti Ara fróða, en meginhluti
greinarkorns hans fer í að gera
persónu sparisjóðsstjórans, Guð-
mundar Haukssonar, tortryggi-
lega. Notar Jón ósmekklegar
dylgjur og fær þannig útrás fyrir
óvild sína. Ljóst er að prófess-
ornum svíður velgengni spari-
sjóðsins þrátt fyrir ítrekaðar at-
lögur hans sjálfs og fleiri að
starfsemi SPRON.
Jón Steinar er hraðmælskur og
á létt með að skrifa, en hann er
fyrst og fremst að lýsa sjálfum
sér þegar hann segir um Guð-
mund Hauksson – „Það er eins og
hann telji sig taka þátt í einhverj-
um kappleik, þar sem sá sigri sem
gaspri mest um allt annað en það
málefni, sem til meðferðar er“.
Maður líttu þér nær.
Halldóra J. Rafnar
Skítkast Jóns Steinars
Höfundur er fyrrverandi
blaðamaður.
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. kl. 11-18,
lau. kl. 11-15
Húsgögn
Sérpantanir