Morgunblaðið - 13.12.2003, Blaðsíða 54

FERÐALÖG
54 LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
A
lþingi hefur á síðustu
dögum fjallað um
tvö mál tengd sjáv-
arútvegi, sem bæði
varpa ljósi á eitt al-
varlegasta vandamál stjórnmál-
anna. Annað er frumvarp frá
fjármálaráðherra um niðurfell-
ingu sjómannaafsláttar, sem er
afar þörf og tímabær breyting. Í
röksemdum með frumvarpinu er
sérstaklega nefnt að sjó-
mannaafslátturinn sé úreltur, en
hann hefur reyndar verið það frá
upphafi. Það hefur nefnilega
aldrei verið rétti tíminn til að
hygla einum á kostnað annars,
en það er einmitt það sem sjó-
mannaafslátturinn gerir.
Það má svo sem líta á sjó-
mannaafsláttinn sem lækkun
skatta á sjómenn, en það er ekk-
ert síður hægt að líta á hann
sem hækkun skatta á þá sem
ekki eru sjó-
menn. Að
því gefnu að
ríkið þurfi á
þeim pen-
ingum að
halda sem
það tekur af landsmönnum í
formi skatta – sem er að vísu
hæpin forsenda en það er engin
leið að réttlæta skattheimtu án
hennar – þá hlýtur sá rúmi millj-
arður króna sem sjómenn fá í af-
slátt að koma frá öðrum skatt-
greiðendum.
Í stað sjómannaafsláttar væri
þess vegna æskilegt að lækka
skatta almennt, til dæmis með
því að lækka almenna skatthlut-
fallið um á að giska fjórðung úr
prósenti. Með þessu móti myndi
skattbyrði allra landsmanna
lækka en ekki sumra lands-
manna á kostnað annarra.
Til að koma í veg fyrir þann
misskilning sem oft fylgir for-
réttindum á borð við sjó-
mannaafsláttinn væri miklu
æskilegra að allur slíkur sér-
stakur stuðningur ríkisins við til-
tekna menn eða tiltekin málefni
væri kallaður réttu nafni. „Sjó-
mannaafslátturinn“ héti þá „sér-
stakur skattur á aðra en sjó-
menn“ og geta menn rétt
ímyndað sér hversu auðvelt væri
að koma á sérstakri ívilnun til
ákveðinna hópa ef ívilnunin yrði
þannig kölluð réttu nafni.
Ívilnun er einmitt hitt athygl-
isverða sjávarútvegsmál Alþingis
þessa dagana. Þetta er línuíviln-
unin og er hún töluvert minna
gleðiefni en niðurfelling sjó-
mannaafsláttarins. Línuívilnunin
gengur í stuttu máli út á að
heimila þeim dagróðrabátum,
sem fiska með línu sem beitt er í
landi, að koma að landi með
meiri afla en kvóti þeirra segir
til um.
Það gildir svipað um „línuíviln-
un“ og „sjómannaafslátt“, að hún
ætti í raun að heita „sérstök
kvótaskerðing á þær útgerðir
sem ekki gera út dagróðrabáta
með línu sem beitt er í landi“ og
yrði þá fleirum ljóst hversu
æskileg lagasetning þetta er.
Þessi „sérstaka kvótaskerðing
á þær útgerðir sem ekki gera út
dagróðrabáta með línu sem beitt
er í landi“ sýnir ágætlega afleið-
ingar þess þegar fámennur sér-
hagsmunahópur kemst í þá að-
stöðu að geta þrýst á fáeina
þingmenn og krafið þá um
stuðning við sérhagsmuni sína.
Sérhagsmunir þrýstihópsins
verða að sérhagsmunum nokk-
urra þingmanna sem skirrast
ekki við að nota stöðu sína innan
þingmeirihlutans til að þvinga
málið fram.
Afleiðingarnar af þessu sér-
hagsmunapoti verða óhagkvæm-
ari sjávarútvegur, enda er ein af
röksemdunum sem settar eru
fram fyrir því að hygla þessari
tilteknu tegund útgerðar sú, að
hún krefjist meira vinnuafls en
aðrar útgerðir.
Eins og áður sagði lýsa þessi
tvö mál vel einu helsta meini
stjórnmálanna, sem er sú stað-
reynd að þegar stjórnmálamenn
grípa til aðgerða til að leysa til-
tekið sértækt vandamál – ímynd-
að eða raunverulegt – þá er það
yfirleitt gert með því að auka á
vanda annarra.
Um þetta eru mýmörg dæmi
og þau má finna á Alþingi og í
sveitarstjórnum nánast á hverj-
um degi. Taka má sem dæmi
beina styrki hins opinbera til
ýmissa mála sem almennt eru
talin jákvæð, svo sem íþrótta-
mála, menningarmála, byggða-
mála og landbúnaðarmála. Eða
annars konar stuðning í formi
ýmiss konar annarra forréttinda
ákveðinna hópa, svo sem með
vaxtabótum, barnabótum og fæð-
ingarorlofi, nú eða sjómanna-
afslætti.
Í flestum tilvikum er verið að
styðja eitthvað og styrkja sem
hægt er að taka undir að sé mik-
ilvægt eða að minnsta kosti
æskilegt. En um leið og tekin er
ákvörðun um þennan stuðning er
tekin ákvörðun – sem að vísu er
ekki alveg eins augljós – um að
eitthvað annað verði ekki stutt.
Á bak við margt af því sem hið
opinbera tekur sér fyrir hendur
býr sú furðulega hugmynd að
allir geti lifað af öllum öðrum án
þess að það verði til nokkurs
tjóns, en svo er vitaskuld ekki.
Það gleymist að beinn stuðn-
ingur við eitt gott mál felur í sér
að fólk getur minna gert af því
sem það kysi sjálft og þar með
dregur úr á öðrum sviðum. Þeg-
ar fólk er skattlagt til að veita fé
til íþrótta, svo dæmi sé tekið,
hefur það minni tíma og minna
fé til annars. Það hefur jafnvel
minna fé og minni tíma til að
stunda þá heilsurækt sem það
annars mundi gera, svo sem að
sækja líkamsræktarstöðvar sem
ekki njóta opinbers styrks.
Lausn sumra væri að veita þá
líka styrk til líkamsræktarstöðv-
anna, en það er einmitt sá hugs-
unarháttur sem hefur aukið út-
gjöld hins opinbera og þar með
aukið skatta og minnkað ráðstöf-
unarfé og frítíma almennings.
Lausn stjórnmálanna á meint-
um vandamálum er að taka fé af
einum og afhenda öðrum. Sú leið
sem æskilegra væri að fara er að
láta fólk sjálft ákveða hvað það
styrkir eða hvernig það ver fjár-
munum sínum. Þá væri hægt að
losna við ívilnanir sumra og af-
slætti annarra. Hver tæki þá
ákvarðanir fyrir sig um það
hvernig hann vildi nýta tíma sinn
og ráðstafa fjármunum sínum.
Afsláttur
og ívilnun
„Þegar stjórnmálamenn grípa til að-
gerða til að leysa tiltekið sértækt vanda-
mál – ímyndað eða raunverulegt – þá er
það yfirleitt gert með því að auka á
vanda annarra.“
VIÐHORF
Eftir Harald
Johannessen
haraldurj@mbl.is
Þ
ær gáfu út matreiðslu-
bók í þúsund eintökum,
seldu silkiblóm, þvotta-
efni, salernispappír,
servéttur og héldu
tertubasar. Þær öfluðu fjár í heilt
ár og lögðu svo í hann til Ítalíu
að syngja.
Kvennakórinn Kyrjurnar
flaug með Úrvali-Útsýn til Míl-
anó 14. júní í sumar – og keyrði
þaðan í rútu til strandbæj-
arins Marina de Massa.
Þær sungu í tveimur
kirkjum og á hótelinu
sem þær gistu á. Ferðin
stóð til 24. júní og
kostaði um hundrað
þúsund fyrir hverja
konu – en þeim tókst
að safna fyrir 70 þús-
und á einstakling. Í
kórnum eru 42 konur,
flestar af höfuðborg-
arsvæðinu. Halldóra
Aradóttir spilar á píanó
og Sigurbjörg Hvann-
dal Magnúsdóttir er
kórstjóri.
„Við gistum á fínu
fjölskylduhóteli sem
heitir Hótel Lidó,“ seg-
ir Kolbrún Ólafsdóttir,
meðlimur í kórnum.
Hjón ráku hótelið og
unnu bæði börn þeirra
og tengdabörn þar.
Kyrjurnar áttu að syngja
strax á sunnudeginum við brúðkaup
í Dómkirkjunni í Massa. „Brúð-
kaupið var augljóslega fréttnæmt
því sjónvarpsmenn tóku það upp,“
segir hún og að það hafi verið
magnað að syngja í þessari kirkju.
Bílstjóri heillast af kyrjunum
Kyrjurnar nutu lífsins í Massa, á
morgnana var leikfimi í garðinum
og svo var stutt á ströndina – þar
sem einnig var hægt að láta nudda
sig. Ströndin var hundrað metra frá
hótelinu.
Einn daginn fóru þær í rútu í
Marmarafjöllin að þorpinu Garrera.
„Sum húsin voru gömul og virtust
jafnvel yfirgefin en svo sáum við
snúrur fyrir utan gluggana með
hangandi þvotti,“ segir Kolbrún.
Þeim fannst gaman að
koma á þennan stað enda
var vel tekið á móti þeim á
krá. „Okkur var boðið upp
á bæði sætt og þurrt hvít-
vín og snittur með sér-
stöku áleggi; svínasneiðum
sem legið hafa í legi í
þrjá mánuði,“ segir
hún og að í fjallinu
hafi verið tvær
gjafavörubúðir
með ýmiss konar
vörur úr marm-
ara.
Kyrjurnar
virðast hafa
heillað heima-
menn, t.d. kom bíl-
stjórinn sem keyrði
þær upp í fjöllin
seinna sérstaklega á
hótelið til að veita
þeim hvítvín. Maður-
inn reyndist vera vín-
bóndi og bílstjóri í hjá-
verkum – og kom hann
með konu sinni til að
gleðja kyrjurnar með
veigum sínum. Kyrj-
urnar þökkuðu fyrir sig á móti með
söng og bók með fallegum myndum
frá Íslandi.
17. júní í hótelgarðinum
„Við fórum einnig til Flórens,“
segir Kolbrún, „skoðuðum Dóm-
kirkjuna og Skírnarkapelluna. Dóm-
kirkjan er svo stór að maður finnur
vel til smæðar sinnar.“
Þær fóru svo til Pisa og litu
skakka turninn augum. Þá var farið
í bátsferð til að skoða þorpin fimm
og var það áhrifaríkt.
„Við héldum upp á 17. júní á hót-
elinu okkar í Massa, skörtuðum
hvítum fötum og stóðum fyrir tón-
leikum í garðinum,“ segir hún og að
gestir og gangandi hafi tekið sér
stöðu og hlustað af áhuga.
Nokkrum dögum síðar sungu þær
í kirkju í Marina de Massa – og fóru
út að borða eftir þá tónleika. „Ann-
ars vorum við oftast í mat á hótelinu
eða í morgun- og kvöldmat. En við
fórum tvisvar til þrisvar út að
borða,“ segir hún og að margir
pizzastaðir hafi verið í borginni,
snyrtilegir með dúkuðum borðum.
Grænmeti á diskum
„Við fengum oftast kálfakjöt og
kjúklinga. Maturinn var mjög góður
og mikið lagt í grænmetið, bæði
ferskt og eldað,“ segir hún.
Grænmetið var oftast í forrétt,
milliréttur var pasta, bólones eða
lasanja, aðalrétturinn var kjöt og í
eftirrétt var ís eða kaka.
Kolbrún segir að lokum að fjöl-
skyldan á hótelinu hafi kvatt þær
með virktum og fylgt þeim til dyra.
Kyrjurnar gáfu þeim stóran blóm-
vönd og íslenska fánann. „Þá var
hoppað upp í rútu til Mílanó og flog-
ið heim – og þar með lauk þessari
yndislegu ferð,“ segir Kolbrún
Ólafsdóttir
Leikfimi: Hver dagur á Ítalíu hófst með líkamsrækt í hótelgarðinum.
 SÖNGUR| Kyrjurnar brugðu sér til Marina de Massa á Ítalíu
Kvennakór
heillar í Massa
„Brúðkaupið var aug-
ljóslega fréttnæmt því
sjónvarpsmenn tóku
það upp,“ segir Kolbrún
Ólafsdóttur en Kyrj-
urnar sungu í sumar við
brúðkaup í Dómkirkj-
unni í Massa á Ítalíu.
Kyrjurnar: Kórinn söng í Dómkirkjunni í Massa – hér sjást nokkrar þeirra
uppáklæddar ásamt Helgu, dóttur einnar í kórnum.
Kolbrún Ólafsdóttir:
Syngur með Kyrjunum.
Sigurbjörg kórstjóri: Ásamt Helgu
og Halldóru píanóleikara.
TENGLAR
.....................................................
www.marinadimassa.it
www.urvalutsyn.is.
guhe@mbl.is