Réttur - 02.05.1950, Síða 29

RÉTTUR
109
af þinginu til styrjaldarrekstursins. Bebel var þá þingmaSur.
Hann varð að taka afdráttarlausa afstöðu með eða móti stríðinu.
Hann skildi auðvitað, að einungis óvinir verkalýðsins gátu hagn-
azt á stríðinu, en þó voru allar stéttir í Þýzkalandi, allt frá auö-
ugum borgurum til verkamanna, gripnir eldheitri, en afvega-
leiddri föðurlandsást og kölluðu það „svik við föðurlandið11 að
vera á móti fjárveitingunni. En Bebel virti að vettugi stríðshrifn-
inguna og synti óhræddur móti straumnum. Úr ræðustóli þings-
ins hrópaði hann hárri röddu: „Sem sósíalisti og lýðveldissinni er
ég ekki með stríði, ég er með bræðralagi alþýðunnar. Ég er ekki
fylgjandi fjandskap við franska verkamenn, heldur vil ég ein-
ingu þeirra og þýzkra verkamanna." Ásakanir, háð og fyrirlitn-
ing, það var svarið, sem Bebel fékk við ræðu sinni, jafnvel einnig
hjá verkamönnum. En Bebel, sem var trúr kenningum hins vís-
indalega sósíalisma, varaðist að lækka fánann til samræmingar
við stéttarbræður sína, sem í svipinn stóðu á hinu lága sviði þjóð-
ernislegra fordóma. Hann reyndi einmitt á allan hátt að lyfta
þeim, koma þeim í glöggan skilning um skaðsemi stríðsins. Síðar
skildu verkamennirnir yfirsjón sína, og nú varð hinn staðfasti
og glöggskyggni Bebel enn hjartfólgnari þeim en nokkru sinni
fyrr. En ríkisstjórnin launaði honum með tveggja ára fangelsi.
En hann eyddi tímanum þar reyndar ekki til ónýtis, því að í fang-
elsinu ritaði hann hina frægu bók sína „Konan og sósíalisminn“.
í lok áttunda tugar aldarinnar og á þeim níunda varð flokk-
urinn að standast nýjar raunir. Þýzka ríkisstjórnin, sem farin var
að óttast vöxt sósíaldemókrata, gaf út Sósíalistalög sín. Hún
leysti upp flokkinn og verkalýðsfélögin, bannaði öll sósíaldemó-
kratísk blöð, afnam funda- og félagsfrelsi. Sósíaldemókrataflokk-
urinn, sem hingað til hafði verið lögleyfður, var nú allt í einu
knúinn til að starfa leynilega. Með öllum þessum ráðstöfunum
vildi ríkisstjórnin ögra sósíaldemókrötum, svo að þeir gripu til
vonlausra örþrifaráða, er lömuðu baráttuþrek þeirra, og gerðu
stjórninni auðvelt fyrir að brjóta þá á bak aftur. Sósíaldemó-
kratar þurftu nú að halda óvenjulegri staðfestu og þrautseigju
til að forðast glapræði, til að breyta um baráttuaðferðir í tæka