Morgunblaðið - 23.02.2003, Blaðsíða 34

SKOÐUN
34 SUNNUDAGUR 23. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FASTEIGNA
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4. SÍMI 570 4500, FAX 570 4505. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17.
Netfang: fastmark@fastmark.is - Heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri, lögg. fasteigna- og skipasali.
Suðurgata 8a
Opið hús frá kl. 14-17
Falleg 133 fm neðri sérhæð og kjall-
ari í þessu fallega húsi við Suður-
götu. Á hæðinni eru gesta w.c., stórt
opið rými, 1–2 herbergi, eldhús og
stofa m. útgangi á hellulagða ver-
önd. Í kjallara er opið rými, þvherbergi, rúmgott baðherbergi og geymsla.
Íbúðin er mikið endurnýjuð m.a. allar innréttingar, rafmagn, gler og gluggar.
Upprunalegar gólffjalir. Ræktuð lóð. Áhv. húsbr. 8,0 millj. Verð 18,9 millj.
Íbúðin verður til sýnis í dag, sunnudag, frá kl. 14-17.
Verið velkomin.
Melhagi 1
Opið hús frá kl. 14-17
Stórglæsileg 90 fm lítið niðurgrafin
kjallaraíbúð með sérinngangi. Íb.
sem er öll endurnýjuð skiptist í
forst., eldhús m. glæsilegum innrétt.
og nýjum tækjum, stofu m. fallegum
bogadr. glugga auk borðstofu, rúm-
gott svefnherb. með skápum og flísalagt baðherb. m. baðkari og sturtuklefa.
Parket og náttúrusteinn á gólfum. Gler og gluggar nýtt, svo og rafmagn og
lagnir. Áhv. byggsj./húsbr. 7,3 millj. Verð 14,9 millj.
Íbúðin verður til sýnis í dag, sunnudag, frá kl. 14-17.
Verið velkomin.
Borgartúni 22,
105 Reykjavík,
sími 5-900-800.
Í dag er til sýnis mjög skemmtileg efri
hæð á þessum frábæra stað. Húsið er
eitt af fallegri húsum Hlíðanna. 2 stór
svefnherbergi, sjónvarpshol og góðar
stofur. Sérbílastæði er við húsið. Gler,
gluggar, þak og raflagnir hafa verið
endurnýjaðar sl. ár. Í íbúðinni eru 2
svalir. Skjólgóður og gróinn staður.
ÍBÚÐIN ER LAUS. Verð 19,5 millj.
Magnea tekur vel á móti þér og þínum í dag milli
kl. 14.00 og 16.00 - Efri hæð.
OPIÐ HÚS
FLÓKAGATA 61 - FYRIR OFAN LÖNGUHLÍÐ
Ólafur B. Blöndal, löggiltur fasteignasali
Jóhannes Ásgeirsson hdl., lögg. fasteignasali
F A S T E I G N A S A L A
SUÐURLANDSBRAUT 10, 2. HÆÐ F/OFAN BLÓMASTOFU FRIÐFINNS, 108 REYKJAVÍK
SÍMI 533 1616 FAX 533 1617
Þinghólsbraut 37 - Kópavogi
Opið hús í dag
Milli kl. 14 og 17 í dag, sunnudag,
er til sýnis mikið endurnýjuð og
falleg efri sérhæð í góðu þríbýlis-
húsi ásamt bílskúr. Húsið er teikn-
að af Kjartani Sveinssyni. M.a.
góðar stofur, eldhús með nýlegri
innréttingu, vinnuherbergi, gesta-
snyrting og á sérgangi eru 3 svefnherbergi og baðherbergi. Suður-
og vestursvalir. Mikið og fallegt útsýni. Húsið er í góðu ástandi að
utan m.a. nýlegt þak. Verð 17,9 m. 3412
OPIÐ Á LUNDI Í DAG Á MILLI KL. 12 OG 14
Inngangur
Nú á tímum er mikið rætt og
deilt um nýtingu og verndun nátt-
úrunnar. Mér virðist að sú um-
ræða sé á margan hátt ómarkviss
og óskýr og að menn tali þar mik-
ið hver framhjá öðrum. Hér á eft-
ir verður gerð tilraun til að skýra
þetta viðfangsefni og skilgreina
það betur en almennt sést í um-
ræðu um þessi mál með það að
markmiði að gera umræðuna
markvissari.
Náttúra
Þetta er margrætt orð sem hef-
ur a.m.k. fjórar merkingar:
1. Allur hlutveruleikinn (object-
ive reality), þ.e. allur sá veruleiki
sem maðurinn fær skynjað, ann-
aðhvort beint með skynfærunum
eða með milligöngu tækja.
2. Allur hlutveruleikinn að und-
anskildum manninum og verkum
hans.
3. Eðli hlutanna, fremur en
þeir sjálfir (Lofttegundir eru
þeirrar „náttúru“ að dreifa sér
um allt það rými sem þeim er
hleypt inn í).
4. Kynhvöt.
Í því sem hér fer á eftir koma
merkingar 3 og 4 ekki við sögu
heldur aðeins 1 og 2.
Merking 1 er víðtækasta merk-
ing orðsins. Þar eð maðurinn er
að sjálfsögðu hluti af hlutveru-
leikanum leiðir af því að hann er
hluti af náttúrunni í þeirri merk-
ingu. En með því að hann er á
margan hátt sérstæður hluti nátt-
úrunnar, og að stundum er þörf á
að aðgreina hann frá öðrum hlut-
um hlutveruleikans, er orðið nátt-
úra oft haft í þeim þrengi skiln-
ingi sem felst í merkingu 2. Þetta
á einkum við þegar þörf er á að
ræða um samskipti mannsins við
aðra hluta náttúrunnar í merk-
ingu 1. Samkvæmt skilgreiningu
er maðurinn ekki hluti af nátt-
úrunni í merkingu 2.
Merking 2 er algengasta merk-
ing orðsins. Ávallt þegar talað er
um mann og náttúru, samskipti
manns við náttúruna og yfirleitt
ávallt þegar maður og náttúra
eru aðgreind er orðið í merkingu
2. Sömuleiðis þegar orðið er í
samsetningum eins og náttúru-
vernd, náttúrunot o.s.frv. er það í
merkingu 2. Mannvernd er annað
en náttúruvernd og mannvirkja-
vernd enn annað.
Stundum má sjá heimspekileg-
ar vangaveltur um hvort maður-
inn sé hluti af náttúrunni eða
ekki. Slíkt er ekki efni í heim-
spekiumræður heldur er það skil-
greiningaratriði.
Eitt er nauðsynlegt að hafa í
huga: Náttúran, í merkingu 2, er
ekki stöðugt fyrirbrigði heldur sí-
breytilegt. Hún er aldrei í kyrr-
stöðu. Aldrei eitt augnablik í
„sátt“ við sjálfa sig. Sumar breyt-
ingarnar eru að vísu mjög hægar
á mannlegan tímakvarða en aðrar
aftur á móti svo hraðar að þær of-
bjóða viðbragðsgetu mannsins.
Og allt þarna á milli. Sama breyt-
ingin getur verið hæg í einn tíma
en hröð í annan tíma. Hamfara-
hlaup í straumvatni getur t.d.
breytt farvegi þess meira á fáein-
um vikum en venjulegt rennsli
þess gerir á þúsund árum. Þetta
er sérstaklega mikilvægt að hafa
í huga þegar rætt er um nátt-
úruvernd. En þetta gleymist oft
með öllu og menn tala eins og
náttúran sé eitthvað stöðugt og
óumbreytanlegt.
Náttúrunot
Með nýtingu á náttúrunni (í
merkingu 2), þ.e. náttúrnotum, er
átt við hverskonar viðleitni
manna til að uppfylla mannlegar
þarfir, efnislegar jafnt sem and-
legar, með aðstoð náttúrunnar
eða hluta hennar.
Það sem stundum er nefnt að
njóta náttúrunnar, þ.e. að upp-
fylla fagurfræðilegar og aðrar
andlegar þarfir manna með að-
stoð hennar, telst því ein tegund
nýtingar á náttúrunni. Ein teg-
und náttúrunota.
Þær mannlegu þarfir sem talað
er um í skilgreiningunni á nýt-
ingu náttúrunnar eru afar marg-
víslegar. Í fyrsta lagi efnislegar
þarfir, svo sem fæða fyrir menn
og húsdýr, klæði, efni til mann-
virkja, orka, hráefni í iðnaðar-
varning og annað þess háttar. Í
öðru lagi eru þarfir á að svala
eðlislægri forvitni mannsins um
einstaka hluta náttúrunnar og
hana í heild. Í þriðja lagi hefur
maðurinn eðlislæga þörf fyrir að
umgangast náttúru sem er
ósnortin af athöfnum hans og
skoða hana fyrir sakir fegurðar,
mikilfengleika eða sérkenna, í því
skyni að lyfta sér yfir hið hvers-
dagslega.
Meðan mestur hluti mannkyns
bjó í strjálbýli voru þessar síðast-
töldu þarfir uppfylltar af sjálfu
sér í daglegu lífi mannsins. Öðru
máli gegnir um borgarbúa nú-
tímans sem vinnur að mestu inn-
anhúss og ekur um manngert um-
hverfi milli vinnustaðar og
heimilis kvölds og morgna flesta
daga ársins. Hann þarf að gera
sér ferð út í náttúrulegt umhverfi
til að uppfylla þær. Í mjög þétt-
býlum löndum er ósnortið nátt-
úrulegt umhverfi orðið sjaldgæft.
Fyrsttöldu þarfirnar má kalla
einu nafni efnahagslegar þarfir,
hinar næsttöldu þekkingarþarfir
og hinar síðasttöldu fagurfræði-
legar þarfir. Allar eru þær til
staðar hjá heilbrigðum manni.
Sökum þess hve not mannsins
af náttúrunni eru margvísleg og
innbyrðis ólík rekast þau iðulega
á og þar verður því að velja og
hafna. Þetta er alþekkt. Eitt og
sama landssvæðið verður ekki
bæði notað undir flugvöll og
íbúðabyggð (árekstur tvennra
efnahagslegra nota). Gróið land
sem tekið er undir miðlunarlón
getur skert sumarbeit búfjár og
þar með afkomu bænda (efna-
hagsleg not) og virkjun getur
skert laxveiði í á og þar með bæði
tekjur veiðiréttareigenda (efna-
hagsleg not) og nautn laxveiði-
manna af útivist og veiðum (fag-
urfræðileg not).
Vegna þess hve náttúrunot eru
margvísleg og ólík getur ein og
sama aðgerðin ýmist falið í sér
náttúruvernd eða náttúruspjöll
(sjá hér á eftir). Eftir gosið í
Vestmannaeyjum fjarlægðu Vest-
mannaeyingar gjóskuna af kolli
Heimakletts af slíkri natni að við
liggur að segja megi að þeir hafi
burstað hann með tannbursta. Að
fjarlægja gjósku í Surtsey hefði
hinsvegar talist hin verstu nátt-
úruspjöll. Í Vestmannaeyjum var
þörfin sú að hafa Heimaklett
óbreyttan frá því fyrir gos en í
Surtsey var hún að svala mann-
legri forvitni á að vita hvernig
land nýrisið úr hafi breytist án
allra afskipta mannsins.
Náttúruvernd
Náttúruvernd er hverskonar
ráðstafanir manna til að hindra
eða draga úr breytingum í nátt-
úrunni sem rýra, eða geta rýrt,
einhverskonar nýtingu þeirra á
henni og ráðstafanir sem miða að
því að styðja breytingar, eða
koma af stað breytingum, sem
efla, eða geta eflt, slíka nýtingu.
Þær beytingar sem í skilgrein-
ingunni er talað um að hindra eða
draga úr eru oft nefndar einu
nafni „náttúruspjöll“. Þau geta
verið hvort heldur af völdum
náttúrunnar sjálfrar eða af
mannavöldum.
Náttúruvernd er hér skilgreind
í samræmi við almenna merkingu
orðsins vernd, sem er að koma í
veg fyrir óæskileg áhrif eða
óæskilegar breytingar en stuðla
að æskilegum áhrifum og breyt-
ingum. Að vernda æskuna felur
t.d. í sér að koma í veg fyrir að
UM NÁTTÚRUNOT
OG NÁTTÚRUVERND
„Hvernig á
að greiða úr
árekstrum
milli mis-
munandi
náttúrunota? Á sama
hátt og greitt er úr
árekstrum milli góðrar
vöru og ódýrrar vöru;
traustra mannvirkja og
ódýrra; frelsis og örygg-
is: Með málamiðlun.“
Eftir Jakob Björnsson
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111