Morgunblaðið - 09.12.2005, Blaðsíða 63

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 2005 63
MENNING
Má ég gefa þér dagbókinamína,“ sagði Birgitta Jóns-dóttir rithöfundur við
starfsfélaga sinn á dögunum og seg-
ir hann hafa fölnað. Þegar hún svo
dró Dagbók kameljónsins upp úr
tösku sinni og rétti honum með þeim
orðum að þetta væri nýja skáldsag-
an hennar þá létti honum verulega.
Birgitta hefur verið nokkuð ein-
stakt blóm í flóru íslenskra skálda
og farið sínar eigin leiðir og stund-
um ótroðnar í sköpun sinni. Hún
setti upp fyrstu vefsíðu íslensks
skálds árið 1995 og hefur verið í far-
arbroddi þeirra sem yrkja á netinu,
blogga og hefur komist í samband
við skáld og rithöfunda um allan
heim í gegnum netheima. Hún hefur
þó gefið út einar 15 bækur af ýmsu
tagi, mest smábækur, sem hún vinn-
ur sjálf að mestu leyti og hliðargrein
við skáldskapinn á undanförnum ár-
um er útlitshönnun og kápuhönnun
bóka annarra skálda. „Mér finnst
þetta mjög skemmtileg vinna þar
sem hún heldur mér í nánu sam-
bandi við aðra rithöfunda en er um
leið aðferð til að vinna fyrir salti í
grautinn.“
  
Dagbók kameljónsins er að hlutabyggð á dagbókum Birgittu
sjálfrar fram að tvítugu en eftir það
segist hún lítið hafa ritað í dag-
bækur, „ … kannski einu sinni á ári
eða svo, eftir að ég eignaðist börn.“
Birgitta gefur bókina út sjálf en
bókaútgáfan Salka sér um dreifingu
en Birgitta á allan heiður af útliti
bókarinnar sem ber þess greinilega
merki að nostrað hefur verið við
hana og fléttast texti og mynd-
vinnsla, umbrot og frágangur órjúf-
anlega saman svo lestur bókarinnar
verður heildstæð upplifun þar sem
eitt getur ekki án hins verið. „Marg-
ir sem lásu yfir fyrir mig hafa þó
sagt að textinn standi alveg sjálf-
stæður en ég vildi hafa þetta svona,
enda finnst mér að listgreinarnar
eigi að renna hver inn í aðra, þar
eiga engin mörk að vera.“
Sagan sem sögð er í bókinni er
saga stúlku, sem upplifir mikla þján-
ingu þegar faðir hennar fremur
sjálfsvíg. „Hún týnir sjálfri sér og
þetta er því lýsing á leit hennar að
sjálfinu og til þess þarf hún að
hverfa aftur til upphafsins, fæðing-
arinnar og síðan er sagan hennar
sögð í minningarbrotum, ljóðum og
hugleiðingum fram til þess að hún er
þrettán, fjórtán ára gömul. Hún er
kameljón vegna þess að hún tekur
alltaf á sig yfirbragð umhverfisins,
veit ekki hver hún sjálf er. Örugg-
lega kannast einhverjir við þetta, að
skipta t.d. alveg um skoðun af því að
einhver segir eitthvað annað en
manni hefur fundist fram að því.“
„Ég þrái að vera hamingjulindin í
lífi þeirra sem flögra inn um lífs-
gluggann minn, breiða mig eins og
hlífðartjald um þau og galopna
kviku hjarta míns. Ég vil vera allt
sem þau þrá. Ég leik kameljón, fell
inn í umhverfi þeirra og væntingar
eins og stofuskraut í híbýlum sálna
þeirra. Ég dirfist ekki að sýna minn
rétta lit. Ég er hrædd um að þeim
geðjist ekki að því sem þau sjá. Ég
óttast kannski mest að verða yf-
irgefin.“
  
Texti Birgittu er á víxl raunsærog draumkenndur, stundum
lýsir hún draumum sínum og í annan
stað verður hún rómantísk og við-
kvæm.
„Ég hef alltaf verið hrifin af að-
ferð súrrealistanna, þar sem undir-
meðvitundin fær að ráða og ég
skrifa þannig að allt fær að flæða
óheft fram og síðan fer ég yfir það
síðar. Ég vildi líka hafa texta bók-
arinnar þannig að hann væri að-
gengilegur sem flestum, bæði ung-
um lesendum af þeirri kynslóð sem
vill stutta texta og myndrænar út-
færslur og svo líka þeim eldri og
bókmenntalegar sinnuðum sem gera
aðrar kröfur um mál og stíl. Ég fékk
margt og ólíkt fólk til að lesa yfir
bókina í handriti en hún hefur verið
mjög lengi í vinnslu hjá mér og er
núna loksins orðin eins og ég vil hafa
hana.“
Birgitta segir að sjálfsvíg föður
hennar hafi haft gríðarlega mikil
áhrif á hana og sé í vissum skilningi
þungamiðja bókarinnar. „Þetta er
ekki sjálfshjálparbók fyrir fórn-
arlömb sjálfsvíga en sýnir þó hvern-
ig hægt er að breyta svona hræði-
lega neikvæðri reynslu í jákvæða
afstöðu til lífsins og ég hef fundið
fyrir því að þetta er það sem fólk vill
helst spyrja um og ræða við mig
þegar ég hef verið að lesa upp úr
bókinni á undanförnum vikum. Eitt
af því sem erfitt er að tala um er
reiðin í garð þess sem hefur framið
sjálfsvíg, fólk gengur kannski með
slíka reiði í mörg ár og fær hvergi
útrás fyrir hana. Með því að horfa á
sjálfsvíg sem sjúkdóm, tímabundna
sinnisveiki, þá hefur mér tekist að
sættast við föður minn og þessi sátt
er eitt af því sem bókin fjallar um.“
  
Birgitta hefur á undanförnum ár-um staðið fyrir ótal uppá-
komum tengdum ljóðalestri og
gjörningum og gjarnan tengt saman
fleiri listgreinar, myndlist, tónlist og
skáldskap. „Þetta er eiginlega allt
sprottið af eigingirni,“ segir hún.
„Mér finnst sjálfri svo gaman að lesa
upp ljóðin mín. Og til þess að fá
tækifæri til þess hef ég skipulagt
uppákomur og fengið fleiri skáld og
listamenn með mér. En á fimmtu-
dagskvöldið 15. desember í Alþjóða-
húsinu við Hverfisgötu ætla ég í
fyrsta sinn að lesa upp ein úr bókinni
minni og hafa með mér Hjörleif
Valsson fiðluleikara og Jón Sigurðs-
son píanóleikara en mér finnst svo
spennandi að lesa upp við spunaleik
á hljóðfæri. Þetta kalla ég sjálfs-
elskukvöld, af því að ég er ein að
lesa upp en mér finnst þetta orð eiga
skilið að fá jákvæðari merkingu í
tungumálið. Við erum alltaf að tala
um að maður þurfi að elska sjálfan
sig til að geta elskað aðra. Er það
ekki sjálfselska? Og er það ekki frá-
bært? Mér finnst það.“
Engin mörk á
milli listgreina
’Sýnir þó hvernig hægter að breyta svona
hræðilega neikvæðri
reynslu í jákvæða af-
stöðu til lífsins.‘
AF LISTUM
Hávar Sigurjónsson
Morgunblaðið/Ásdís
„Sjálfselska á jákvæðari merkingu skilið,“ segir Birgitta Jónsdóttir rithöfundur.
havar@mbl.is
L I S T V I N A F É L A G H A L L G R Í M S K I R K J U
Hulda Björk Gar›arsdóttir sópran
Sesselja Kristjánsdóttir alt
Eyjólfur Eyjólfsson tenór
Ágúst Ólafsson bassi
Schola cantorum
Alþjó›lega barokksveitin
frá Den Haag í Hollandi
Stjórnandi: Hör›ur Áskelsson
11. des.
Sunnudagur kl. 18 Kantötur IV-VI
10. des.
Laugardagur kl. 17 Kantötur I-III
11. des.
Sunnudagur kl. 15 Kantötur I-III
Mi›aver›: 3000 / 2500 kr. • Jólaóratóríutvenna (fyrir þá sem vilja heyra Jólaóratóríuna alla): 5000 kr.
Mi›asala í Hallgrímskirkju • sími 510 1000
Fyrsti heildarflutningur á Íslandi
með barokkhljóðfærum
Jólaóratórían I-VI
JOHANN SEBASTIAN BACH
T Ó N L I S T A R H Á T Í Ð Á J Ó L A F Ö S T U Í H A L L G R Í M S K I R K J U 2 0 0 5
BWV 248
Landsbankinn er stoltur
bakhjarl sýningarinnar.
MIÐASALA: www.midi.is og í Iðnó s. 562 9700
ÉG ER MÍN EIGIN KONA
GJAFAKORT - TILVALIN JÓLAGJÖF
örfá sæti laus
uppselt
laus sæti
laus sæti
laus sæti
09.12
10.12
11.12
15.12
22.12
fös.
lau.
sun.
fim.
fim.
ENSKA leikskáldið Harold Pinter,
sem hlýtur Nóbelsverðlaunin í bók-
menntum í ár, verður ekki við-
staddur neina atburði í tengslum við
afhendingu verðlaunanna sem fram
fara um þessar mundir. Ástæðan er
lasleiki, og hafa læknar bannað hon-
um að ferðast.
Þess í stað flutti Pinter þakk-
arræðu sína á myndbandi sem varp-
að var á stóran skjá í gær í sænsku
akademíunni í fyrrakvöld, en eitt af
skilyrðum verðlaunanna er að verð-
launahafi flytji ræðu í tengslum við
verkið sem hann hlýtur þau fyrir.
Forstjóri bókaforlagsins Faber
and Faber í London, Stephen Page,
mun mæta á verðlaunaafhendinguna
sem fer fram í tónlistarhúsi og síðan
ráðhúsi Stokkhólms á morgun, og
taka við verðlaunapeningi og verð-
launaskjali fyrir hans hönd.
Nóbelsverðlaunaafhendingin hef-
ur farið fram 10. desember frá árinu
1901, með örfáum undantekningum.
Pinter ekki á Nóbels-
verðlaunaafhendingunni
Reuters
Harold Pinter. Plásturinn ber hann
sökum smáslyss sem hann varð fyr-
ir skömmu áður en myndin var tek-
in í októbermánuði síðastliðnum.
JÓLATÓNLISTARHÁTÍÐ í Hall-
grímskirkju lýkur um helgina
með því að Jólaóratóría Johanns
Sebastians
Bach verður
flutt í heild með
barokkhljóð-
færum. Jóla-
óratóríuna þarf
vart að kynna.
Hún er af
mörgum talin
þekktasta og
stórbrotnasta
tónverk sem
samið hefur verið í tilefni af fæð-
ingarhátíð Krists og er sjálfsagð-
ur hluti af hátíðarbrag jólanna um
allan heim. Um er að ræða fyrsta
heildarflutning á verkinu með
fullskipaðri barokkhljómsveit hér
á landi, kantötur I-III verða flutt-
ar á tvennum tónleikum og kant-
ötur IV-VI á einum. Kammerkór-
inn Schola cantorum, sem mun
syngja óratóríuna undir stjórn
Harðar Áskelssonar, hefur hlotið
verðlaun í alþjóðlegum kóra-
keppnum.
Einsöngvarar á tónleikunum
verða nokkrir af fulltrúum yngri
kynslóðar íslenskra söngvara, þau
Hulda Björk Garðarsdóttir sópr-
an, Sesselja Kristjánsdóttir alt,
Eyjólfur Eyjólfsson tenór og
Ágúst Ólafsson bassi. Með þeim
leikur Alþjóðlega barokksveitin í
Den Haag. Hún er skipuð hljóð-
færaleikurum frá 20 þjóðlöndum,
sem hafa sérhæft sig í flutningi
barokktónlistar, og hlaut mikið
lof fyrir þátttöku sína í flutningi á
fyrri hluta Jólaóratóríunnar á síð-
asta ári og í Matteusarpassíu
Bachs á Kirkjulistahátíð í sumar.
Jólaóratórían verður flutt laug-
ardaginn 10. desember kl. 17
(kantötur I-III), sunnudaginn 11.
desember kl. 15 (kantötur I-III) og
kl. 18 (kantötur IV-VI).
Jólaóratóría Bachs
flutt í heild með
barokkhljómsveit
J.S. Bach