Réttur - 01.01.1966, Side 23

R É T T U R
23
Jón Sigurðsson minnist svo varla ó alþing, að liann hugsi ekki
um IeiS um almennt uppeldi fólksins. I fyrstu alþingisritgerS sinni
óttast hann „ef bændur gjörSu mjög mikiS aS aS kjósa embættis-
menn, því þá mætti svo fara, aS alþýSa missti framfara þeirra sem
til er ætlazt hún fái af þingununi og gagni hennar ekki væri fylgt
sem skyldi." Hann vill lóta kveSja til funda í hreppum og sóknum
og leyfa öllum aS taka þátt í þeim, jafnt kjósendum sem þeim, er
ekki hafa kosningarrétt, ræSa þar mikilvæg mál, kjósa fulltrúa til
aS semja og samræma bænarskrór, en allir sýslubúar skrifuSu undir
og sendu síSan alþingi. Því aS þaS var ekki ætlun Jóns SigurSssonar,
aS alþingi yrSi friSaSur helgireitur utan viS hiS ólgandi þjóSlíf.
Nei, þangaS áttu allar stéttir þjóSfélagsins aS skjóta vandkvæSum
sínum og kvörtunum. Allir vindar þjóSfélagsins áttu aS næSa um
hurstir þess, því aS „alþing er enganveginn sett höfSingjum í vil,
heldur fyrst og fremst alþýSu,“ segir hann. Slík var alþingishugsjón
Jóns SigurSssonar.
Þrátt fyrir ýmsa vansmíSi varS alþingi miSstöS alls stjórnmála-
lífs á íslandi og vígi íslenzkra landsréttinda. HiS fyrsta þing hóf
þegar sókn á hendur dönsku stjórninni og naut stuSnings frá fund-
um og bænarskrám Islendinga bæSi heima og í Kaupmannahöfn.
Alla ævi hafSi Jón SigurSsson hiS mesta traust á þessari bardaga-
aSferS, aS stySja þingiS meS óvörpum funda utan þings. ÞaS var
tangarsókn og skæruhernaSur í senn. Brynjólfur Pétursson hefur
túlkaS pólitíska hernaSarlist Jóns SigurSssonar meS þessum orSum:
„ÞaS sé ég aS verSur mestur munurinn milli okkar Jóns SigurSs-
sonar í því — þó viS viljum báS.ir sama „Resultat“ — aS hann vill
ná því meS því aS stríSa viS stjórn Dana, og þykir nóg ef hún fæst
til aS láta undan meS illu eSa góSu, þar sem ég vildi vera í friSi viS
stjórnina, en útrýma svo því óþjóSlega úr þjóSinni, aS stjórnin
yrSi og hlyti af sjálfu sér aS sliúa sér eftir henni.“ Þótt vandséS
verSi hvernig Brynjólfur hefur hugsaS sér aS ná árangri meS því
„aS vera í friSi viS stjórnina“, þá markaSi Jón SigurSsson þjóS-
braut þeirrar baráttu, er Islendingar háSu sér til sjálfstæSis, og
þegar allt er athugaS er óvíst, hvort önnur leiS hefSi orSiS styttri
eSa órangursríkari. —
ÞaS var töluvert til í því, sem Brynjólfur Pétursson sagSi: Jón
SigurSsson vildi ná settu marki meS því „aS stríSa viS stjórn Dana.“
Þetta stríS tók á sig nýja mynd, er heimssögulegur viSburSur,
febrúarbyltingin 1848, kollvarpaSi konunglegu einveldi í Dan-