Morgunblaðið - 09.12.2005, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Gautaborg. Morgunblaðið. | Kirkjuþing í
Svíþjóð samþykkti í lok október að
stofnað yrði til formlegrar athafnar
innan sænsku kirkjunnar sem veitir
samkynhneigðum pörum kirkjulega
blessun í opinberum guðsþjónustum.
Áður gátu samkynhneigð pör í Sví-
þjóð fengið kirkjulega blessun í formi
fyrirbæna prests, líkt og samkyn-
hneigð pör í staðfestri samvist hafa
átt kost á innan íslensku þjóðkirkj-
unnar frá árinu 1998, en þá er ekki um
formlega athöfn að ræða eins og nú er
byrjað að móta í Svíþjóð.
Búist er við að á íslensku kirkju-
þingi árið 2007 verði tekin ákvörðun
um hjónavígslur samkynhneigðra á
Íslandi á grundvelli tillagna frá ný-
skipaðri ráðgjafarnefnd um kenning-
arleg málefni sem munu liggja fyrir
Kirkjuþingi á næsta ári.
Formleg kirkjuleg athöfn
en ekki hjónavígsla
Ekki er þó um hjónavígslu sam-
kynhneigðra að ræða í Svíþjóð. Kirkj-
an mun ekki taka afstöðu til hennar
fyrr en árið 2007 þegar liggja munu
fyrir niðurstöður úttektar hins opin-
bera á hjónabandi og sambúð, að því
er m.a. kemur fram í Svenska
Dagbladet. Hins vegar þykir það gefa
blessunarathöfninni aukið vægi að
lýsing á henni verður í reglum kirkj-
unnar og um formlega kirkjulega at-
höfn verður að ræða.
Það þykir stórt skref að sænska
kirkjuþingið hafi tekið þessa ákvörð-
un enda hefur hún vakið miklar um-
ræður og sitt sýnst hverjum.
Presturinn Yngve Kalin í Hyssna-
sókn í nágrenni Gautaborgar átti
frumkvæðið að því að setja af stað
undirskriftalista með mótmælum við
ákvörðun kirkjuþingsins en alls hafa
yfir 800 af um 5.500 prestum innan
sænsku kirkjunnar skrifað undir.
Í byrjun nóvember skrifaði hann
langa grein þar sem hann hvatti menn
til að mótmæla ákvörðun kirkjuþings-
ins. Skoraði hann á presta innan
sænsku kirkjunnar að skrifa undir yf-
irlýsingu þar sem fram kemur að
kirkjuleg blessun sambúðar samkyn-
hneigðra gangi gegn því sem segir í
Biblíunni. Yngve Kalin skrifar m.a. að
Guðs orð leyfi aðeins blessun parsam-
bands karls og konu en ekki samkyn-
hneigðra.
Fyrstu þrjá dagana sem yfirlýsing-
in var opin til undirskriftar skrifuðu
340 prestar undir hana. Kalin var
ánægður með þann árangur og sagði
að viðtökurnar sönnuðu að risagjá
væri á milli presta og hins pólitísks
kjörna kirkjuþings.
Fulltrúar á kirkjuþinginu skiptust í
fylkingar þar sem önnur vildi ganga
lengra og leyfa hjónavígslu samkyn-
hneigðra, en hin vildi ekki leyfa bless-
unarathöfnina. Formaður kirkju-
þingsins, Gunnar Siggmark, sagði í
samtali við Svenska Dagbladet að
mikill munur væri á vígslu og blessun.
Hann hefur sjálfur verið á móti bless-
unarathöfninni en hefur skipt um
skoðun.
Lars Gårdfeldt, samkynhneigður
prestur sænsku kirkjunnar og tals-
maður hjónabands samkynhneigðra,
var ánægður með niðurstöðu þings-
ins. „Það er frábært að eftir fjóra ára-
tugi skuli kirkjan loksins hafa tekið
ákvörðun sem hefur hagkvæmar af-
leiðingar fyrir samkynhneigða,“ sagði
hann. Staffan Holmgren er talsmaður
kirkjuþingsfulltrúa sem greiddu at-
kvæði gegn blessunarathöfninni.
Hann sagði að málið hefði ekki verið
nægilega rætt og að bíða hefði átt
með ákvörðun.
Sænski erkibiskupinn KG Hamm-
ar er ekki undrandi á mótmælunum
en segir að samkynhneigð pör eigi
rétt á að fá blessun í sinni kirkju,
þrátt fyrir að sóknarpresturinn vilji
ekki veita blessunina. Hann segir að
fyrirfram hafi verið vitað að hluti
presta myndi mótmæla.
Nokkrir skólastjórar slíta
samstarfi við kirkjuna
Mótmæli prestanna hafa t.d. haft
þær afleiðingar að nokkrir skólastjór-
ar hafa ákveðið að eiga ekki samstarf
við kirkjur þar sem þjóna prestar sem
skrifað hafa undir. Skólastjórarnir
eru þá þeirrar skoðunar að prestarnir
sýni ekki þá víðsýni og virðingu sem
reynt er að innræta börnum í grunn-
skólum og hafa af þeim sökum fellt
niður aðventustundir eða skólaslit
sem oft fara fram í kirkjum.
Samræmd útfærsla
Nú er hafin vinna við að koma
ákvörðuninni um að kirkjan veiti sam-
kynhneigðum blessun sína á formleg-
an hátt í framkvæmd. Frá og með
áramótum eiga samkynhneigð pör
hins vegar rétt á að fá blessun í sinni
kirkju samkvæmt samþykkt kirkju-
þingsins og hver söfnuður fyrir sig
mun því útfæra athöfnina fyrst um
sinn. Búist er við að lýsing á formlegri
athöfn liggi fyrir af hálfu kirkjunnar
haustið 2006, að því er m.a. kemur
fram í Svenska Dagbladet.
Margir samkynhneigðir hafa
áhyggjur af að athöfnin verði of stöðl-
uð og tækifæri til að hafa hana eftir
eigin höfði takmörkuð. Í Svenska
Dagbladet er rætt við samkynhneigt
par sem fékk blessun í messu í Jó-
hannesarkirkjunni í Stokkhólmi fyrir
nokkrum vikum. Tommy Zakrisson
og Nicke Johansson bera nú hvor
sinn silfurkrossinn um hálsinn sem
merki um „hjónabandið“ og athöfnin
var eftir þeirra höfði, innblásin af
grískri rétttrúnaðarkirkjuhefð. „Við
vildum ekki að athöfnin líktist hjóna-
vígslu gagnkynhneigðra. Við verðum
að fá að þróa okkar eigin athafnir.
Þær eiga að vera jafnréttháar en ekki
eins,“ segir Nicke Johansson í
Svenska Dagbladet.
Reuters
Samkynhneigðir í Bretlandi fengu
nýlega rétt til að láta skrá sambúð
sína. Hér er skreyting á brúðkaups-
tertu tveggja karla.
Eftir Steingerði Ólafsdóttur
steingerdur@mbl.is
Samkynhneigðir Svíar
fá kirkjulega blessun
Tugþúsundir manna í Teheran, höfuðborg Írans, fylgdu
í gær til grafar 55 fórnarlömbum flugslyss á þriðjudag,
hér syrgir kona son sinn. Alls fórust 106 manns er gömul
Hercules-flutningavél á vegum hersins hrapaði á íbúðar-
hverfi. Margir aðstandendur létu í ljós reiði og sögðu
embættismenn hafa vitað að vélin væri hættuleg vegna
lélegs viðhalds. „Þetta er ekki í fyrsta sinn sem svona
slys verða hjá okkur og yfirvöld verða að útskýra af
hverju þau halda áfram að nota þessar útslitnu vélar,“
sagði verslunareigandi á staðnum, Mahmoud Katanchi.
Reuters
Sorg og reiði
Belgrad. AFP. | Carla Del Ponte, að-
alsaksóknari við stríðsglæpadóm-
stólinn í Haag, greindi í gær frá því
að tekist hefði að handsama Ante
Gotovina, fyrrverandi hershöfðingja
í her Króatíu, en hann hefur verið
ákærður fyrir stríðsglæpi í átökun-
um á Balkanskaga 1991–95. Goto-
vina er einn þriggja manna sem Del
Ponte hefur lagt mesta áherslu á að
færa til Haag, en hinir tveir eru þeir
Ratko Mladic og Radovan Karadzic
sem fóru fyrir Bosníu-Serbum.
Del Ponte tilkynnti um handtök-
una á Gotovina á fréttamannafundi í
Belgrad í Serbíu. Mun Gotovina hafa
verið að snæða kvöldverð á lúxus-
hóteli á Kanaríeyjum þegar hann var
handtekinn í fyrrakvöld en spænskir
fjölmiðlar sögðu að lögregla hefði
fylgst með honum í nokkra daga, áð-
ur en látið var til skarar skríða.
Mál Gotovina komst í hámæli fyrr
á árinu en þá ákvað Evrópusam-
bandið að aflýsa aðildarviðræðum
við króatísk stjórnvöld vegna þess
hversu treg þau höfðu reynst til sam-
vinnu um það, að hafa hendur í hári
Gotovina. Viðræður um inngöngu
Króatíu í ESB hófust þó um síðir,
eftir að Del Ponte hafði lýst því yfir
að ekkert skorti lengur upp á sam-
starfsvilja Króata.
Þjóðernishreinsanir í Krajina
Ante Gotovina fór í felur 2001 eftir
að gefin var út ákæra á hendur hon-
um fyrir stríðsglæpi.
Gotovina stendur á fimmtugu og
gekk ungur í frönsku Útlendinga-
hersveitina, hefur af þeim sökum
franskan ríkisborgararétt. Gotovina
hefur hins vegar komið víða við,
hann starfaði m.a. um tíma fyrir al-
þjóðlegt öryggisfyrirtæki og þjálfaði
þá vopnaðar
sveitir manna í
Argentínu og
Gvatemala.
En fréttir
herma einnig að
Gotovina hafi á
níunda áratugn-
um tekið þátt í
ránum og fjár-
kúgunum og
hann var dæmdur í fimm ára fang-
elsi í Frakklandi árið 1986 fyrir að
hafa stolið tveimur milljónum franka
frá viðskiptajöfrinum Henri Salom-
on. Gotovina sneri aftur til Króatíu
að afplánun lokinni og gekk síðan í
króatíska herinn þegar átök brutust
út milli Króata og Serba vegna þeirr-
ar ákvörðunar Króata að lýsa yfir
sjálfstæði sínu og segja skilið við
Júgóslavíu.
Gotovina stjórnaði árið 1995 at-
lögu sem Króatar gerðu gegn Serb-
um er varð til þess að héraðið Kraj-
ina komst á ný undir yfirráð Króatíu.
Um 200.000 Serbar flýðu undan her-
mönnum hans til Bosníu og Serbíu
og er Gotovina sakaður um þjóðern-
ishreinsanir og morð á 150 Serbum.
Þessi umdeilda aðgerð króatíska
hersins batt í raun enda á stríðið í
Króatíu, tryggði full yfirráð stjórn-
valda í Zagreb yfir króatísku land-
svæði og þannig fullt sjálfstæði Kró-
atíu, sem lýst hafði verið yfir 1991.
Hefur Gotovina notið mikilla vin-
sælda meðal almennings í Króatíu
fyrir þátt sinn í þessum aðgerðum og
öðrum í sjálfstæðisbaráttu Króata,
margir álíta hann stríðshetju.
Í augum margra annarra, þ.á m.
saksóknara í Haag, gerðist hann
hins vegar sekur um stríðsglæpi og
glæpi gegn mannkyni.
Gotovina hand-
tekinn á hóteli á
Kanaríeyjum
Ante Gotovina
Verður fluttur til Haag en Gotovina
er sakaður um stríðsglæpi gegn
Serbum í Krajina 1995
Stokkhólmi. AFP. | Á gátlista yfir
hugsanlega hryðjuverkamenn, sem
Bandaríkjastjórn dreifir til flug-
félaga um allan heim, eru nú um
áttatíu þúsund nöfn að sögn Svenska
Dagbladet. Fyrir 11. september
2001 voru aðeins sextán nöfn á list-
anum. Flugfélögunum er skylt að
bera farþegalista sína saman við gát-
listann og tilkynna bandaríska
heimavarnaráðuneytinu ef væntan-
legur farþegi er á listanum og á leið
til Bandaríkjanna.
Fyrir 11. september 2001 voru að-
eins 16 nöfn á gátlistanum. Sumir á
listanum eru í ströngu flugbanni og
komi einhver þeirra fram ber starfs-
fólki flugfélaganna að tilkynna það
lögreglu tafarlaust. Aðrir á gátlist-
anum þurfa að sæta nákvæmri rann-
sókn bandarískra yfirvalda áður en
þeir fá að fljúga til Bandaríkjanna.
Um 80.000 á gátlista