Morgunblaðið - 23.02.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 23. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Guðrún Helgadóttir
Litla leyndarmálið
hans Péturs verður
að ævintýri sem
börnin vilja heyra
aftur og aftur!
Ljúf og
falleg saga
Tilboðsbók
mánaðarins
30%
afsláttur
ED
D
A
0
1/
20
03
ERIK Solheim, formaður norsku
náttúruverndarsamtakanna, var
einn þeirra sem hélt erindi á ráð-
stefnu Landverndar um Vatnajök-
ulsþjóðgarð í gær. Þar hélt einnig
tölu umhverfisráðherra, Siv Frið-
leifsdóttir, en hún skipaði nefnd seint
á síðasta ári til að móta tillögur og
vera umhverfisráðherra til ráðgjafar
um stofnun verndarsvæðis eða þjóð-
garðs norðan Vatnajökuls.
Erik Solheim þekkir ákaflega vel
til jöklaþjóðgarðs þeirra Norð-
manna, Jostedalsbreen í Sogn-fylki á
Vesturlandinu, sem stofnaður var ár-
ið 1991.
Átök vegna hugmynda
um virkjanir
„Jú, það er rétt, það voru uppi
áform um stórt raforkuver á og við
Jostedalsþjóðgarðinn á sínum tíma
og aðalátökin um stofnun þjóðgarðs-
ins voru vegna þeirra áforma,“ segir
Erik. „En það voru líka hugmyndir
um að koma upp skíðasvæði sem
næði alla leið upp á topp jökulsins,
bændurnir þarna voru með áform um
að leggja veg upp í dalina við jökulinn
o.s.frv. Þannig að það skorti ekki
ágreiningsmálin þegar farið var að
vinna að stofnun þjóðgarðsins en
þungamiðja átakanna var um orku-
verið. Ég ímynda mér að svipuð
deilumál komi upp hér í tengslum við
hugmyndir um Vatnajökulsþjóð-
garð.“
Erik segir að fyrsta skrefið hafi
verið að setja fram tillögur um mörk
þjóðgarðsins og síðan hafi landeig-
endur, hrepparnir, samtök og aðrir
fengið að gera athugasemdir við þær.
„Athugasemdirnar urðu óendanlega
margar en þegar búið var að fara yfir
þær voru lagðar fram nýjar tillögur
um landamörk sem mun færri aðilar
fengu síðan að gera athugasemdir
við. Á þessum tíma var og áberandi
ágreiningur milli umhverfis- og
orkumálaráðuneytisins og raunar fór
svo að málið var tekið upp í norska
Stórþinginu sem var óvenjulegt.
Átökin um orkuverið þarna drógust á
langinn og svo fór að þjóðgarðurinn
var stofnaður 1991 en deilurnar um
orkuver voru ekki til lykta leiddar
fyrr en tveimur árum síðar. Lögin
um þjóðgarðinn voru þannig að ef
Stórþingið hafnaði virkjunaráform-
um ætti að stækka garðinn sem því
nam og þannig fór að lokum.“
Erik segir mikla umræðu hafa far-
ið fram í Noregi um Jostedalsþjóð-
garðinn. „Fyrsta stóra deilan um
byggingu raforkuvers í Noregi var
árið 1969 þannig að þessi mál hafa
brunnið á þjóðinni í nokkurn tíma.
Og deilurnar um virkjun Alta-árinn-
ar í lok áttunda áratugarins höfðu að
ég hygg varanleg áhrif á afstöðu
fólks í þessum efnum og það tók að
gæta aukins vilja til þess að afmarka
svæði sem fengju algerlega að vera í
friði. Þannig að þegar farið var af
stað með hugmyndir um Jostedals-
þjóðgarðinn var jarðvegurinn orðinn
dálítið annar. En ég hygg að hér á Ís-
landi sé staðan aðeins önnur, þ.e. um-
ræða eða deilur um þessi mál hafa
ekki staðið eins lengi hér og í Noregi
þótt það kunni að vera að breytast
nú. Vilji menn eitthvað læra af okkur
Norðmönnum þá væri það auðvitað
einna helst að láta eiga sig að fórna
mjög stórum og verðmætum svæð-
um með sérstöku landslagi, merki-
legum gróðri eða dýralífi og komast
þannig hjá miklum deilum.“
Mjög strangar reglur
um alla umferð
Aðspurður segir Erik að lög og
reglur um þjóðgarða í Noregi séu
mjög ströng og það sé meira að segja
bannað að leggja sérstakar skíða-
brautir. „Nei, það er almennt ekki
bannað að fara um á skíðum á jökl-
inum enda var hugsunin m.a. sú að
þjóðgarðurinn ætti verða svæði þar
sem fólk gæti notið útivistar en þó
með sem minnstum áhrifum á nátt-
úruna, henni vilja menn halda
ósnortinni.
Þannig er öll umferð mótorknú-
inna ökutækja, s.s. bíla, snjósleða og
fjórhjóla bönnuð og bannað að leggja
brautir fyrir slík tæki. En annars
staðar í Noregi er landeigendum þó
sums staðar leyft að nota ökutæki
vegna veiða á fiski og dýrum en það
var lítið um slíka nýtingu í Jostedals-
breen.
Það er líka bannað að lenda þyrl-
um í þjóðgarðinum nema í undan-
tekningartilvikum, s.s. vegna nauð-
synlegra vísindarannsókna. Þá er
kveðið á um að ekki megi reisa fleiri
hús eða kofa en voru fyrir á svæðinu
við stofnun þjóðgarðsins og það eru
raunar engin stærri hús þar og minni
húsin eru örfá.
En almennt er aðgangur fólks að
svæðinu opinn á sama hátt og í öllum
almenningi í Noregi, menn mega
reisa tjöld í allt að tvær nætur á
hverjum stað, menn mega tína ber og
sveppi, menn mega tína eldivið og
kveikja bál en veiðirétturinn tilheyr-
ir þó landeigendunum en á flestum
stöðum geta menn fengið veiðileyfi
fyrir lága upphæð. Þannig að menn
geta vissulega notið þessarar nátt-
úruauðlindar í ríkum mæli, með af-
mörkuðum hætti þó, enda stóð aldrei
neitt annað til.“
Ósnortin svæði fyrir
komandi kynslóðir
Erik Solheim: „Þungamiðja átak-
anna var um orkuverið.“
Ráðstefna um Vatnajökulsþjóðgarð
SJÁLFSBJÖRG, landssamband
fatlaðra, hefur fengið tæplega fjög-
urra milljóna króna styrk til að
stækka íbúðir í húseign sinni að Há-
túni 12. Það voru Kaupás, Olís og
Samkaup sem lögðu fram fjár-
magnið. Áætlað er að stækka 3-4
íbúðir sem fyrir eru í húsinu til
hagsbóta fyrir hreyfihamlaða.
Söfnun fjármagns í framkvæmd-
irnar fór meðal annars fram með
sölu á hljómdiskinum Ástin og lífið
og var hann, og er reyndar enn,
seldur í ofangreindum fyr-
irtækjum. Að auki greiddi Kaupás
fyrir kostnað við gerð disksins.
Tónlistarmaðurinn André Bach-
mann átti hugmyndina að útgáfu
disksins sem inniheldur mörg af
bestu lögum Jóhanns Helgasonar í
flutningi nokkurra af ástsælustu
söngvurum þjóðarinnar. André sá
um gerð disksins frá upphafi til
enda og hefur einnig haft umsjón
með sölu hans.
Einstaklega þakklát
„Þetta hefur ómetanlega þýð-
ingu, sérstaklega þar sem við get-
um nú lokið þessum verkefnum
mun hraðar en við ætluðum okk-
ur,“ segir Arnór Pétursson formað-
ur Sjálfsbjargar um stuðninginn
sem félagið hefur nú fengið. Vonir
standa til að ljúka við þrjár íbúðir á
þessu ári en Reykjavíkurborg hefur
einnig lagt verkefninu lið.
„Við erum einstaklega þakklát
fyrir skilninginn og stuðninginn við
þetta verkefni,“ segir Arnór.
Í ár eru liðin 30 ár frá því að
Sjálfsbjargarhúsið var tekið í notk-
un og segir Arnór það hafa verið
barn síns tíma. Vistarverur séu
mjög litlar og því brýn þörf á
stækkun. Hann segir stækkanir
íbúðanna fela í sér meiri lífsþæg-
indi fyrir íbúana, en ekki munu þær
þjóna fleiri einstaklingum fyrir vik-
ið. Hann segir þó fyrirætlanir uppi
um að stækka húsnæðið svo það
geti boðið fleirum þjónustu. Ein
hugmyndin sé að bæta hæð ofan á
húsið.
Sjálfsbjörg fékk styrk
til að stækka íbúðir
Morgunblaðið/Sverrir
Arnór Pétursson, formaður Sjálfsbjargar, og Sigurður Einarsson, fram-
kvæmdastjóri samtakanna, með ávísanirnar.
FYRSTI farfuglinn hefur látið á sér
kræla að undanförnu, en varla leys-
ir hann heiðlóu og skógarþröst af
sem vorboðann ljúfa því hér er um
sílamávinn að ræða. Hann kemur
hingað til lands farfugla fyrstur og
bíður ekki vors, heldur leita fyrstu
fuglarnir upp að ströndum landsins
síðla vetrar.
Fyrstu spurnir af sílamáv á þessu
ári voru nokkrir fuglar á Kjalarnesi
12. janúar en síðan hafa fleiri sést,
einkum í febrúar, m.a. sjö fuglar
saman á flugi yfir Vatnsmýrinni í
Reykjavík. Yfirleitt koma fyrstu
sílamávarnir til landsins ekki í jan-
úar heldur í febrúar og mest í mars
og apríl. Hann er eini íslenski máv-
urinn sem er alger farfugl. Sam-
kvæmt Fuglavísi Jóhanns Óla Hilm-
arssonar dvelja sílamávar við
strendur Pýreneaskaga og Norð-
vestur-Afríku á veturna, en heim-
kynni hans eru annars víða í Vest-
ur- og Norður-Evrópu, austur til
Síberíu.
Sílamávurinn er nýr landnemi á
Íslandi, fór ekki að verpa að stað-
aldri fyrr en uppúr 1920. Er nú al-
gengur um land allt og yfirleitt
óvinsæll vegna rángirni og yfir-
gangs.
Morgunblaðið/RAX
Sílamávar á Reykjavíkurtjörn.
Fyrsti farfuglinn
mættur
SIGURÐUR Einarsson, forstjóri
Kaupþings banka hf., fékk 70 millj-
ónir króna í laun á síðasta ári. Þar af
er 58 milljóna króna kaupauki vegna
afkomutengingar. Þetta kemur fram
í skýringum með ársreikningi fé-
lagsins fyrir síðasta ár sem birtur
var í vikunni.
Þar kemur einnig fram að gagn-
kvæmur uppsagnarfrestur forstjóra
félagsins sé sex mánuðir en ekki er
gert ráð fyrir sérstökum greiðslum
við starfslok forstjóra. Réttindi for-
stjóra til launa eftir að störfum lýk-
ur hjá félaginu byggjast á greiðslum
í lífeyrissjóð en félagið hefur vegna
forstjóra greitt 20% í lífeyrissjóð af
föstum launum. Þá hefur forstjóri
félagsins kauprétt á genginu 102,5 á
844.148 hlutum í félaginu.
Þess má geta að samkvæmt árs-
reikningi Íslandsbanka hf. fyrir árið
2002 voru laun bankaráðs og
tveggja forstjóra bankans samtals
54 milljónir króna. Tekið er fram að
þóknun fyrir setu í stjórnum og
nefndum fyrir hönd bankans sé
meðtalin.
2.617 milljónir í laun
Í skýringunum í ársreikningi
Kaupþings banka kemur einnig
fram um launagreiðslur almennt í
samstæðureikningi, að greiddar
voru 2.617 milljónir í laun á síðasta
ári. Meðalfjöldi starfa hjá samstæðu
Kaupþings á tímabilinu umreiknað-
ur í heilsársstörf var 355 og stöðu-
gildi í árslok voru 539.
Á aðalfundi félagsins árið 2002
var samþykkt að stjórnarlaun væru
110 þús. kr. á mánuði og að stjórn-
arformaður fengi 220 þús. kr. í laun
á mánuði.
Laun forstjóra
70 milljónir