Réttur - 01.01.1946, Side 12

12
RÉTTUR
Um forystu einstakra þjóöa á ýmsum skeiðum
í hinni alþjóðlegu sókn til lýðræðis
Rétt er að rifja það upp nú, þegar svo mikið er talað urn
afstöðu verkamannastéttarinnar í heiminum til einstaks
ríkjasambands, svo sem t. d. Ráðstjórnarríkjanna eða ein-
staks ríkis annars, þar sem verkamannastéttin hefur sigrað,
hvernig aðrar stéttir hafa fyrrum litið frá alþjóðlegu sjónar-
miði á þau lönd og þær þjóðir, sem ruddu brautina í þessari
sókn þjóðanna til síaukins lýðræðis.
Eftir að ríkari hlutinn af borgarastéttinni Iiafði sigrað
í Bretlandi í borgarastyrjöld við konung og aðal um miðbik
17. aldar, gerði þessi burgeisastétt bandalag við jarðeigna-
aðalinn og kom á stjórnskipulagi, sem vel mætti kalla eins
konar „frjálslynt" einræði aðals og auðmanna, en aðeins með
hreinni misnotkun lýðræðishugtaksins væri liægt að skíra
það mjög takmarkað yfirstéttar-,,lýðræði“. En þrátt fyrir
þessa mjögsvo áberandi galla hins enska „lýðræðis“ á 18. öld,
þá var almennt litið svo á, meðal borgarastéttanna, sem sóttu
fram og háðu sína baráttu í öðrum löndum, Frakklandi,
Þýzkalandi og víðar, að England og hið enska stjórnskipu-
lag væri fyrirmyndin, hugsjónin, sem keppa bæri að. —
Menntamenn borgarastéttarinnar frönsku á 18. öld vísuðu
alltaf til Englands, töluðu með aðdáun um England og frelsi
þess og lýðræði. Og hversu mun okkur ekki þykja það frelsi
og lýðræði, sem þá var í Englandi, fram úr hófi lítilmótlegt
mælt á vorrar tíðar mælikvarða. En þetta skipulag var þá
framkvæmd hugsjónar, sem örvaði þúsundir til að fórna lífi
sínu fyrir hana og þola hennar vegna dýflissur, bastillur og
útlegð. Og eins og nærri má geta fengu þeir oft orð í eyra,
menntamenn Frakklands á 18. öld, að þeir væru enskir
agentar o. s. frv.
Eftir frönsku byltinguna var öll Evrópa sett á annan end-
ann með framkvæmd á borgaralegu lýðræði á franska vísu
og annarri eins gerbyltingu og almennum kosningarétti,