Réttur - 01.06.1947, Page 9

R É T T U R
81
innreið sína í landbúnaðinn og tók að þjarma að bændun-
um. Okur á flutningunum, verkfærunum og lánunum
gerðu hina frjálsu bændur unnvörpum að þrælum stór-
iðjuhölda og bankadrottna. Nú var ei lengur undankomu
auðið. Landnáminu er lokið. Og sú þróun hófst, sem smá-
saman gerði fyrrum bjargálna bændur að leiguliðum eða
hrakti þá burt frá jörðum sínum með svipuðum 'hætti og
John Steinbeck lýsir í „Þrúgum reiðinnar“. Með land-
námsöld Ameríku lauk þar sögu frelsisins í bráð og sú
„söguöld“, sem þar tók við er söguöld auðhringanna — og
innihaldið eftir því.
Helgreipar ægilegs auðhringavalds herða nú að hálsi
hins frjálsborna Ameríkumanns, bónda sem verkamanns.
„Vesturheimska frelsið" gerist æ meir „ævintýr og lýgi“.
Þorsteinn Erlingsson strikar aðdáunarorðin í „Vestmenn"
út við næstu útgáfu Þyrna. Hann hafði heimsótt hið fyr-
irheitna land í millitíðinni, 1896, og séð hvað þar var að
gerast.
★
Okið, sem margir þróttmestu alþýðumenn Islendinga
og annarra Evrópuþjóða höfðu verið að flýja með vestur-
förinni, var nú lagt á herðar þeirra á ný. Nokkuð hafði að
vísu áunnizt. Lífskjörin, sem faglærðir verkamenn í stór-
iðjuborgum Bandaríkjanna bjuggu við, voru betri en í Ev-
rópu, af því auðmennirnir höfðu neyðst til þess að bjóða
hærra kaup, til þess að ná í fólkið, meðan það gat enn
farið frjálst ferða sinna vestur á bóginn. Og tækni stór-
iðjunnar varð æ stórstígari. Bæði knúði hið háa kaup
fram endurbætur í tækninni og svo bættist hitt við, að
engin gömul bönd gósseigenda og aðalsvalds voru hér á
framleiðslunni, en Bandaríkin hins vegar auðug að öllum
hráefnum, sem auðhringarnir gátu nú hagnýtt að vild.
Það auðvald, sem búið hafði um sig í stórborgum
Bandaríkjanna á síðari 'hluta 19. aldar og var nú að leggja