Morgunblaðið - 28.11.2003, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Ævintýradansleikhúsiðþróaðist upp úr spu-nadanshópi barnasem Anna kom á
laggirnar og stjórnaði á Akureyri.
Haustið 2002 fékk hún Örnu til liðs
við sig og saman mótuðu þær fjöl-
listanámskeiðið.
Tilgangurinn með námskeiðunum
er m.a. sá að efla frumlega sýn
barna og þjálfa þau í tjáningu. Einn-
ig að laða fram og efla eðlislæga
hæfni þeirra í líkamstjáningu, og
skapandi starf.
Þær stöllur fullyrða að umrædd
atriði hafi mikið uppeldislegt gildi;
börnin þjálfist í mannlegum sam-
skiptum, sjálfsmyndin styrkist og
sjálfstraust aukist.
Í ævintýradansleikhúsinu vinna
börn og fullorðnir saman sem jafn-
ingjar. Leiðbeinendur taka virkan
þátt í sýningunum með börnunum
og stefnt er að því að vinna einnig
með atvinnuleikurum, dönsurum og
tónlistarmönnum. Þær segja Leik-
félag Akureyrar hafa sýnt áhuga á
samstarfi, og nú þegar hefur Leik-
félagið sýnt hug sinn í verki með því
að útvega æfingahúsnæði, leik-
myndasmíði og búningasaum. Einn-
ig hefur verið ákveðið að setja upp
leiksmiðju með börnum og atvinnu-
leikurum fljótlega eftir áramótin,
sem fyrirhugað er að verði byrjunin
á enn meira samstarfi.
„Okkur finnst spennandi að börn-
in fái að starfa með atvinnumönnum,
leikurum og tónlistarmönnum. Okk-
ur langar að sjá þau græða á reynslu
atvinnufólksins og á móti að það
græði á gleði barnanna,“ segir Arna
þegar þær Anna fræða blaðamann
um starfsemina.
Þær segja vinnuna grundvallaða á
leik. Skapandi hugsun og máttur
leiksins sé nýttur sem grunnur að
rannsóknum og tilraunum með
möguleika einstaklingsins og mögu-
leika hópsins. Náttúruleg hreyfigeta
líkamans er grunnur að skipulögð-
um vísindalegum könnunarleið-
öngrum þar sem börnin finna og
uppgötva í gegnum eigin líkama og
tilfinningar, vinna með rými, rytma,
liti og form, segja þær. „Við leyfum
okkur að vera með börnum, leyfum
okkur að láta heillast af fyrirbærum
tilverunnar og að þau láti heillast,“
segir Arna.
Unnið er með ólíka einstaklinga á
jafningjagrundvelli, segja þær, og
lögð áhersla á að nálgast hæfni
hvers og eins um leið og unnið sé
með hæfni fólks til að setja sig í spor
annarra. Hreyfihamlaðir eru til
dæmis með í hópnum.
Arna Guðný, sem er fjöl-
listamaður, og dansarinn Anna eiga
báðar langan feril að baki sem lista-
menn og í starfi með börnum, en
báðar hafa kennt árum saman við
leikskólabraut Háskólans á Ak-
ureyri. Arna kynntist fyrst fjöl-
listastarfi með börnum í listasmiðju
Gerðubergs, Gagni og gamni, sem
starfrækt hefur verið í mörg ár.
„Við reynum að hafa útgangs-
punktinn barnið sjálft og líkama
þess,“ segir Arna þegar þær Anna
setjast niður með blaðamanni og
fræða hann um starfsemina. „Barnið
vinnur með rými og ýmsa þætti, það
kannar tilveru sína í gegnum eigin
líkama og hreyfifærni. Síðan
vinnum við áfram yfir í aðra list-
miðla, svo sem hljóð og mynd og
vinnum rýmisverk.“
Hún segir þær leggja upp úr því
að vinna með sem flesta listmiðla,
„ýmsa tjámiðla og tengjum þá við
hvunndag barnanna. Reynum að
brjóta niður veggi á milli listgreina
og svo veggi á milli listar og hvunn-
dags“. Segir að til dæmis með verki
sem þær sýndu í glugganum í Penn-
anum-Bókvali í síðasta mánuði hafi
markmiðið ekki verið að vinna lista-
verk, heldur ferliverk „þar sem
börnin vinna með ákveðna þætti,
eins og til dæmis gegnsæi, sem er
spennandi þema“.
Sú sýning var mikil upplifun, að
sögn þeirra. „Við vildum að stelp-
urnar áttuðu sig á því að það sem
þær eru að fást við er jafn merkilegt
og fullorðnir gera,“ segir Anna.
Fyrsta opna sýningin á vegum æv-
intýraleikhússins fór fram síðast-
liðið vor í Ketilhúsinu. „Við fengum
þá styrk úr Menningarsjóði KEA og
réðum til okkar tæknimann úr leik-
húsinu. Það var fyrsti snertiflötur
okkar og leikhússins,“ segir Anna.
„Húsfyllir var á þeirri sýningu. Í
kjölfarið ákváðum við að halda
gluggasýningar. Okkur finnst mik-
ilvægt að börnin fái að njóta sín í
þjóðfélaginu; það er mjög mikilvægt
að þau verði sýnileg í samfélaginu.“
Arna bætir við: „Aðalmálið er að
gera börnunum kleift að ná sam-
bandi við eigin hæfileika.“
Eftir þessar góðu viðtökur ákváðu
þær að gera sýningar mánaðarlega í
miðbæ Akureyrar til þess að lífga
upp á mannlífið. „Byrjuðum í haust
og erum búnar að koma fram í
tveimur gluggum – í verslununum
Centro og Pennanum-Bókvali – og
okkur fannst mjög rausnarlegt af
forráðamönnum þeirra að sam-
þykkja sýningarnar. Þá vorum við
með uppákomu í miðbænum á Ak-
ureyrarvökunni með börnunum,“
segir Anna.
Þær segja þá uppákomu hafa vak-
ið mikla athygli. Fjöldi fólks hafi
fylgt þeim um miðbæinn og talsvert
verið um að foreldrar skráðu börn
sín á námskeið á eftir. Viðbrögðin
almennt reyndar verið mjög jákvæð.
„Börnin á námskeiðunum eru 7 til
10 ára. Allt reyndar stelpur nú, þótt
strákar séu að sjálfsögðu velkomnir,
og alveg ljóst að þær að þjálfast
mjög í því að koma fram fyrir al-
menning og framkvæma það sem
þeim finnst athyglisvert, og finnst
þess virði að leyfa öðrum að njóta, á
mjög afslappaðan hátt.“
Anna segir þær Örnu ekki alltaf
sammála um leiðir en meginmark-
miðin séu vissulega þau sömu; að
leyfa börnunum að njóta sín.
Þriðja gluggasýning hópsins verð-
ur í dag í Apótekaranum í Hafn-
arstræti og verkin hlutu nöfn með
tilliti til staðarins: „Þar ætlum við að
flytja höfuðverk, handaverk, fóta-
verk og magaverk,“ segir Arna.
„Börnin semja sjálf það sem þau
flytja og við höldum utan um hlutina
með þeim,“ bætir Anna við en hún er
þátttakandi í verkinu. „Hluti af mínu
innleggi er meðvitund um eigin lík-
ama, upplifun á líkamanum og því
sem hann getur og getur ekki.“
Þær segja nemendurna í mark-
vissri hreyfiþjálfun í því skyni að
hlusta, sjá og heyra, finna hvernig
heimurinn í kringum þá er, og finna
aðferðir til þess að bregðast við því
óvænta.
„Tilvera okkar gengur í raun og
veru út á það að bregðast við,“ segir
Arna. „Þær hlusta eftir rytma, til-
einka sér einfaldan rytma til að geta
síðan búið til flóknari,“ bætir Anna
við.
Arna: „Rytmi hefur gríðarleg
áhrif á allt líf okkar; sá fyrsti er
hjartsláttur móður okkar í móð-
urkviði. Hann er í eigin líkama og
kemur svo fyrir alls staðar í hinum
sýnilega heimi. Ég lít á manneskj-
una sem margmiðlunarveru. Við
eigum ótrúleg skynfæri sem eru í
raun ekkert annað en mælitæki, sem
við notum til að mæla tilveru okkar
frá því við fæðumst; við búum yfir
ótrúlegri færni til að meta innra líf
okkar og ytra líf og tengja innri
veruleika við ytri veruleika. Og í
mínum huga fjallar list, hvort sem
það er tónlist, myndlist eða einhver
önnur list, í raun um það að mæla til-
veruna með skynfærunum. Við er-
um alltaf að skoða vegalengdir,
speglun, rytma, mynstur. Þetta eru
sömu hlutir og raunvísindin skoða
með öðrum mælitækjum.“
Anna tekur við og segir að vitn-
eskjan um rytmann búi í barninu
þegar það fæðist, „því það hefur
heyrt hjartslátt. Ég tek bara í hönd-
ina á börnunum og leiði þau þangað
sem þau hafa hvort sem er verið. Og
þau eru snögg að gera flóknari hluti;
heyra einn tón og svo annan, hægan
og hraðan, og setja allt saman. Þau
auka sjálf færni sína með því að þau
eru minnt á. Gera hluti sem eru
þeim eðlislæg. Við erum að laða
fram eðlislæga lagni, með öllum ald-
ursflokkum.“
Arna botnar þetta og segir þær
einmitt reyna frekar að laða fram en
kenna.
Hægt er að fara mismunandi leið-
ir, segir Anna, en mjög gott sé að
vinna með börnum í gegnum leik.
„Ótal rannsóknir hafa sýnt fram á
það,“ segir þá Arna, „að leikurinn er
mjög öflug eðlislæg námsleið; barnið
er í leik að kanna sinn eigin raun-
veruleika.“
Anna: „Og þegar raunveruleg at-
hygli er vakin þá hverfa yfirleitt
agavandamálin. Mannlegt eðli kem-
ur í veg fyrir að það virki alltaf, en
þær hafa ákveðnar umgengn-
isreglur,“ – „og þá skapast mjög
ákveðinn agi“ segir Arna.
Mikilvægt að börn verði sýnileg í samfélaginu
Ævintýradansleikhús
barna er eftirtektar-
vert fyrirbæri sem
listamennirnir Arna
Guðný Valsdóttir og
Anna Richardsdóttir
starfrækja á Akur-
eyri. Skapti Hall-
grímsson ræddi við
fjöllistakonuna og
spunadansarann.
Ljósmynd/Trausti Dagsson
Sköpun og tjáning: Frá sýningu ævintýradansleikhússins í verslun Pennans-Bókvals í haust. Tilgangurinn með
ævintýradansleikhúsinu er m.a. sá að efla frumlega sýn barna og þjálfa þau í tjáningu.
skapti@mbl.is
MÁLÞING verður haldið í íslenska
sendiherrabústaðnum í París, 113,
av. Henri Martin, 75016 Paris á
morgun, laugardag. Málþingið verð-
ur með svipuðu sniði og málþing um
Halldór Laxness, Heimskringlu og
Njálu sem haldin hafa verið á sama
stað á síðustu árum. Í ár verður að
nokkru leyti fjallað um Íslandskynn-
inguna, sem haldin verður í Frakk-
landi haustið 2004. Málþingið fer
fram á frönsku.
Sendiherrann flytur ávarp kl. 15.
Þátttakendur eru: Ásdís Ólafsdóttir
sem kynnir íslensku vísindasýn-
inguna sem verður í Palais de la Dé-
couverte í september 2004, Æsa Sig-
urjónsdóttir kynnir væntanlega
ljósmyndasýningu í Rennes haustið
2004 og flytur fyrirlestur um ís-
lenska samtímalist, Patrick Guelpa
kynnir bók sína „Un homme de dés-
irs: le poète islandais Einar Bene-
diktsson“, Friðrik Rafnsson kynnir
fyrirhugaða sýnisbók íslenskra bók-
mennta og Thor Vilhjálmsson les
upp úr bók sinni Morgunþula í
stráum.
Íslensk menn-
ing í París
Á TÓNLEIKUM í Norræna húsinu í kvöld kl. 20
munu Anette Maria Slaatto lágfiðluleikari, Mar-
ianne Rørholm mezzósópran og Pål Lindtner Eide
píanóleikari flytja verk eftir Atla Heimi Sveinsson
og önnur norræn tónskáld, auk tónlistar eftir Jo-
hannes Brahms. Meðal þess sem heyra má í kvöld
er einleikssónata fyrir lágfiðlu sem Atli Heimir
samdi sérstaklega fyrir Anette Mariu Slaatto,
þrjú íslensk sönglög sem Atli Heimir samdi við
ljóð Einars Braga fyrir mezzósópran, víólu og pí-
anó sem aðeins hafa verið flutt einu sinni áður, í 80
ára afmæli skáldsins, auk þess sem flutt verða tvö
sönglög eftir Atla Heimi við texta eftir Beatrice
Cantoni fyrir mezzósópran og píanó.
„Ég samdi einleiksverkið sérstaklega fyrir
Slaatto, en hún er þekktur lágfiðluleikari í Dan-
mörku og spilaði um margra ára skeið í dönsku út-
varpshljómsveitinni, einni þekktustu sinfóníu-
hljómsveit Dana. Slaatto hafði samband við mig og
bað mig að semja fyrir sig, en hún hafði heyrt ein-
hver verka minna úti í Danmörku. Ég geri nú ekki
mikið af því lengur að taka svona pantanir þar sem
ég er að sinna öðrum verkefnum, þar á meðal
stórum sinfóníum sem taka mestan minn tíma og
orku. Slaatto hafði hins vegar sent mér disk þar
sem hún var að leika einleiksverk sem helstu tón-
skáld Danmerkur höfðu sérstaklega samið handa
henni og hún spilaði svo fallega að ég lét til leiðast.
Enda gaman að bætast í þann góða hóp sem samið
hefur fyrir hana,“ segir Atli Heimir.
Þetta er þó ekki fyrsta sinn sem Atli Heimir
semur fyrir lágfiðlu því fyrir rúmum þremur ára-
tugum samdi hann einleikskonsertinn Könnun
fyrir lágfiðlu og hljómsveit í minningu Jón Leifs
sem Ingvar Jónasson frumflutti. „Mér þótti því
ósköp gaman að taka upp þráðinn aftur og fá tæki-
færi til að semja fyrir lágfiðluna. Mér hefur alltaf
fundist lágfiðlan gráta svo hljóðlega. Hún hefur
svolítið mattan tón, ekki þessa þungu dýpt sellós-
ins eða glæsileika efra sviðsins eins og hjá fiðlunni,
heldur tempraðri liti og getur grátið ansi hljóðlega
og sárt,“ segir Atli Heimir.
Tæknilega erfitt en mjög fallegt verk
„Einleiksverkið er í þremur þáttum sem ein-
kennast af mikilli frásögn, enda heitir fyrsti þátt-
urinn Cavatina, sem í óperum merkir samtal og
lokaþátturinn nefnist Ballada sem er auðvitað ein-
hvers konar frásögn í tónum. Milliþátturinn heitir
Fantasia og er næstum djöfullegur, afar ofsafeng-
inn, brútal og erfiður tæknilega séð. Mér finnst
þetta frábært verk og ég hlakka til að spila það í
kvöld,“ segir Anette Maria Slaatto lágfiðluleikari
spurð um einleikssónötuna.
Tónleikarnir í Norræna húsinu eru hluti af tón-
leikaferð tríósins um Norðurlöndin. Ferðin er
styrkt af Norræna menningarsjóðnum, Dansk-
færeyska menningarsjóðnum, Sambandi danskra
einleikara, Félagi danskra einleikara, Sambandi
danskra tónlistarmanna, Norðurlandahúsinu í
Færeyjum og Dansk-íslenska samstarfssjóðnum.
Lágfiðlan grætur svo hljóðlega
Morgunblaðið/Jim Smart
Atli Heimir Sveinsson ásamt Pål Lindtner Eide,
Anette Mariu Slaatto og Marianne Rørholm sem
flytja munu verk Atla Heimis í Norræna húsinu.