Morgunblaðið - 13.12.2003, Side 40

É
g vakna ekki við
vekjaraklukkur.
Eftir öll þau ár
sem ég hef vakn-
að við sjokk-
erandi upphafs-
setningar
dagsins geta
klingjandi vekjaraklukkur ekki nálg-
ast það sem þarf til að draga mig á
fætur. Svefninn og draumalandið er
mér of dýrmætt til að ég láti klingj-
andi apparöt hirða það af mér.
Ónæmi mitt fyrir vekjaraklukkum
er ekki tilkomið vegna leti, ég er
bara vanur dramatískari meðulum.
Ég man þegar ég var 12 ára, stað-
settur á gólfinu fyrir framan sjón-
varpið meðan fréttatíminn var. Á því
tímabili hafði ég einhverra hluta
vegna fengið þá flugu í höfuðið að ég
væri kominn á þann aldur að ég yrði
að fylgjast með fréttum og fylgjast
vel með allri þjóðfélagsumræðu,
enda treysti ég mér ekki enn til að
byrja að drekka kaffi og varð því að
vega upp á móti barnalegheitum
mínum á því sviði. Ég man sér-
staklega eftir einum fréttatímanum,
í rauninni er það eini fréttatíminn
sem ég man vel eftir á ævi minni, þó
hef ég séð þá ansi marga í gegnum
tíðina. Ég lá eins og venjulega fyrir
framan sjónvarpið og hafði staðsett
vinstri fótinn kyrfilega í fanginu á
mömmu, enda hafði hann angrað
mig mikið síðan ég hafði fótbrotnað
nokkru áður. Litli bróðir var inni í
herbergi að leika sér, og eldri bræð-
ur mínir höfðu báðir farið eitthvað
út, þó í sitthvoru lagi eins og venjan
var. Fréttamaðurinn á skjánum tuð-
aði um látin börn og sprengjur hér
og þar, eins og venjulega, og ég
hneykslaðist á illsku heimsins og
skammaðist yfir heimsku þeirra sem
létu öðrum líða illa. Mamma strauk á
mér fótinn og þá leið mér betur, ég
varð nefnilega alltaf svo pirraður og
fúll ef mamma strauk ekki á mér fót-
inn, þar sem fótbrotið virtist hafa
skilið króníska ónotatilfinningu eftir
í fætinum á mér. Eftir langar upp-
talningar um illt ástand heimsmál-
anna kom stórfrétt frá okkar ást-
kæra Íslandi; ungur maður hafði lent
í háskalegum eltingarleik við lög-
regluna sem hafði endað með harka-
legum árekstri bifreiðar mannsins
og lögreglubíls. Lögreglumaður
hafði slasast alvarlega og maðurinn
hafði reynt að stinga annan lögreglu-
mann á hol með skærum þegar hann
var dreginn út úr bílnum sínum.
Ekkert okkar heima sagði neitt, ekk-
ert okkar var alveg visst um hvers
vegna við fengum öll sömu ónota-
tilfinninguna þegar fréttin skall á
okkur, en þar sem þetta var nú ansi
glæfralegt og stórfenglegt mál á ís-
lenskan mælikvarða reiknuðum við
fastlega með því að sama ónota-
tilfinningin hefði hreiðrað um sig í
brjósti annarra landsmanna við að
sjá og heyra um þennan voðaatburð.
„Þetta hefur verið einhver brjál-
æðingur,“ sagði ég loks, „augljóslega
snælduklikk!“ Mamma og pabbi
umluðu eitthvað sem ég nennti ekki
að reyna að skilja og ég stóð því upp
og fór inn í herbergið mitt að lesa,
enda var ég asnalega mikill bóka-
ormur á þessum tíma. „Hver keyrir
á lögreglubíl?“ spurði ég sjálfan mig,
„hverjum dettur annað eins í hug?“
Þegar ég vaknaði við vekj-
araklukkuna daginn eftir heyrði ég
ekkasog í stofunni. „Skrítið, eru allir
heima bara?“ hugsaði ég með mér og
rölti inn í stofuna. Í sófanum sátu
mamma og pabbi, sem var óvenju-
legt þar sem þau voru jafnan farin í
vinnuna á þessum tíma. Mamma var
grátandi og pabbi leit út eins og ein-
hver hefði sparkað í magann á hon-
um. „Hvað, er eitthvað að?“ spurði
ég í barnslegri einfeldni minni, „af
hverju ertu að gráta, mamma?“
Mamma horfði á mig eins og hún
ætlaði að segja eitthvað, en um leið
og hún opnaði munninn kom bara
andvarp, djúpt innsog og svo flæddu
tárin inn um munnvikin þangað til
hún lokaði munninum aftur í uppgjöf
og hélt áfram að gráta. Pabbi var
enn með sama svipinn, rauður í
framan og með fljótandi augu sem
flöktu á milli mín og mömmu. Á end-
anum tókst honum þó að kreista út
setningu, „Steinn bróðir þinn er í
fangelsi.“ Mér brá, en þar sem stóri
bróðir hafði nokkrum sinnum áður
lent í smá rimmum við lögregluna
varð ég ekki viti mínu fjær af skelf-
ingu. „Hvað gerði hann af sér núna?“
spurði ég og dæsti til þess að sýnast
fullorðinn. „Það var hann sem var í
fréttunum í gær,“ sagði pabbi aftur,
„hann keyrði á lögreglumanninn.“
Mamma grét enn meira með hverju
orði sem pabbi sagði við mig, og
skyndilega fann ég hvernig svip-
urinn á mér var farinn að líkjast
svipnum á pabba. Við sátum þarna
þrjú saman, mamma grét og ég og
pabbi þögðum og horfðum á hana og
gólfið til skiptis. Mér leið eins og ég
hefði fengið spark í magann.
Næstu daga og vikur fengum við
ógrynni símtala og skyndilega virt-
umst við vera aðaláhugamál fjöl-
miðla, öll blöð voru uppfull af yfirlýs-
ingum um þá óhóflegu illsku sem bjó
að baki þessum hræðilega atburði.
Bróðir minn varð tákn á einum degi,
tákn fyrir undirheima Reykjavíkur
og hvernig eiturlyf og áfengi geta
umbreytt eðli manna í illsku og leitt
þá út í glæpi. Mér fannst þetta skrít-
ið, þjóðfélagið hrópaði á blóð manns
sem ég kannaðist ekki við, en þó bar
hann sama nafn og elsti bróðir minn.
Ég þekkti ekki þessa illsku þó ég
hefði vitað að hann væri enginn eng-
ill. Þó ég væri bara krakki þá vissi ég
að hann hafði notað dóp og ég vissi
að hann fór á fyllerí, en ég hafði aldr-
ei séð þessa illsku og mannvonsku
sem átti að einkenna hann umfram
annað. Ég mundi eftir rifrildum milli
hans og foreldra minna þegar hann
var fullur og það hafði ekki farið
framhjá mér þegar löggan kom og
tók hann vegna þess að hann var að
brjóta allt og bramla í herberginu
sínu, sem var staðsett á jarðhæð
blokkarinnar okkar. En jafnvel þeg-
ar hann var svona reiður og vitlaus
þá sá ég ekki þessa takmarkalausu
illsku sem átti að leynast innra með
honum, hún fór einhverra hluta
vegna algjörlega framhjá mér.
  
Ég mundi bara eftir honum þegar
hann kenndi mér að teikna í her-
berginu sínu. Ég mundi eftir að hafa
farið niður í herbergið hans og bank-
að hjá honum á daginn. Hann opnaði
og hleypti mér inn, skríkjandi og
hoppandi um eins og krakkar eiga til
að gera. Ég var eðlilegur krakki að
mestu leyti og því átti ég það til að
vera með læti, en hann virtist ekki
pirra sig á því. Ég mundi að hann
keypti stóran bunka af blöðum og
fullt af allskonar blýöntum og teikni-
litum svo við gætum teiknað saman.
Ég mundi að hann teiknaði vel, hann
teiknaði jafn vel og ég teiknaði illa.
En samt fannst honum mínar mynd-
ir flottari en sínar og hengdi þær upp
á veggina hjá sér, sama hvað þær
voru margar og nokkurnveginn
sama hve þær illa gerðar. Smám
saman fann ég líka hvernig ég byrj-
aði að þróast í takt við tímann sem
við eyddum við þetta, fljótlega hætti
ég að krassa og línurnar á mynd-
unum mínum byrjuðu að skýrast og
myndefni mín fóru að taka á sig form
sem voru skiljanleg öðrum en mér.
Hann tók samt ekki gömlu mynd-
irnar mínar niður, bjó bara til auka
pláss fyrir þessar nýju og sagði mér
að ég væri frábær teiknari, mikið
betri en hann. Með tímanum vorum
við farnir að auka umsvif okkar, tím-
inn snerist ekki bara um teikningar
heldur um bækur, tónlist og alls-
konar hluti sem okkur datt í hug. Á
tímabili fékk ég æði fyrir flugvéla-
módelum og hann eyddi sínum tak-
mörkuðu fjárráðum í að kaupa
handa mér stærstu og flottustu mód-
elin og bætti við nokkrum skipum í
leiðinni, enda fannst honum skip
vera falleg. Ég mundi þegar við sát-
um þarna tveir við skrifborðið hans
og hann púslaði saman módelunum
eftir mínum ábendingum, að því er
ég hélt á þeim tíma. Ég áttaði mig
ekki á því þá, vegna þess hvað ég var
lítill, að ég skildi hvorki upp né niður
í þessu dóti og hann var í raun að
púsla þessu öllu saman. Ein-
hvernveginn tókst honum allavega
að telja mér trú um að ég ætti heið-
urinn af þessu, og hann hefði bara
verið þarna að hjálpa til. Ég var ekk-
ert lítið stoltur þegar módelin voru
fullkláruð, eitt af öðru, og sýndi öll-
um sem vildu sjá, fullyrðandi að
þetta væri mín eigin smíð. Eðlilega
fylltust hinir krakkarnir í kringum
mig aðdáun þegar þau sáu flottheitin
og mér fannst sem mér væri ekkert
ómögulegt. Ég mundi líka þegar
hann sýndi mér National Geographic
blöðin sem hann var áskrifandi að,
hvernig hann fletti í gegnum þau og
útskýrði fyrir mér siði frumbyggja
Ástralíu, sögur af egypskum faraó-
um og fleiri hluti sem fram að því
voru mér gjörsamlega framandi. Ég
mundi eftir því að hann þorði ekki að
fara með mér í sund, vegna þess að
hann var of feitur, og stóð því fyrir
utan sundlaugina og beið meðan ég
synti og lék mér við aðra krakka í
lauginni. Ég mundi eftir eina skipt-
inu sem hann varð reiður við mig,
þegar hann sagði mér að þegja. Ég
varð svo hræddur að ég þorði ekki
inn til hans í marga daga, enda hafði
hann aldrei sýnt mér þá hlið áður.
Ég mundi eftir rifrildum milli hans
og foreldra minna, ég mundi eftir
löggunum sem komu og náðu í hann
þegar hann braut allt í herberginu
sínu. Ég mundi eftir bröndurunum
hans og ég mundi líka að mér fannst
þeir fyndnir. Ég mundi eftir því þeg-
ar hann fór að veiða með frænda
mínum, vegna þess að frændi minn
átti enga vini og bróðir minn vildi
vera góður við hann. Ég mundi eftir
því þegar ég fékk að sitja á mót-
orhjólinu hans þegar hann keyrði út
í sjoppu til að kaupa handa mér
nammi. Ég mundi eftir fullt af hlut-
um, en ég mundi ekki eftir illskunni.
Steinn var dæmdur fyrir innflutn-
ing á kókaíni, að keyra á lög-
regluþjón og eitthvað fleira sem ég
náði ekki að henda reiður á vegna
aldurs. Ég var krakki þá en ég var
samt stoltur af bróður mínum, þrátt
fyrir að blöðin segðu að hann væri
vondur. Ég vissi að hann var ekki
vondur, mamma sagði mér að hann
væri veikur. Ég skildi ekki þá hvern-
ig veikur hann væri, mér fannst
gaman að heimsækja hann í fang-
elsið og mér fannst klefinn hans
nálgast paradís að gæðum. Á veggn-
um var plaggat af berbrjósta konu,
hann hafði skrifborð með tölvu á og
það var flugvélaleikur í henni sem ég
skildi ekkert í, sama hvað Steinn
reyndi að útskýra hann fyrir mér.
Hann hafði rúm og stól, mátti reykja
þarna inni og auk þess var hann um-
kringdur bókum og National Geo-
graphic blöðum. Ég heimsótti hann
oft á þessum tíma, með mömmu og
pabba, og mér fannst það frábært.
Árin liðu samt og smám saman fór
ég að átta mig á því hvað mamma
meinti þegar hún sagði að hann væri
veikur. Í stað brandaranna og fróð-
leiksins sem áður flæddi útúr honum
þegar maður heimsótti hann fékk
maður pistla um endurholdganir
fornra hetja og samhengislaust rugl,
sem ekki var nokkur leið fyrir ung-
lingsstrák að skilja. Ég sá líka
hvernig hann fitnaði óhóflega í fang-
elsinu, hann varð reiðari og með tím-
Blogg um
bróður
Þorgrímur Haraldsson og Steinn Ármann stóri bróðir meðan allt lék í lyndi.
VEFDAGBÓK
40 LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„Ef ég væri ekki í ágætis andlegu jafnvægi
hefði ég ekki skrifað þetta. Hvað þá birt þetta
á Netinu. Þess vegna tók ekki langan tíma að
skrifa og það var ekki erfitt.
Það er að vissu leyti léttir að vera búinn að
skrifa þetta en fyrir mér var ekki mesta málið
að skrifa og losa mig þannig við þetta, mér
fannst bara tími til kominn að gera það. Svo
var ég forvitinn að vita hver viðbrögðin yrðu.
Það er frekar tilfinningin sem ég fæ við að sjá
viðbrögðin frekar en skrifin sjálf sem er aðal
málið.“
Þetta segir Þorgrímur Haraldsson bloggari,
sem hefur skrifað átakanlega sögu bróður
síns, sem er geðsjúkur afbrotamaður, á blogg-
síðuna sína. Þorgrímur rifjar í sögunni upp þá
tíma þegar þeir bræður voru nánir félagar og
ekkert stórvægilegt virtist bjáta á, þar til
bróðurnum verður á og lendir í fangelsi og síð-
ar á réttargeðdeildinni á Sogni. Þaðan liggur
leiðin á götuna. Undanfarna 15 mánuði hefur
bróðirinn verið í gæsluvarðhaldi fyrir morð.
Aðalmeðferð hafin – sagan skrifuð
Þorgrímur hefur bloggað frá því í apríl árið
2002. Venjulega skrifar hann daglega stutta
pistla um daginn og veginn en á þriðjudögum
skrifar hann lengri sögur, yfirleitt grínsögur
að hans eigin sögn. En hvað fékk Þorgrím til
að hvíla grínsöguformið og skrifa sögu af sam-
skiptum sínum við bróður sinn? „Það hittist nú
þannig á að einmitt þennan þriðjudag [9. des-
ember sl.] var aðalmálsmeðferð að hefjast í
máli bróður míns,“ útskýrir Þorgrímur. „Þess
vegna fannst mér þetta einhvern veginn við
hæfi, líka af því að ég hef alltaf haldið honum
fyrir utan síðuna og aldrei verið að tala mikið
um fjölskylduna þar. Þannig að einhvern veg-
inn fannst mér vera tími til kominn.“
Viðbrögð við sögunni hafa ekki látið á sér
standa og um tvö hundruð höfðu skrifað um-
mæli um söguna á bloggsíðuna og margfalt
fleiri lesið hana þegar þetta er skrifað í gær-
dag.
„Nei, ég átti ekki von á að fá svona mikil við-
brögð. Ég átti kannski von á því að einhverjir
myndu kommenta á síðunni og segja að sér
þætti þetta leitt, en ég bjóst ekki við því að
þetta yrði svona rosalegt,“ segir Þorgrímur og
heldur áfram: „Það hafa verið einhver við-
brögð við hinum sögunum mínum en við-
brögðin hafa ekki verið svona rosaleg áður.“
- En hefur það einhverja þýðingu fyrir Þor-
grím að fá svona mikil viðbrögð við skrifum
sínum um bróður sinn?
„Já, en ekki sem bloggara heldur frekar
sem manneskju. Það er jákvætt að sjá að fólki
er ekki sama og jákvætt að þetta hafi haft ein-
hver áhrif.“
Bloggsíða Þorgríms er á slóðinni: http://
www.toggipop.blogspot.com.
Bróðir geðsjúks afbrotamanns skrifar sögu hans á Netið og fær mikil viðbrögð
„Jákvætt að sjá að fólki er ekki sama“
Morgunblaðið/Þorkell
Þorgrímur við tölvuna. Hann segist ekki hafa
átt von á jafnmiklum viðbrögðum við sögu
bróður síns og raunin hefur orðið.