Réttur - 01.06.1947, Page 7

RÉTTUR
79
Step'han G. þekkti þetta vígi frelsisins af eigin raun.
Þrisvar sinnum ruddi hann land sjálfur og háði sem bóndi
stjórnmálabaráttu sinnar stéttar gegn ágangi auðfélag-
anna.
Stephan G. orti „Sumarkvöld í Alberta“ árið 1894. Ein-
mitt um það leyti þrýtur hið frjálsa jarðnæði í Bandaríkj-
unum og viðhorfið þar tekur stakkaskiftum. Það vígi,
sem óbyggðin var gegn þrældómi hringavaldsins, fellur,
en barátta verkalýðsins harðnar, því verkalýðshreyf-
ingin tekur í staðinn að vaxa, brjóstvörn hins kúgaða
manns verða nú fyrst og fremst samtök hans. Þau eiga
um þessar mundir erfitt uppdráttar, en heyja þó fyrstu
voldugu verkföll sín, svo sem Pullman-verkfallið ,hið
harðvítuga verkfall járnbrautarverkamanna, undir
forustu Eugene Debs 1894. Og amerísk verkalýðshreyf-
ing gefur alþjóðahreyfingu alþýðunnar baráttudaginn
1. maí, er hún hafði áður ein helgað baráttunni fyrir
styttingu vinnudagsins. Þessi vaxandi verkalýðshreyfing
Ameríku hefur einnig sín áhrif út á íslandi. Mennirnir,
sem flúð höfðu vestur undan áþjáninni á Islandi, vitja
heimkynnanna, til þess að bera heim nokkum frjóanga
þeirrar frelsisbaráttu, er þeir fundu í nýju heimkynnun-
um. Tveir þeirra manna, sem forgöngu hafa um stofnun
verkalýðsfélaga utan Reykjavíkur, koma heim frá Amer-
íku, stofna þau — og fara aftur vestur! Það voru Jó-
hannes Sigurðsson frá Hólum í Laxárdal, sem fór 1888
vestur, starfaði í Minnesota, kom heim 1893 og stofnaði
Verkamannafélag Akm’eyrarkaupstaðar 1894 og fór
1899 aftur vestur og Bergsteinn Long, er var 15 ár vest-
an hafs, kom heim og aðstoðaði við stofnun Verkamanna-
félagsins Fram á Seyðisfirði 1896—97 og fór aftur vestur
1897. Samtímis hinum síðarnefnda var svo Þorsteinn Er-
lingsson á Seyðisfirði og hjálpaði einnig til flytjandi áhrif
verkalýðshreyfingarinnar og sósíalismans austan frá Ev-
rópu um leið. „Vestrænn" og „austrænn“ blær lék því um