Réttur - 01.06.1947, Side 10

82
R É T T U R
landbúnaðinn f járhagslega undir sig, tók fyrir alvöru að
grafa undan þeirri stefnu þjóðfrelsis og lýðræðis, sem
fram að þessu hafði einkennt Bandaríkin, einkum þegar
áhrifa hinna frjálslyndu bænda gætti á ríkisstjórnina. Þau
ríki, sem sköpuð voru með vopnaðri uppreisn frelsisunn-
andi manna gegn óhæfu erlendu konungsvaldi, tóku nú
sjálf að svipta aðrar þjóðir frelsi sínu. 1 stað byltingar-
stríðs George Washingtons gegn erlendri áþján, koma á-
rásir amerískra yfirgangsseggja á sjálfstæðar þjóðir, til
þess að svifta þær yfirráðum í löndum sínum eða lands-
hlutum, byrjandi með Hawai 1893 og Panama 1903.* í
* Innlimun Ilawai gerðist með þeim hætti að amerískir auðmenn
höfðu náð tökum á mestallri sykurframleiðslu eyjanna og vildu nú
tí'yggja sér þau fríðindi, er fylgja myndu innlimun eyjanna í Banda-
í'íkin (tollfrelsi o. s. frv.). 1 samráði við sendiherra Bandaríkjanna i
Hawai komu þessir amerisku kaupmenn upp „nefnd til opinbers ör-
yggis" á eyjunum í janúar 1893 og 16. janúar 1893 lét sendiherrann
ameríska herskipið „Boston" setja sjóliða á land, er héldu til stjórn-
arráðshússins og var þar lesin upp yfirlýsing um að konungdæmið
væri afnumið og bráðabirgðastjórn mynduð, þangað til „skilyrði til
innlimunar i Bandaríkin hefðu verið undirbúin og ákveðin í samn-
ingi“. Klukkutíma síðar viðurkenndi sendiherra Bandaríkjanna
„bráðabirgðastjórnina", þó drottning eyjanna og ríkisstjórn hennar,
er tafarlaust hafði mótmælt hernáminu, sæti enn i höll sinni og hefði
herskálana og lögreglustöðina á valdi sínu. 1898 var svo endanlega
gengið frá „samningshliöinni" á innlimuninni í Bandaríkin.
„Byltingin í Panama“ 1903 gerðist með eftirfarandi móti: Panama
var hluti af lýðveldinu Kolumbía. Bandarikin höfðu farið fram á
að fá sér afhentan til eilífrar eignar hluta af landinu, 6 mílna breið-
an, til þess að grafa skurð þar í gegn. Þing Kolumbíu hafði haldið
marga fundi um mál þetta og ekki viljað samþykkja að afhenda
þennan landsskika. Seinast frestaði þingið fundum sinum 31. okt.
1903 án þess að hafa tekið ákvörðun. Þá skipulagði Bandaríkja-
stjórn „uppreisn" nokkurra heldri manna á Panamaeiðinu og hófst