Réttur - 01.05.1961, Page 34

HJALTI KRISTGEIRSSON tók saman:
Parísarkommúnan -
fyrsta verkalýðsríkið 90 ára
Liðin eru 90 ór, síðan stofnað var fyrsta ríki verkalýðsins. Það
gerðist snemma árs 1871 í Parísarborg. Það fór í stuttu máli þannig
fram, að alþýða borgarinnar náði ríkisvaldinu í sínar hendur og
skapaði sitt eigið stjórntæki, e. k. borgarróð (kommúnu, þar af nafn-
ið Parísarkommúna), sem var í einu og öllu málsvari og fulltrúi ör-
eigastéttarinnar. Parísarkommúnan varð ekki langlíf, stóð aðeins 72
daga, en af sögu hennar má margt læra. „Merki hennar var hinn
rauði fáni verkalýðsins og framtíðarsýn hennar sósíalisminn“ (W.
Foster). Hún sannaði í framkvæmd ýmsar þjóðfélagslegar kenning-
ar marxismans, sem þá voru komnar fram, en stuðlaði í annan stað
að framþróun marxismans sem vísindagreinar og leiðarhnoða fyrir
verkalýð allra landa og allra tíma. Því „verður París verkalýðsins
með sinni Kommúnu æfinlega vegsömuð sem frækilegur boðheri
nýs þjóðfélags“. (Marx 1871.)
Fransk-prússneska stríðið. Borgarastéttin svikur þjóðina.
19. júlí 1870 sagði Napóleon þriðji keisari Frakklands Prússlandi
stríð á hendur. Napóleon hugðist slá tvær flugur í einu höggi: Koma
í veg fyrir sameiningu Þýzkalands í eitt ríki, sem yrði það voldug-
asta á meginlandinu, og um leið losa innanríkismál Frakklands úr
þeim ógöngum, sem tveggja áratuga keisarastjórn hafði komið þeim
í. Borgarastéttinni gramdist það nefnilega mjög, livað keisarastjórn-
in hafði haldið illa á málum gagnvart taflstöðunni í Evrópu og beð-
ið hvern ósigurinn á fætur öðrum, en verkalýður og smáborgarar