Réttur - 01.05.1961, Side 36

196
R E T T U R
vegna var eftir hverja byltingu, sem verkalýðurinn var látinn heyja
til sigurs, æfinlega háð ný orusta, sem lyktaði með ósigri verkalýðs-
ins.“ (Engels 1891.)
„4. september 1870, þegar verkamenn Parísarborgar lýstu yfir
lýðveldi, se:n allt Frakkland fagnaði nær samstundis án nokkurrar
hjáróma raddar — þá tók samsærishópur metorðagjarnra mála-
færslumanna, með Thiers* sem stjórnmálamann og Trochu**) sem
hershöfðingja, Hotel de Ville (ráðhúsið) í sína vörzlu. Þeir hrifs-
uðu til sín völdin á stjórnarstóli ríkisins og létu nægja að framvísa
til þess löngu ógildum kjörbréfum sínum sem þingmenn Parísar-
borgar. Svo gagnteknir voru þeir ofsatrú á það hlutverk höfuðborg-
arinnar að hafa forystu í þjóðmálum á þeim stundum sögunnar,
þegar mest syrti í álinn .... Og samt, í þessu skyndiáhlaupi, og
meðan hinir raunverulegu verkalýðsforingjar voru enn í fangels-
um Bonapartes en Prússar á hraðgöngu til Parísar, samt þoldi París
þeim, að þeir sölsuðu undir sig ríkisvaldið. En að vísu aðeins með
því greinagóða skilyrði, að þetta ríkisvald skyldi einvörðungu not-
að í þjónustu þjóðvarna. En það var ekki liægt að verja París án
þess að fá verkalýð hennar vopn í hendur, gera hann að virkum
stríðsaðila og láta stríðið sjálft um þjálfun þessa landvarnaliðs. En
París undir vopnum, það var byltingin undir vopnum. Sigur París-
ar yfir hinu prússneska innrásarliði hefði ])ýtt sigur hins franska
verkamanns yfir hinum franska kapítalista og sníkjudýrum hans í
ríkisforystunni. Ríkisstjórn þjóðvarnanna hikaði ekki andartak að
velja milli þjóðlegrar skyldu og stéttarhagsmuna -— hún kastaði
grímunni og gerðist ríkisstjórn þjóðsvikanna.“ (Marx 1871.)
„Ríkisstjórn þjóðvarnanna“, eins og hún nefndist, óttaðist sem
sé alþýðu síns eigin lands meir en hinn óvíga her Prússa. Því var
herstjórn hennar öll með hangandi hendi. En alþýða Frakklands
fagnaði lýðveldinu með því að hervæðast af kappi gegn óvinunum.
A hernumdu svæðunum fór hún í skæruliðahernað. Og í París,
*) Hann var frægur borgaralegur sagnfræðingnr og mikilhæfur stjórnmála-
maður, lifði 1797—1877. Honum veittist sá sögulegi heiður að vera kallaður
einn af slátrurum Parísarkommúnunnar.
**) Ilerforingi að æfistarfi, alræmdur fyrir illvirki sín gegn Parísarkomm-
únunni; lifði 1815—1896,