Réttur - 01.06.1947, Side 76

148
R ÉTTUR
möguleika sína og sögulegt hlutverk og glæða skilning
hennar á gildi listarinnar í lífsbaráttunni.
í þriðja lagi að láta hvorugt þetta sjónarmið skerða
í neinu sjálfskröfu sína til listrænnar þjálfunar og vinnu-
bragða, heldur tileinka sér það úr listtækni allra þjóða
og tíða — einnig frá hugmyndalegum andstæðingum —
sem samrýmst getur gáfnafari hans ,skapgerð og tak-
marki.
Hverjum heilskyggnum listamanni má það ljóst vera
að hugtök eins og „l’art pour l’art“ eða „óháð list“ eiga
sér enga stoð í veruleikanum — hafa aldrei né munu
nokkurntíma eiga sér gildi í auðvaldsþjóðfélagi. Ein-
ungis óháð líf getur fætt af sér óháða list, og milli
hinnar svokölluðu ,,óháðu“ listar, munaðarvöru borg-
aranna, og hins óháða lífs, draums alþýðunnar, er allt
djúp hinna þjóðfélagslegu andstæðna vorra tíma stað-
fest. Jafnvel í Ráðstjórnarríkjunum, sem ennþá standa
á sósíalisku samkeppnisstigi, hefur þessu sameiginlega
takmarki enganveginn verið náð — og verður ekki fyrr
en hreinn kommúnismi hefur tekið þar við.
Hins vegar er afstaða sovétþjóðanna til listarinnar
harla at'hyglisverð. Mæli ég þá að vísu til venjulegs
fólks, en ekki þeirra, sem brjálast hafa af áróðri auð-
valdsins um flokkseinræðið í Ráðstjórnarríkjunum,
fangabúðir, þrælkunarvinnu, blint ofstæki og fullkomna
lítilsvirðingu ríkisvaldsins fyrir hag einstaklingsins (sbr.
Överland).
Það er staðreynd, sem enginn þorir lengur að mót-
mæla, að listin hefur verið gerð að einum meginþætt-
inum í menningarlegu uppbyggingarstarfi sovétþjóðanna.
Aldrei hefur hinn skapandi andi — vísindamenn og
listamenn — öðlast slíka aðstöðu sem þarf til að sam-
hæfast hinu lifandi starfi fólksins og hinni stórfelldu
tilraun þess til félagslegrar nýsköpunar. Og aldrei hef-